app.ethica-spinoza.net/assets/jsondb/spinoza-ethica-lat-gebhardt.json

[
	{
		"index":0,
		"id":"intro",
		"text": "ETHICA  \nOrdine Geometrico demonstrata  \n_ET_  \n_In quinque Partes distincta_  \n_in quibus agitur,_"
	},
	{
		"index": 1,
		"id": "p1",
		"title": "_Pars Prima,_ DE DEO.",
		"enonces": [
			{
				"title":"DEFINITIONES",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "1d1",
				"title": "I.",
				"text": "Per causam sui intelligo id ; cujus essentia involvit existentiam, sive id, cujus naturâ non potest concipi nisi existens.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1d2",
				"title": "II.",
				"text": "Ea res dicitur in suo genere finita, quæ aliâ ejusdem naturæ terminari potest. Ex. gr. corpus dicitur finitum, quia aliud semper majus concipimus. Sic cogitatio aliâ cogitatione terminatur. At corpus non terminatur cogitatione, nec cogitatio corpore.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1d3",
				"title": "III.",
				"text": "Per substantiam intelligo id ; quod in se est, & per se concipitur : hoc est id, cujus conceptus non indiget conceptu alterius rei, à quo formari debeat.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1d4",
				"title": "IV.",
				"text": "Per attributum intelligo id, quod intellectus de substantiâ percipit, tanquàm ejusdem essentiam constituens.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1d5",
				"title": "V.",
				"text": "Per modum intelligo substantiæ affectiones, sive id, quod in alio est, per quod etiam concipitur.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1d6",
				"title": "VI.",
				"text": "Per Deum intelligo ens absolutè infinitum, hoc est, substantiam constantem infinitis attributis, quorum unumquodque æternam, & infinitam essentiam exprimit.",
				"childs": [
					{
						"id": "1d6e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Dico absolutè infinitum, non autem in suo genere ; quicquid enim in suo genere tantùm infinitum est, infinita de eo attributa negare possumus ; quod autem absolutè infinitum est, ad ejus essentiam pertinet, quicquid essentiam exprimit, & negationem nullam involvit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "1d7",
				"title": "VII.",
				"text": "Ea res libera dicitur, quæ ex solâ suæ naturæ necessitate existit, & à se solâ ad agendum determinatur : Necessaria autem, vel potiùs coacta, quæ ab alio determinatur ad existendum, & operandùm certâ, ac determinatâ ratione.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1d8",
				"title": "VIII.",
				"text": "Per æternitatem intelligo ipsam existentiam, quatenus ex solâ rei æternæ Definitione necessariò sequi concipitur.",
				"childs": [
					{
						"id": "1d8e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Talis enim existentia, ut æterna veritas, sicut rei essentia, concipitur, proptereaque per durationem, aut tempus explicari non potest tametsi duratio principio, & fine carere concipiatur."
					}
				]
			},
				{
				"title":"AXIOMATA",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "1a1",
				"title": "I.",
				"text": "Omnia, quæ sunt, vel in se, vel in alio sunt.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1a2",
				"title": "II.",
				"text": "Id, quod per aliud non potest concipi, per se concipi debet.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1a3",
				"title": "III.",
				"text": "Ex datâ causâ determinatâ necessariò sequitur effectus, & contrà ; si nulla detur determinata causa, impossibile est, ut effectus sequatur.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1a4",
				"title": "IV.",
				"text": "Effectûs cognitio à cognitione causæ dependet, & eandem involvit.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1a5",
				"title": "V.",
				"text": "Quæ nihil commune cum se invicem habent, etiam per se invicem intelligi non possunt, sive conceptus unius alterius conceptum non involvit.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1a6",
				"title": "VI.",
				"text": "Idea vera debet cum suo ideato convenire.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "1a7",
				"title": "VII.",
				"text": "Quicquid, ut non existens, potest concipi, ejus essentia non involvit existentiam.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "101",
				"title": "PROPOSITIO 1",
				"text": "_Substantia prior est naturâ suis affectionibus._",
				"childs": [
					{
						"id": "101d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex Definitione _[3](1d3)_ & _[5](1d5)_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "102",
				"title": "PROPOSITIO 2",
				"text": "_Duæ substantiæ, diversa attributa habentes, nihil inter se commune habent._",
				"childs": [
					{
						"id": "102d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet etiam ex _[Defin. 3](1d3)_. Unaquæque enim in se debet esse, & per se debet concipi, sive conceptus unius conceptum alterius non involvit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "103",
				"title": "PROPOSITIO 3",
				"text": "_Quæ res nihil commune inter se habent, earum una alterius causa esse non potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "103d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si nihil commune cum se invicem habent, ergo _(per [Axiom. 5](1a5))_ nec per se invicem possunt intelligi, adeóque _(per [Axiom. 4](1a4))_ una alterius causa esse non potest. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "104",
				"title": "PROPOSITIO 4",
				"text": "_Duæ, aut plures res distinctæ, vel inter se distinguuntur ex diversitate attributorum, substantiarum, vel ex diversitate earundem affectionum._",
				"childs": [
					{
						"id": "104d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Omnia, quæ sunt, vel in se, vel in alio sunt _(per [Axiom. 1](1a1))_ hoc est _(per Defin. [3](1d3) & [5](1d5))_ extra intellectum nihil datur præter substantias, earumque affectiones. Nihil ergo extra intellectum datur, per quod plures res distingui inter se possunt præter substantias, sive quod idem est _(per [Defin. 4](1d4))_ earum attributa, earumque affectiones. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "105",
				"title": "PROPOSITIO 5",
				"text": "_In rerum naturâ non possunt dari duæ, aut plures substantiæ ejusdem naturæ, sive attributi._",
				"childs": [
					{
						"id": "105d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si darentur plures distinctæ, deberent inter se distingui, vel ex diversitate attributorum, vel ex diversitate affectionum _([per Prop. præced.](104))_. Si tantùm ex diversitate attributorum, concedetur ergo, non dari, nisi unam ejusdem attributi. At si ex diversitate affectionum, cum substantia sit prior naturâ suis affectionibus _(per [Prop. 1](101))_ depositis ergo affectionibus, & in se considerata, hoc est _(per [Defin. 3](1d3) & [Axiom. 6](1a6))_ verè considerata, non poterit concipi ab aliâ distingui, hoc est _(per [Prop. præced.](104))_ non poterunt dari plures sed tantùm una. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "106",
				"title": "PROPOSITIO 6",
				"text": "_Una substantia non potest produci ab aliâ substantiâ._",
				"childs": [
					{
						"id": "106d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "In rerum naturâ non possunt dari duæ substantiæ ejusdem attributi _(per [Prop. præced.](105))_, hoc est _(per [Prop. 2](102))_, quæ aliquid inter se commune habent. Adeóque _(per [Prop. 3](103))_ una alterius causa esse nequit, sive ab aliâ non potest produci. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "106c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur substantiam ab alio produci non posse. Nam in rerum naturâ nihil datur præter substantias, earumque affectiones, ut patet ex _[Axiom. 1](1a1)_ & _Defin. [3](1d3)_ & _[5](1d5)_. Atqui à substantiâ produci non potest _([per Prop. præced.](106))_. Ergo substantia absolutè ab alio produci non potest. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "106a",
						"type": "_Aliter_",
						"text": "Demonstratur hoc etiam faciliùs ex absurdo contradictorio. Nam si substantia ab alio posset produci, ejus cognitio à cognitione suæ causæ deberet pendêre _(per [Axiom. 4](1a4))_ ; adeóque _(per [Defin. 3](1d3))_ non esset substantia."
					}
				]
			},
			{
				"id": "107",
				"title": "PROPOSITIO 7",
				"text": "_Ad naturâm substantiæ pertinet existere._",
				"childs": [
					{
						"id": "107d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Substantia non potest produci ab alio _([per Coroll. Prop. præced](106c))_ ; erit itaque causa sui, id est _(per [Defin. 1](1d1))_ ipsius essentia involvit necessariò existentiam, sive ad ejus naturâm pertinet existere. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "108",
				"title": "PROPOSITIO 8",
				"text": "_Omnis substantia est necessariò infinita_.",
				"childs": [
					{
						"id": "108d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Substantia unius attributi non, nisi unica, existit _(per [Prop. 5](105))_, & ad ipsius naturâm pertinet existere _(per [Prop. 7](107))_. Erit ergo de ipsius naturâ vel finita, vel infinita existere. At non finita. Nam _(per [Defin. 2](1d2))_ deberet terminari ab aliâ ejusdem naturæ, quæ etiam necessariò deberet existere _(per [Prop. 7](107))_ ; adeóque darentur duæ substantiæ ejusdem attributi, quod est absurdum _(per [Prop. 5](105))_. Existit ergo infinita. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "108sc1",
						"type": "SCHOLIUM 1",
						"text": "Cùm finitum esse reverâ sit ex parte negatio & infinitum absoluta affirmatio existentiae alicujus naturæ, sequitur ergo ex solâ _[7 Prop.](107)_ omnem substantiam debere esse infinitam."
					},
					{
						"id": "108sc2",
						"type": "SCHOLIUM 2",
						"text": "Non dubito, quin omnibus, qui de rebus confusè judicant, nec res per primas suas causas noscere consueverunt, difficile sit, [demonstrationem 7 _Prop._](107d) concipere ; nimirùm quia non distinguunt inter modificationes substantiarum & ipsas substantias, neque sciunt, quomodò res producuntur. Unde fit, ut principium, quod res naturales habere vident, substantiis affingant ; qui enim veras rerum causas ignorant, omnia confundunt, & sine ullâ mentis repugnantiâ tam arbores, quàm homines, loquentes fingunt, & homines tam ex lapidibus, quàm ex semine, formari, &, quascunque formas in alias quascunque mutari, imaginantur. Sic etiam, qui naturam divinam cum humanâ confundunt, facile Deo affectûs humanos tribuunt, præsertim quamdiu etiam ignorant, quomodò affectûs in mente producuntur. Si autem homines ad naturam substantiæ attenderent, minimè de veritate _[7 Prop.](107)_ dubitarent ; imò hæc Prop. omnibus axioma esset, & inter notiones communes numeraretur. Nam per substantiam intelligerent id, quod in se est, & per se concipitur, hoc est, id, cujus cognitio non indiget cognitione alterius rei. Per modificationes autem id, quod in alio est, & quarum conceptus à conceptu rei, in quâ sunt, formatur : quocirca modificationum non existentium veras ideas possumus habere ; quandoquidem, quamvis non existant actu extra intellectum, earum tamen essentia ità in alio comprehenditur, ut per idem concipi possint. Verùm substantiarum veritas extra intellectum non est, nisi in se ipsis, quia per se concipiuntur. Si quis ergo diceret, se claram, & distinctam, hoc est, veram ideam substantiæ habere, & nihilominus dubitare, num talis substantia existat, idem hercle esset, ac si diceret, se veram habere ideam, & nihilominus dubitare num falsa sit (ut satis attendenti sit manifestum) ; vel, si quis statuat, substantiam creari, simul statuit, ideam falsam factam esse veram, quo sanè nihil absurdius concipi potest ; adeóque fatendum necessariò est, substantiæ existentiam, sicut ejus essentiam, æternam esse veritatem. Atque hinc alio modo concludere possumus, non dari, nisi unicam, ejusdem naturæ, quod hîc ostendere, operæ pretium esse duxi. Ut autem hoc ordine faciam, notandum est, I. veram uniuscujusque rei definitionem nihil involvere, neque exprimere præter rei definitæ naturam. Ex quo sequitur hoc II., nempe nullam definitionem certum aliquem numerum individuorum involvere, neque exprimere quandoquidem nihil aliud exprimit, quàm naturam rei definitæ. Ex. gr. definitio trianguli nihil aliud exprimit, quàm simplicem naturam trianguli ; at non certum aliquem triangulorum numerum. III. Notandum, dari necessariò uniuscujusque rei existentis certam aliquam causam, propter quam existit. IV. Denique notandum, hanc causam, propter quam aliqua res existit, vel debere contineri in ipsâ naturâ, & definitione rei existentis _(nimirùm quòd ad ipsius naturâm pertinet existere)_, vel debere extra ipsam dari. His positis sequitur, quòd, si in naturâ certus aliquis numerus individuorum existat, debeat necessariò dari causa, cur illa individua, & cur non plura, nec pauciora existunt. Si ex. gr. in rerum naturâ 20 homines existant _(quos, majoris perspicuitatis causâ, suppono simul existere, nec alios antea in naturâ exstitisse)_, non satis erit _(ut scilicet rationem reddamus, cur 20 homines existant)_ causam naturæ humanae in genere ostendere ; sed insuper necesse erit, causam ostendere, cur non plures, nec pauciores, quam 20 existant ; quandoquidem _(per III. Notam)_ uniuscujusque debet necessariò dari causa, cur existat. At hæc causa _(per Notam II. & III.)_ non potest in ipsâ naturâ humanâ contineri, quandoquidem vera hominis definitio numerum vicenarium non involvit ; adeóque _(per notam IV.)_ causa, cur hi viginti homines existunt, & consequenter cur unusquisque existit, debet necessariò extra unumquemque dari, & propterea absolutè concludendum, omne id, cujus naturæ plura individua existere possunt, debere necessariò, ut existant, causam externam habere. Jam quoniam ad naturam substantiæ _(per jam ostensa in hoc Schol.)_ pertinet existere, debet ejus Definitio necessariam existentiam involvere, & consequenter ex solâ ejus definitione debet ipsius existentia concludi. At ex ipsius definitione _(ut jam ex Notâ II. & III. ostendimus)_ non potest sequi plurium substantiarum existentia ; sequitur ergo ex eâ necessariò, unicam tantùm ejusdem naturæ existere, ut proponebatur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "109",
				"title": "PROPOSITIO 9",
				"text": "_Quò plus realitatis, aut esse unaquæque res habet, eo plura attributa ipsi competunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "109d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex _[Defin. 4](1d4)_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "110",
				"title": "PROPOSITIO 10",
				"text": "_Unumquodque unius substantiæ attributum per se concipi debet._",
				"childs": [
					{
						"id": "110d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Attributum enim est id, quod intellectus de substantiâ percipit, tanquam ejus essentiam constituens _(per [Defin. 4](1d4))_, adeóque _(per [Defin. 3](1d3))_ per se concipi debet. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "110sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Ex his apparet, quòd, quàmvis duo attributa realiter distincta concipiantur, hoc est, unum sine ope alterius, non possumus tamen inde concludere, ipsa dua entia, sive duas diversas substantias constituere ; id enim est de naturâ substantiæ, ut unumquodque ejus attributorum per se concipiatur ; quandoquidem omnia, quæ habet, attributa, simul in ipsâ semper fuerunt, nec unum ab alio produci potuit ; sed unumquodque realitatem, sive esse substantiæ exprimit. Longè ergo abest, ut absurdum sit, uni substantiæ plura attributa tribuere ; quin nihil in naturâ clarius, quàm quòd unumquodque ens sub aliquo attributo debeat concipi, &, quò plus realitatis, aut esse habeat, eò plura attributa, quæ & necessitatem, sive æternitatem, & infinitatem exprimunt, habeat ; & consequenter nihil etiam clarius, quàm quòd ens absolutè infinitum necessariò sit definiendum _(ut [Defin. 6](1d6) tradidimus)_ ens, quod constat infinitis attributis, quorum unumquodque æternam, & infinitam certam essentiam exprimit. Si quis autem jam quærit, ex quo ergo signo diversitatem substantiarum poterimus dignoscere, legat sequentes Propositiones, quæ ostendunt in rerum naturâ non, nisi unicam substantiam, existere, eamque absolutè infinitam esse, quapropter id signum frustrà quæreretur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "111",
				"title": "PROPOSITIO 11",
				"text": "_Deus, sive substantia constans infinitis attributis, quorum unumquodque æternam, & infinitam essentiam exprimit, necessariò existit._",
				"childs": [
					{
						"id": "111d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si negas, concipe, si fieri potest, Deum non existere. Ergo _(per [Axiom. 7](1a7))_ ejus essentia non involvit existentiam. Atqui hoc _(per [Prop. 7](107))_ est absurdum : ergo Deus necessariò existit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "111a1",
						"type": "_Aliter_",
						"text": "Cujuscunque rei assignari debet causa, seu ratio, tam cur existit, quàm cur non existit. Ex. gr. si triangulus existit, ratio, seu causa dari debet, cur existit ; si autem non existit, ratio etiam, seu causa dari debet, quæ impedit, quominus existat, sive quæ ejus existentiam tollat. Hæc verò ratio, seu causa, vel in naturâ rei contineri debet, vel extra ipsam. Ex. gr. rationem, cur circulus quadratus non existat, ipsa ejus naturâ indicat ; nimirùm, quia contradictionem involvit. Cur autem contrà substantia existat, ex solâ etiam ejus naturâ sequitur, quia scilicet existentiam involvit _(vide [Prop. 7](107))_. At ratio, cur circulus, vel triangulus existit, vel cur non existit, ex eorum naturâ non sequitur, sed ex ordine universæ naturæ corporeæ ; ex eo enim sequi debet, vel jam triangulum necessariò existere, vel impossibile esse, ut jam existat. Atque hæc per se manifesta sunt. Ex quibus sequitur, id necessariò existere, cujus nulla ratio, nec causa datur, quæ impedit, quominus existat. Si itaque nulla ratio, nec causa dari possit, quæ impedit, quominus Deus existat, vel quæ ejus existentiam tollat, omnino concludendum est, eundem necessariò existere. At si talis ratio, seu causa daretur, ea, vel in ipsâ Dei naturâ, vel extra ipsam dari deberet, hoc est, in aliâ substantiâ alterius naturæ. Nam si ejusdem naturæ esset, eo ipso concederetur dari Deum. At substantia, quæ alterius esset naturæ, nihil cum Deo commune habere _(per [Prop. 2](102))_, adeóque neque ejus existentiam ponere, neque tollere posset. Cùm igitur ratio, seu causa, quæ divinam existentiam tollat, extra divinam naturâm dari non possit, debebit necessariò dari, siquidem non existit, in ipsâ ejus naturâ, quæ propterea contradictionem involveret. Atqui hoc de Ente absolutè infinito, & summè perfecto affirmare, absurdum est ; ergo nec in Deo, nec extra Deum ulla causa, seu ratio datur, quæ ejus existentiam tollat, ac proinde Deus necessariò existit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "111a2",
						"type": "_Aliter_",
						"text": "Posse non existere impotentia est, & contrà posse existere potentia est _(ut per se notum)_. Si itaque id, quod jam necessariò existit, non nisi entia finita sunt, sunt ergo entia finita potentiora Ente absolutè infinito : atque hoc _(ut per se notum)_ absurdum est ; ergo vel nihil existit, vel Ens absolutè infinitum necessariò etiam existit. Atqui nos, vel in nobis, vel in alio, quod necessariò existit, existimus _(vide [Axiom. 1](1a1) & [Prop. 7](107))_. Ergo Ens absolutè infinitum, hoc est _(per [Defin. 6](1d6))_, Deus necessariò existit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "111sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "In hâc ultimâ demonstratione Dei existentiam à posteriori ostendere volui, ut demonstratio faciliùs perciperetur ; non autem propterea, quòd ex hoc eodem fundamento Dei existentia à priori non sequatur. Nam, cùm posse existere potentia sit, sequitur, quò plus realitatis alicujus rei naturæ competit, eò plus virium à se habere, ut existat ; adeóque Ens absolutè infinitum, sive Deum infinitam absolutè potentiam existendi a se habere, qui propterea absolutè existit. Multi tamen forsan non facilè hujus demonstrationis evidentiam videre poterunt, quia assueti sunt, eas solummodò res contemplari, quæ à causis externis fiunt ; & ex his, quæ citò fiunt, hoc est, quæ facilè existunt, eas etiam facilè perire vident, & contrà eas res factu difficiliores judicant, hoc est, ad existendum non adeò faciles ad quas plura pertinere concipiunt. Verùm, ut ab his praejudiciis liberentur, non opus habeo hîc ostendere, quâ ratione hoc enunciatum, _quod citò fit, citò perit_ verum sit, nec etiam, an respectu totius naturæ omnia aequè facilia sint, an secus. Sed hoc tantùm notare sufficit, me hîc non loqui de rebus, quæ à causis externis fiunt, sed de solis substantiis, quæ _(per [Prop. 6](106))_ à nullâ causâ externâ produci possunt. Res enim, quæ à causis externis fiunt, sive eae multis partibus constent, sive paucis, quicquid perfectionis, sive realitatis habent, id omne virtuti causæ externae debetur, adeóque earum existentia ex solâ perfectione causæ externae, non autem suæ oritur. Contrà, quicquid substantia perfectionis habet, nulli causæ externæ debetur ; quare ejus etiam existentia ex solâ ejus naturâ sequi debet, quæ proinde nihil aliud est, quàm ejus essentia. Perfectio igitur rei existentiam non tollit, sed contrà ponit ; imperfectio autem contrà eandem tollit, adeóque de nullius rei existentiâ certiores esse possumus, quàm de existentia Entis absolutè infiniti, seu perfecti, hoc est, Dei. Nam quandoquidem ejus essentia omnem imperfectionem secludit, absolutamque perfectionem involvit, eo ipso omnem causam dubitandi de ipsius existentiâ tollit, summamque de eâdem certitudinem dat, quod mediocriter attendenti perspicuum fore credo."
					}
				]
			},
			{
				"id": "112",
				"title": "PROPOSITIO 12",
				"text": "_Nullum substantiæ attributum potest verè concipi, ex quo sequatur, substantiam posse dividi._",
				"childs": [
					{
						"id": "112d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Partes enim, in quas substantia, sic concepta divideretur, vel naturam substantiæ retinebunt vel non. Si primum, tum _(per [Prop. 8](108))_ unaquæque pars debebit esse infinita, & _(per [Prop. 6](106))_ causa sui, & _(per [Prop. 5](105))_ constare debebit ex diverso attributo, adeóque ex una substantiâ plures constitui poterunt, quod _(per [Prop. 6](106))_ est absurdum. Adde, quòd partes _(per [Prop. 2](102))_ nihil commune cum suo toto haberent, & totum _(per [Defin. 4](1d4) & [Prop. 10](110))_ absque suis partibus, & esse, & concipi posset, quod absurdum esse, nemo dubitare poterit. Si autem secundum ponatur, quòd scilicet partes naturâm substantiæ non retinebunt ; ergo, cùm tota substantia in aequales partes esset divisa, naturam substantiæ amitteret, & esse desineret, quod _(per [Prop. 7](107))_ est absurdum."
					}
				]
			},
			{
				"id": "113",
				"title": "PROPOSITIO 13",
				"text": "_Substantia absolutè infinita est indivisibilis._",
				"childs": [
					{
						"id": "113d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si enim divisibilis esset, partes, in quas divideretur, vel naturâm substantiæ absolutè infinitæ retinebunt, vel non. Si primum, dabuntur ergo plures substantiæ ejusdem naturæ, quod _(per [Prop. 5](105))_ est absurdum. Si secundum ponatur, ergo _(ut supra)_ poterit substantia absolutè infinita desinere esse, quod _(per [Prop. 11](111))_ est etiam absurdum."
					},
					{
						"id": "113c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Ex his sequitur? nullam substantiam? & consequenter nullam substantiam corpoream, quatenus substantia est, esse divisibilem."
					},
					{
						"id": "113sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quòd substantia sit indivisibilis, simplicius ex hoc solo intelligitur? quòd natura substantiæ non potest concipi, nisi infinita, & quòd per partem substantiæ nihil aliud intelligi potest, quàm substantia finita, quod _(per [Prop. 8](108))_ manifestam contradictionem implicat."
					}
				]
			},
			{
				"id": "114",
				"title": "PROPOSITIO 14",
				"text": "_Præter Deum nulla dari, neque concipi potest substantia._",
				"childs": [
					{
						"id": "114d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cùm Deus sit ens absolutè infinitum, de quo nullum attributum, quod essentiam substantiæ exprimit, negari potest _(per [Defin. 6](1d6))_, isque necessariò existat _(per [Prop. 11](111))_ si aliqua substantia præter Deum daretur, ea explicari deberet per aliquod attributum Dei, sicque duæ substantiæ ejusdem attributi existerent, quod _(per [Prop. 5](105))_ est absurdum ; adeóque nulla substantia extra Deum dari potest, & consequenter non etiam concipi. Nam si posset concipi, deberet necessariò concipi, ut existens ; atqui hoc _(per primam partem hujus demonstrationis)_ est absurdum. Ergo extra Deum nulla dari, neque concipi potest substantia. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "114c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hinc clarissimè sequitur I. Deum esse unicum, hoc est _(per [Defin. 6](1d6))_ in rerum naturâ non, nisi unam substantiam, dari, eamque absolutè infinitam esse, ut in _[Scolio Prop. 10](110sc)_ jam innuimus."
					},
					{
						"id": "114c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Sequitur II. rem extensam, & rem cogitantem, vel Dei attributa esse, vel _(per [Axiom. 1](1a1))_ affectiones attributorum Dei."
					}
				]
			},
			{
				"id": "115",
				"title": "PROPOSITIO 15",
				"text": "_Quicquid est, in Deo est, & nihil sine Deo esse, neque concipi potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "115d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Præter Deum nulla datur, neque concipi potest substantia _(per [Prop. 14](114))_, hoc est _(per [Defin. 3](1d3))_ res, quæ in se est, & per se concipitur. Modi autem _(per [Defin. 5](1d5))_ sine substantiâ nec esse, nec concipi possunt ; quare hi in solâ divina naturâ esse, & per ipsam solam concipi possunt. Atqui præter substantias, & modos nil datur _(per [Axiom. 1](1a1))_. Ergo nihil sine Deo esse, neque concipi potest. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "115sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Sunt, qui Deum instar hominis corpore, & mente constantem, atque passionibus obnoxium fingunt ; sed, quàm longè hi à verâ Dei cognitione aberrent, satis ex jam demonstratis constat. Sed hos mitto : nam omnes, qui naturâm divinam aliquo modo contemplati sunt, Deum esse corporeum negant. Quod etiam optimè probant ex eo, quod per corpus intelligimus quàmcunque quantitatem, longam, latam, & profundam, certâ aliquâ figurâ terminatam, quo nihil absurdius de Deo, ente scilicet absolutè infinito, dici potest. Attamen interim aliis rationibus, quibus hoc idem demonstrare conantur, clarè ostendunt, se substantiam ipsam corpoream, sive extensam à naturâ divinâ omnino removere, atque ipsam à Deo creatam statuunt. Ex quâ autem divinâ potentiâ creari potuerit, prorsùs ignorant ; quod clarè ostendit, illos id, quod ipsimet dicunt, non intelligere. Ego saltem satis clarè, meo quidem judicio, demonstravi _(vide [Coroll. Prop. 6](106c) & [Schol. 2 Prop. 8](108sc2))_ nullam substantiam ab alio produci, vel creari. Porrò _[Prop. 14](114) ostendimus, præter Deum nullam dari, neque concipi posse substantiam ; atque hinc conclusimus, substantiam extensam unum ex infinitis Dei attributis esse. Verùm, ad pleniorem explicationem, adversariorum argumenta refutabo, quæ omnia huc redeunt. Primò, quòd substantia corporea, quatenus substantia, constat, ut putant, partibus ; & ideò eandem infinitam posse esse, & consequenter, ad Deum pertinere posse, negant. Atque hoc multis exemplis explicant, ex quibus unum, aut alterum afferam. Si substantia corporea, ajunt, est infinita, concipiatur in duas partes dividi ; erit unaquæque pars, vel finita, vel infinita. Si illud, componitur ergo infinitum ex duabus partibus finitis, quod est absurdum. Si hoc, datur ergo infinitum duplo majus alio infinito, quod etiam est absurdum. Porrò, si quantitas infinita mensuratur partibus pedes aequantibus, infinitis talibus partibus constare debebit, ut &, si partibus mensuretur digitos aequantibus ; ac propterea unus numerus infinitus erit duodecies major alio infinito. ![Graph 1](/assets/img/graph-01.png) Denique, si ex uno puncto infinitæ cujusdam quantitatis concipiatur, duas lineas, ut AB, AC, certâ ac determinatâ in initio distantiâ in infinitum protendi ; certum est distantiam inter B & C continuò augeri, & tandem ex determinatâ indeterminabilem fore. Cùm igitur hæc absurda sequantur, ut putant, ex eo quòd quantitas infinita supponitur : inde concludunt, substantiam corpoream debere esse finitam, & consequenter ad Dei essentiam non pertinere. Secundum argumentum petitur etiam à summâ Dei perfectione. Deus enim, inquiunt, cùm sit ens summè perfectum, pati non potest : atqui substantia corporea, quandoquidem divisibilis est, pati potest ; sequitur ergo, ipsam ad Dei essentiam non pertinere. Hæc sunt, quæ apud scriptores invenio argumenta, quibus ostendere conantur, substantiam corpoream divinâ naturâ indignam esse, nec ad eandem posse pertinere. Verumenimvero, si quis rectè attendat, me ad hæc jam respondisse comperiet ; quandoquidem hæc argumenta in eo tantùm fundantur, quòd substantiam corpoream ex partibus componi supponunt, quod jam _(per [Prop. 12](112) cum [Coroll. Prop. 13](113c))_ absurdum esse ostendi. Deinde si quis rem rectè perpendere velit, videbit, omnia illa absurda _(siquidem omnia absurda sunt, de quo non jam disputo)_ ex quibus concludere volunt, substantiam extensam finitam esse, minimè ex eo sequi, quòd quantitas infinita supponatur : sed quòd quantitatem infinitam mensurabilem ,& ex partibus finitis conflari supponunt ; quare ex absurdis, quæ inde sequuntur, nihil aliud concludere possunt, quàm quòd quantitas infinita non sit mensurabilis, & quòd ex partibus finitis conflari non possit. Atque hoc idem est, quod nos suprà _([Prop. 12](112) &c.)_ jam demonstravimus. Quare telum, quod in nos intendunt, in se ipsos reverâ conjiciunt. Si igitur ipsi ex suo hoc absurdo concludere tamen volunt, substantiam extensam debere esse finitam, nihil aliud herclè faciunt, quàm si quis ex eo, quòd finxit circulum quadrati proprietates habere, concludit, circulum non habere centrum, ex quo omnes ad circumferentiam ductae lineæ sunt æquales. Nam substantiam corpoream, quæ non nisi infinita, non nisi unica, & non nisi indivisibilis potest concipi _(vide Prop. [8](108), [5](105) & [12](112))_ eam ipsi ad concludendum, eandem esse finitam, ex partibus finitis conflari, & multiplicem esse, & divisibilem, concipiunt. Sic etiam alii, postquam fingunt, lineam ex punctis componi, multa sciunt invenire argumenta, quibus ostendant, lineam non posse in infinitum dividi. & profectò, non minùs absurdum est ponere, quòd substantia corporea ex corporibus, sive partibus componatur, quàm quòd corpus ex superficiebus, superficies ex lineis, lineæ denique ex punctis componantur. Atque hoc omnes, qui claram rationem infallibilem esse sciunt, fateri debent, & imprimis ii, qui negant, dari vacuum. Nam si substantia corporea ità posset dividi, ut ejus partes realiter distinctæ essent, cur ergo una pars non posset annihilari, manentibus reliquis, ut antè, inter se connexis? & cur omnes ità aptari debent, ne detur vacuum? Sanè rerum, quæ realiter ab invicem distinctæ sunt, una sine aliâ esse, & in suo statu manere potest. Cùm igitur vacuum in naturâ non detur (de quo aliàs), sed omnes partes ità concurrere debent, ne detur vacuum, sequitur hinc etiam, easdem non posse realiter distingui, hoc est, substantiam corpoream, quatenus substantia est, non posse dividi. Si quis tamen jam quærat, cur nos ex naturâ ità propensi simus ad dividendam quantitatem? ei respondeo, quòd quantitas duobus modis à nobis concipitur, abstractè scilicet, sive superficialiter prout nempe ipsam imaginamur, vel ut substantia, quòd à solo intellectu fit. Si itaque ad quantitatem attendimus, prout in imaginatione est, quod saepe, & faciliùs à nobis fit, reperietur finita, divisibilis, & partibus conflata ; si autem ad ipsam, prout in intellectu est, attendimus, & eam, quatenus substantia est, concipimus, quod difficillimè fit, tum, ut jam satis demonstravimus, infinita, unica, & indivisibilis reperietur. Quod omnibus, qui inter imaginationem, & intellectum distinguere sciverint, satis manifestum erit : Præcipuè si ad hoc etiam attendatur, quòd materia ubique eadem est, nec partes in eâdem distinguuntur, nisi quatenus materiam diversimodè affectam esse concipimus, unde ejus partes modaliter tantùm distinguuntur, non autem realiter. Ex. gr. aquam, quatenus aqua est, dividi concipimus, ejusque partes ab invicem separari ; at non, quatenus substantia est corporea ; eatenus enim neque separatur, neque dividitur. Porrò aqua, quatenus aqua, generatur, & corrumpitur ; at, quatenus substantia, nec generatur, nec corrumpitur. Atque his me ad secundum argumentum etiam respondisse puto : quandoquidem id in eo etiam fundatur, quòd materia, quatenus substantia, divisibilis sit, & partibus confletur. & quamvis hoc non esset, nescio, cur divinâ naturâ indigna esset : quandoquidem _(per [Prop. 14](114))_ extra Deum nulla substantia dari potest, à quâ ipsa pateretur. Omnia, inquam, in Deo sunt, & omnia, quæ fiunt, per solâs leges infinitæ Dei naturæ fiunt, & ex necessitate ejus essentiæ (ut mox ostendam) sequuntur ; quare nullâ ratione dici potest, Deum ab alio pati, aut substantiam extensam divinâ naturâ indignam esse, tametsi divisibilis supponatur, dummodò æterna, & infinita concedatur. Sed de his impræsentiarum satis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "116",
				"title": "PROPOSITIO 16",
				"text": "_Ex necessitate divinæ naturæ, infinita infinitis modis (hoc est, omnia, quæ sub intellectum infinitum cadere possunt) sequi debent._",
				"childs": [
					{
						"id": "116d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio unicuique manifesta esse debet, si modò ad hoc attendat, quòd ex datâ cujuscunque rei Definitione plures proprietates intellectus concludit, quæ reverâ ex eadem (hoc est, ipsâ rei essentiâ) necessariò sequuntur, & eò plures, quò plus realitatis rei definitio exprimit, hoc est, quò plus realitatis rei definitæ essentia involvit. Cùm autem naturâ divina infinita absolutè attributa habeat _(per [Defin. 6](1d6))_, quorum etiam unumquodque infinitam essentiam in suo genere exprimit, ex ejusdem ergò necessitate infinita infinitis modis (hoc est, omnia, quæ sub intellectum infinitum cadere possunt) necessariò sequi debent. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "116c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hinc sequitur, I. Deum omnium rerum, quæ sub intellectum infinitum cadere possunt, esse causam efficientem."
					},
					{
						"id": "116c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Sequitur II. Deum causam esse per se, non vero per accidens."
					},
					{
						"id": "116c3",
						"type": "COROLLARIUM 3",
						"text": "Sequitur III. Deum esse absolutè causam primam."
					}
				]
			},
			{
				"id": "117",
				"title": "PROPOSITIO 17",
				"text": "_Deus ex solis suæ naturæ legibus, & à nemine coactus agit._",
				"childs": [
					{
						"id": "117d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex solâ divinæ naturæ necessitate, vel (quod idem est) ex solis ejusdem naturæ legibus, infinita absolutè sequi, modò _([Prop. 16](116))_ ostendimus ; & _([Prop. 15](115))_  demonstravimus, nihil sine Deo esse, nec concipi posse, sed omnia in Deo esse ; quare nihil extra ipsum esse potest, à quo ad agendum determinetur, vel cogatur, atque adeò Deus ex solis suæ naturæ legibus, & à nemine coactus agit. _Q.E.D._ "
					},
					{
						"id": "117c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hinc sequitur I. nullam dari causam, quæ Deum extrinsecè, vel intrinsece, præter ipsius naturæ perfectionem, incitet ad agendum."
					},
					{
						"id": "117c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Sequitur II. solum Deum esse causam liberam. Deus enim solus ex solâ suæ naturæ necessitate existit _(per [Prop. 11](111) & [Coroll. 1 de la Prop. 14](114c1))_, & ex solâ suæ naturæ necessitate agit _(per [Prop. præced.](117))_. Adeòque _(per [Defin. 7](1d7))_ solus est causa libera. _Q.E.D._ "
					},
					{
						"id": "117sc",
						"type": "scholium",
						"text": "Alii putant, Deum esse causam liberam, propterea quòd potest, ut putant, efficere, ut ea, quæ ex ejus naturâ sequi diximus, hoc est, quæ in ejus potestate sunt, non fiant, sive ut ab ipso non producantur. Sed hoc idem est, ac si dicerent, quòd Deus potest efficere, ut ex naturâ trianguli non sequatur, ejus tres angulos æquales esse duobus rectis ; sive ut ex datâ causâ non sequatur effectus, quod est absurdum. Porrò infrà absque ope hujus Propositionis ostendam, ad Dei naturam neque intellectum, neque voluntatem pertinere. Scio equidem plures esse, qui putant, se posse demonstrare, ad Dei naturam summum intellectum, & liberam voluntatem pertinere ; nihil enim perfectius cognoscere sese ajunt, quod Deo tribuere possunt, quàm id, quod in nobis summa est perfectio. Porrò, tametsi Deum actu summè intelligentem concipiant, non tamen credunt, eum posse omnia, quæ actu intelligit, efficere, ut existant ; nam se eo modo Dei potentiam destruere putant. Si omnia, inquiunt, quæ in ejus intellectu sunt, creavisset, nihil tum ampliùs creare potuisset, quod credunt Dei omnipotentiæ repugnare ; ideóque maluerunt Deum ad omnia indifferentem statuere, nec aliud creantem præter id ; quod absolutâ quâdam voluntate decrevit creare. Verùm ego me satis clarè ostendisse puto _(vide [Prop. 16](116))_, à summâ Dei potentiâ, sive infinitâ naturâ infinita infinitis modis, hoc est, omnia necessariò effluxisse, vel semper eadem necessitate sequi, eodem modo, ac ex naturâ trianguli ab æterno, & in æternum sequitur, ejus tres angulos æquari duobus rectis. Quare Dei omnipotentia actu ab æterno fuit, & in æternum in eâdem actualitate manebit. Et hoc modo Dei omnipotentia longè, meo quidem judicio, perfectior statuitur. Imò adversarii Dei omnipotentiam (liceat apertè loqui) negare videntur. Coguntur enim fateri, Deum infinita creabilia intelligere, quæ tamen nunquam creare poterit. Nam aliàs, si scilicet omnia, quæ intelligit, crearet, suam, juxta ipsos, exhauriret omnipotentiam, & se imperfectum redderet. Ut igitur Deum perfectum statuant, eò rediguntur, ut simul statuere debeant, ipsum non posse omnia efficere, ad quæ ejus potentia se extendit, quo absurdius, aut Dei omnipotentiæ magis repugnans, non video, quid fingi possit. Porrò, ut de intellectu, & voluntate, quos Deo communiter tribuimus, hîc etiam aliquid dicam ; si ad æternam Dei essentiam, intellectus scilicet, & voluntas pertinent, aliud sanè per utrumque hoc attributum intelligendum est, quàm quod vulgò solent homines. Nam intellectus, & voluntas, qui Dei essentiam constituerent, à nostro intellectu, & voluntate, toto coelo differre deberent, nec in ullâ re, præterquam in nomine, convenire possent ; non aliter scilicet, quàm inter se conveniunt canis, signum coeleste, & canis, animal latrans. Quod sic demonstrabo. Si intellectus ad divinam naturam pertinet, non poterit, uti noster intellectus, posterior (ut plerisque placet), vel simul naturâ esse cum rebus intellectis, quandoquidem Deus omnibus rebus prior est causalitate _(per [Coroll. 1 Prop. 16](116c1))_ ; sed contrà veritas, & formalis rerum essentia ideò talis est, quia talis in Dei intellectu existit objectivè. Quare Dei intellectus, quatenus Dei essentiam constituere concipitur, est reverâ causa rerum, tam earum essentiæ, quàm earum existentiæ ; quod ab iis videtur etiam fuisse animadversum, qui Dei intellectum, voluntatem, & potentiam unum & idem esse asseruerunt. Cùm itaque Dei intellectus sit unica rerum causa, videlicet (ut ostendimus) tam earum essentiæ, quàm earum existentiæ, debet ipse necessariò ab iisdem differre, tam ratione essentiæ, quàm ratione existentiæ. Nam causatum differt a suâ causâ præcisè in eo, quod à causâ habet. Ex. gr. homo est causa existentiæ, non verò essentiæ alterius hominis ; est enim hæc æterna veritas : & ideò secundùm essentiam prorsùs convenire possunt ; in existendo autem differre debent ; & propterea, si unius existentia pereat, non ideò alterius peribit ; sed, si unius essentia destrui posset, & fieri falsa, destrueretur etiam alterius essentia. Quapropter res, quæ & essentiæ, & existentiæ, alicujus effectùs est causa, à tali effectu differre debet, tam ratione essentiæ, quàm ratione existentiæ. Atqui Dei intellectus est & essentiæ, & existentiæ nostri intellectûs causa: ergo Dei intellectus, quatenus divinam essentiam constituere concipitur, à nostro intellectu, tam ratione essentiæ, quam ratione existentiæ differt, nec in ullâ re, præterquam in nomine, cum eo convenire potest, ut volebamus. Circa voluntatem eodem modó proceditur, ut facilè unusquisque videre potest. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "118",
				"title": "PROPOSITIO 18",
				"text": "_Deus est omnium rerum causa immanens, non vero transiens._",
				"childs": [
					{
						"id": "118d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Omnia, quæ sunt, in Deo sunt, & per Deum concipi debent _(per [Prop. 15](115))_, adeóque _(per [Coroll. 1 Prop. 16](116c1) hujus)_ Deus rerum, quæ in ipso sunt, est causa, quod est primum. Deinde extra Deum nulla potest dari substantia _(per [Prop. 14](114))_, hoc est _(per [Defin. 3](1d3))_, res, quæ extra Deum in se sit, quod erat secundum. Deus ergo est omnium rerum causa immanens, non verò transiens. _Q.E.D._ "
					}
				]
			},
			{
				"id": "119",
				"title": "PROPOSITIO 19",
				"text": "_Deus, sive omnia Dei attributa sunt æterna._",
				"childs": [
					{
						"id": "119d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Deus enim _(per [Defin. 6](1d6))_ est substantia, quæ (per [Prop. 11](111)) necessariò existit, hoc est _(per [Prop. 7](107))_, ad cujus naturam pertinet existere, sive (quod idem est) ex cujus definitione sequitur ipsum existere, adeóque _(per [Defin. 8](1d8))_ est æternus. Deinde per Dei attributa intelligendum est id, quod _(per [Defin. 4](1d4))_ Divinæ substantiæ essentiam exprimit, hoc est, id, quod ad substantiam pertinet : id ipsum, inquam, ipsa attributa involvere debent. Atqui ad naturam substantiæ _(ut jam ex [Prop. 7](107) demonstravi)_ pertinet æternitas. Ergo unumquodque attributorum æternitatem involvere debet, adeóque omnia sunt æterna. _Q.E.D._ "
					},
					{
						"id": "119sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Propositio quàm clarissim7 etiam patet ex modo, quo _([Prop. 11](111))_ Dei existentiam demonstravi ; ex eâ, inquam, demonstratione constat, Dei existentiam, sicut ejus essentiam, æternam esse veritatem. Deinde _(Prop. 19 Principiorum Cartesii)_ alio etiam modo Dei æternitatem demonstravi, nec opus est eum hîc repetere. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "120",
				"title": "PROPOSITIO 20",
				"text": "_Dei existentia, ejusque essentia unum & idem sunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "120d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Deus _(per [Prop. anteced.](119))_, ejusque omnia attributa sunt æterna, hoc est _(per [Defin. 8](1d8))_, unumquodque ejus attributorum existentiam exprimit. Eadem ergo Dei attributa, quæ _(per [Defin. 4](1d4))_ Dei æternam essentiam explicant, ejus simul æternam existentiam explicant, hoc est, illud ipsum, quod essentiam Dei constituit, constituit simul ipsius existentiam, adeoque hæc, & ipsius essentia unum & idem sunt. _Q.E.D._ "
					},
					{
						"id": "120c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hinc sequitur I. Dei existentiam, sicut ejus essentiam, æternam esse veritatem."
					},
					{
						"id": "120c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Sequitur II. Deum, sive omnia Dei attributa esse immutabilia. Nam, si ratione existentiæ mutarentur, deberent etiam _(per [Prop. præced.](120))_ ratione essentiæ mutari, hoc est _(ut per se notum)_ ex veris falsa fieri, quod est absurdum. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "121",
				"title": "PROPOSITIO 21",
				"text": "_Omnia, quæ ex absoluta naturâ alicujus attributi Dei sequuntur, semper, & infinita existere debuerunt, sive per idem attributum æterna, & infinita sunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "121d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Concipe, si fieri potest (siquidem neges), aliquid in aliquo Dei attributo ex ipsius absolutâ natura sequi, quod finitum sit, & determinatam habeat existentiam, sive durationem, ex. gr. ideam Dei in cogitatione. At cogitatio, quandoquidem Dei attributum supponitur, est necessariò _(per [Prop. 11](111))_ suâ naturâ infinita. Verùm, quatenus ipsa ideam Dei habet, finita supponitur. At _(per [Defin. 2](1d2))_ finita concipi non potest, nisi per ipsam cogitationem determinetur. Sed non per ipsam cogitationem, quatenus ideam Dei constituit, eatenus enim finita supponitur esse : Ergo per cogitationem, quatenus ideam Dei non constituit, quæ tamen _(per [Prop. 11](111))_ necessariò existere debet : Datur igitur cogitatio non constituens ideam Dei, ac propterea ex ejus naturâ, quatenus est absoluta cogitatio, non sequitur necessariò idea Dei. (Concipitur enim ideam Dei constituens, & non constituens.) Quod est contra hypothesin. Quare si idea Dei in cogitatione, aut aliquid (perinde est, quicquid sumatur, quandoquidem demonstratio universalis est) in aliquo Dei attributo ex necessitate absolutæ naturæ ipsius attributi sequatur, id debet necessariò esse infinitum ; quod erat primum.   \n Deinde id, quod ex necessitate naturæ alicujus attributi ità sequitur, non potest determinatam habere existentiam sive durationem. Nam, si neges, supponatur res, quæ ex necessitate naturæ alicujus attributi sequitur, dari in aliquo Dei attributo, ex. gr. idea Dei in cogitatione, eaque supponatur aliquando non exstitisse, vel non exstitura. Cùm autem cogitatio Dei attributum supponatur, debet & necessariò, & immutabilis existere _(per [Prop. 11](111) & [Coroll. 2 Prop. 20](120c2))_. Quare ultra limites durationis ideæ Dei (supponitur enim aliquando non exstitisse, aut non exstitura) cogitatio sine ideâ Dei existere debebit ; atqui hoc est contra hypothesin ; supponitur enim, ex datâ cogitatione necessariò sequi ideam Dei. Ergo idea Dei in cogitatione, aut aliquid, quod necessariò ex absolutâ naturâ alicujus attributi Dei sequitur, non potest determinatam habere durationem ; sed per idem attributum æternum est, quod erat secundum. Nota, hoc idem esse affirmandum de quâcunque re, quæ in aliquo Dei attributo ex Dei absolutâ naturâ necessariò sequitur.  "
					}
				]
			},
			{
				"id": "122",
				"title": "PROPOSITIO 22",
				"text": "_Quicquid ex aliquo Dei attributo, quatenus modificatum est tali modificatione, quæ & necessariò, & infinita per idem existit, sequitur, debet quoque & necessariò, & infinitum existere._ ",
				"childs": [
					{
						"id": "122d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hujus Propositionis demonstratio procedit eodem modo ac [demonstratio praecedentis.](121d)"
					}
				]
			},
			{
				"id": "123",
				"title": "PROPOSITIO 23",
				"text": "_Omnis modus, qui & necessariò, & infinitus existit, necessariò sequi debuit, vel ex absolutâ naturâ alicujus attributi Dei, vel ex aliquo attributo modificato modificatione, quæ & necessariò, & infinita existit._",
				"childs": [
					{
						"id": "123d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Modus enim in alio est per quod concipi debet _(per [Defin. 5](1d5))_ hoc est _(per [Prop. 15](115))_ in solo Deo est & per solum Deum concipi potest. Si ergo modus concipitur necessariò existere & infinitus esse, utrumque hoc debet necessariò concludi sive percipi per aliquod Dei attributum quatenus idem concipitur infinitatem & necessitatem existentiae sive _(quod per [Defin. 8](1d8) idem est)_ æternitatem exprimere hoc est _(per [Defin. 6](1d6) & [Prop. 19](119))_, quatenus absolutè consideratur. Modus ergo qui & necessariò & infinitus existit, ex absolutâ naturâ alicujus Dei attributi sequi debuit ; hocque vel immediatè _(de quo vide [Prop. 21](121))_, vel mediante aliquâ modificatione quæ ex ejus absolutâ naturâ sequitur hoc est _(per [Prop. præced.](122))_ quæ & necessariò & infinita existit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "124",
				"title": "PROPOSITIO 24",
				"text": "_Rerum à Deo productarum essentia non involvit existentiam._",
				"childs": [
					{
						"id": "124d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex [Definitione I](1d1). Id enim, cujus natura (in se scilicet considerata) involvit existentiam, causa est sui, & ex solâ suæ naturæ necessitate existit. "
					},
					{
						"id": "124c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, Deum non tantùm esse causam, ut res incipiant existere ; sed etiam, ut in existendo perseverent, sive (ut termino Scholastico utar) Deum esse causam essendi rerum. Nam, sive res existant, sive non existant, quotiescunque ad earum essentiam attendimus, eandem nec existentiam, nec durationem involvere comperimus ; adeóque earum essentia neque suæ existentiæ, neque suæ durationis potest esse causa, sed tantùm Deus, ad cujus solam naturam pertinet existere _(per [Coroll. 1 Prop.14](114c1))_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "125",
				"title": "PROPOSITIO 25",
				"text": "_Deus non tantùm est causa efficiens rerum existentiae sed etiam essentiæ._",
				"childs": [
					{
						"id": "125d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si negas, ergo rerum essentiæ Deus non est causa ; adeóque _(per [Axiom. 4](1a4))_ potest rerum essentia sine Deo concipi : atqui hoc _(per [Prop. 15](115))_ est absurdum. Ergo rerum etiam essentiæ Deus est causa. _Q.E.D._ "
					},
					{
						"id": "125sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Propositio clariùs sequitur ex [Propositione 16](116). Ex eâ enim sequitur, quòd ex datâ naturâ divinâ, tam rerum essentia, quàm existentia debeat necessariò concludi ; &, ut verbo dicam, eo sensu, quo Deus dicitur causa sui, etiam omnium rerum causa dicendus est, quod adhuc clariùs ex sequenti Corollario constabit. "
					},
					{
						"id": "125c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Res particulares nihil sunt, nisi Dei attributorum affectiones, sive modi, quibus Dei attributa certo, & determinato modo exprimuntur. Demonstratio patet ex [Propositione 15](115), & [Definitione 5](1d5)."
					}
				]
			},
			{
				"id": "126",
				"title": "PROPOSITIO 26",
				"text": "_Res, quæ ad aliquid operandum determinata est, à Deo necessariò sic fuit determinata ; &, quæ à Deo non est determinata, non potest se ipsam ad operandum determinare._",
				"childs": [
					{
						"id": "126d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Id, per quod res determinatæ ad aliquid operandum dicuntur, necessariò quid positivum est _(ut per se notum)_. Adeóque, tam ejus essentiæ, quàm existentiæ, Deus ex necessitate suæ naturæ est causa efficiens _(per Prop. [25](125) & [16](116))_ ; quod erat primum. Ex quo etiam, quod secundò proponitur, clarissimè sequitur. Nam si res, quæ à Deo determinata non est, se ipsam determinare posset, prima pars hujus falsa esset, quod est absurdum, ut ostendimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "127",
				"title": "PROPOSITIO 27",
				"text": "_Res, quæ à Deo ad aliquid operandum determinata est, se ipsam indeterminatam reddere non potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "127d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio patet ex [Axiomate tertio](1a3)."
					}
				]
			},
			{
				"id": "128",
				"title": "PROPOSITIO 28",
				"text": "_Quodcunque singulare, sive quævis res, quæ finita est, & determinatam habet existentiam, non potest existere, nec ad operandum determinari, nisi ad existendum, & operandum determinetur ab aliâ causâ, quæ etiam f inita est, & determinatam habet existentiam : & rursùs hæc causa non potest etiam existere, neque ad operandum determinari, nisi ab aliâ, quæ etiam finita est, & determinatam habet existentiam, determinetur ad existendum, & operandum, & sic in infinitum._",
				"childs": [
					{
						"id": "128d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quicquid determinatum est ad existendum, & operandum, à Deo sic determinatum est _(per [Prop. 26](126) & [Coroll. Prop. 24](124c))_. At id, quod finitum est, & determinatam habet existentiam, ab absolutâ naturâ alicujus Dei attributi produci non potuit ; quicquid enim ex absolutâ naturâ alicujus Dei attributi sequitur, id infinitum, & æternum est _(per [Prop. 21](121))_. Debuit ergo ex Deo, vel aliquo ejus attributo sequi, quatenus aliquo modo affectum consideratur ; præter enim substantiam, & modos nil datur _(per [Axiom. 1](1a1) & Defin. [3](1d3) & [5](1d5))_, & modi _(per [Coroll. Prop. 25](125c))_ nihil sunt, nisi Dei attributorum affectiones. At ex Deo, vel aliquo ejus attributo, quatenus affectum est modificatione, quæ æterna, & infinita est, sequi etiam non potuit _(per [Prop. 22](122))_. Debuit ergo sequi, vel ad existendum, & operandum determinari à Deo, vel aliquo ejus attributo, quatenus modificatum est modificatione, quæ finita est, & determinatam habet existentiam. Quod erat primum. Deinde hæc rursùs causa, sive hic modus _(per eandem rationem, qua primam partem hujus jam jam demonstravimus)_ debuit etiam determinari ab aliâ, quæ etiam finita est, & determinatam habet existentiam, & rursùs hæc ultima _(per eandem rationem)_ ab aliâ, & sic semper _(per eandem rationem)_ in infinitum. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "128sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Cùm quædam à Deo immediatè produci debuerunt, videlicet ea, quæ ex absolutâ ejus naturâ necessariò sequuntur, et alia mediantibus his primis, quæ tamen sine Deo nec esse, nec concipi possunt ; hinc sequitur I. quòd Deus sit rerum immediatè ab ipso productarum, causa absolutè proxima ; non verò in suo genere, ut ajunt. Nam Dei effectùs, sine suâ causâ, nec esse, nec concipi possunt _(per [Prop. 15](115) & [Coroll. Prop. 24](124c))_. Sequitur II. quòd Deus non potest propriè dici causa esse remota rerum singularium, nisi fortè eâ de causâ, ut scilicet has ab iis, quas immediatè produxit, vel potiùs, quæ ex absolutâ ejus naturâ sequuntur, distinguamus. Nam per causam remotam talem, intelligimus, quæ cum effectu nullo modo conjuncta est. At omnia, quæ sunt, in Deo sunt, & à Deo ità dependent, ut sine ipso nec esse, nec concipi possint. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "129",
				"title": "PROPOSITIO 29",
				"text": "_In rerum naturâ nullum datur contingens, sed omnia ex necessitate divinæ naturæ determinata sunt ad certo modo existendum, & operandum._",
				"childs": [
					{
						"id": "129d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quicquid est, in Deo est _(per [Prop. 15](115))_ : Deus autem non potest dici res contingens. Nam _(per [Prop. 11](111))_ necessariò, non verò contingenter existit. Modi deinde divinæ naturæ ex eâdem etiam necessariò, non verò contingenter secuti sunt _(per [Prop. 16](116))_, idque, vel quatenus divina natura absolutè _(per [Prop. 21](121))_, vel quatenus certo modo ad agendum determinata consideratur _(per [Prop. 27](127))_. Porrò horum modorum Deus non tantùm est causa, quatenus simpliciter existunt _(per [Coroll. Prop. 24](124c))_, sed etiam _(per [Prop. 26](126))_, quatenus ad aliquid operandum determinati considerantur. Quòd si à Deo _(per eand. [Prop.](126))_ determinati non sint, impossibile, non verò contingens est, ut se ipsos determinent ; & contra _(per [Prop. 27](127))_ si à Deo determinati sint, impossibile, non verò contingens est, ut se ipsos indeterminatos reddant. Quare omnia ex necessitate divinæ naturæ determinata sunt, non tantùm ad existendum, sed etiam ad certo modo existendum, & operandum, nullumque datur contingens. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "129sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Antequam ulteriùs pergam, hîc, quid nobis per Naturam naturantem, & quid per Naturam naturatam intelligendum sit, explicare volo, vel potiùs monere. Nam ex antecedentibus jam constare existimo, nempe, quòd per Naturam naturantem nobis intelligendum est id, quod in se est, & per se concipitur, sive talia substantiæ attributa, quæ æternam, & infinitam essentiam exprimunt, hoc est _(per [Coroll. 1 Prop. 14](114c1) & [Coroll. 2 Prop. 17](117c2))_, Deus, quatenus, ut causa libera, consideratur. Per naturatam autem intelligo id omne, quod ex necessitate Dei naturæ, sivè uniuscujusque Dei attributorum sequitur, hoc est, omnes Dei attributorum modos, quatenus considerantur, ut res, quæ in Deo sunt, & quæ sine Deo nec esse, nec concipi possunt. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "130",
				"title": "PROPOSITIO 30",
				"text": "_Intellectus actu finitus, aut actu infinitus Dei attributa, Deique affectiones comprehendere debet, & nihil aliud._",
				"childs": [
					{
						"id": "130d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Idea vera debet convenire cum suo ideato _(per [Axiom. 6](1a6))_, hoc est _(ut per se notum)_ id, quod in intellectu objectivè continetur, debet necessariò in naturâ dari : atqui in naturâ _(per [Coroll. 1 de la Prop. 14](114c1))_ non nisi una substantia datur, nempe Deus, nec ullæ aliæ affectiones _(per [Prop. 15](115))_, quàm quæ in Deo sunt, & quæ _(per eandem [Prop.](115))_ sine Deo nec esse, nec concipi possunt ; ergo intellectus actu finitus, aut actu infinitus Dei attributa, Deique affectiones comprehendere debet, & nihil aliud. _Q.E.D._ "
					}
				]
			},
			{
				"id": "131",
				"title": "PROPOSITIO 31",
				"text": "_Intellectus actu, sive is finitus sit, sive infinitus, ut & voluntas, cupiditas, amor &. ad Naturam naturatam, non verò ad naturantem referri debent._",
				"childs": [
					{
						"id": "131d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Per intellectum enim _(ut per se notum)_ non intelligimus absolutam cogitationem, sed certum tantum modum cogitandi, qui modus ab aliis, scilicet cupiditate, amore, &c. differt, adeóque _(per [Def. 5](1d5))_ per absolutam cogitationem concipi debet, nempe _(per [Prop. 15](115) & [Def. 6](1d6))_ per aliquod Dei attributum, quod æternam, & infinitam cogitationis essentiam exprimit, ità concipi debet, ut sine ipso nec esse, nec concipi possit ; ac propterea _(per [Schol. Prop. 29](129sc))_ ad Naturam naturatam, non verò naturantem referri debet, ut etiam reliqui modi cogitandi. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "131sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Ratio, cur hîc loquar de intellectu actu, non est, quia concedo, ullum dari intellectum potentiâ, sed, quia omnem confusionem vitare cupio, nolui loqui, nisi de re nobis quàm clarissimè percepta, de ipsâ scilicet intellectione, quâ nihil nobis clariùs percipitur. Nihil enim intelligere possumus, quod ad perfectiorem intellectionis cognitionem non conducat."
					}
				]
			},
			{
				"id": "132",
				"title": "PROPOSITIO 32",
				"text": "_Voluntas non potest vocari causa libera, sed tantùm necessaria._",
				"childs": [
					{
						"id": "132d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Voluntas certus tantùm cogitandi modus est, sicuti intellectus ; adeóque _(per [Prop. 28](128))_ unaquæque volitio non potest existere, neque ad operandum determinari, nisi ab aliâ causâ determinetur, & hæc rursùs ab aliâ, & sic porrò in infinitum. Quòd si voluntas infinita supponatur, debet etiam ad existendum, & operandum determinari à Deo, non quatenus substantia absolutè infinita est, sed quatenus attributum habet, quod infinitam, & æternam cogitationis essentiam exprimit _(per [Prop. 23](123))_. Quocumque igitur modo, sive finita, sive infinita concipiatur, causam requirit, à quâ ad existendum, & operandum determinetur ; adeóque _(per [Defin. 7](1d7))_ non potest dici causa libera, sed tantum necessaria, vel coacta. _Q.E.D._ "
					},
					{
						"id": "132c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hinc sequitur I. Deum non operari ex libertate voluntatis."
					},
					{
						"id": "132c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Sequitur II. voluntatem, & intellectum ad Dei naturam ità sese habere, ut motus, & quies, & absolutè, ut omnia naturalia, quæ _(per [Prop. 29](129))_ à Deo ad existendum, & operandum certo modo determinari debent. Nam voluntas, ut reliqua omnia, causâ indiget, à quâ ad existendum, & operandum certo modo determinetur. Et, quamvis ex datâ voluntate, sive intellectu infinita sequantur, non tamen propterea Deus magis dici potest ex libertate voluntatis agere, quàm propter ea, quæ ex motu, & quiete sequuntur (infinita enim ex his etiam sequuntur), dici potest ex libertate motûs, & quietis agere. Quare voluntas ad Dei naturam non magis pertinet, quàm reliqua naturalia ; sed ad ipsam eodem modo sese habet, ut motus, & quies, & omnia reliqua, quæ ostendimus ex necessitate divinæ naturæ sequi, & ab eâdem ad existendum, & operandum certo modo determinari. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "133",
				"title": "PROPOSITIO 33",
				"text": "_Res nullo alio modo, neque alio ordine à Deo produci potuerunt, quàm productæ sunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "133d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Res enim omnes ex datâ Dei natura necessariò sequutæ sunt _(per [Prop. 16](116))_, & ex necessitate naturæ Dei determinatæ sunt ad certo modo existendum, & operandum _(per [Prop. 29](129))_. Si itaque res alterius naturæ potuissent esse, vel alio modo ad operandum determinari, ut naturæ ordo alius esset ; ergo Dei etiam natura alia posset esse, quàm jam est ; ac proinde _(per [Prop. 11](111))_ illa etiam deberet existere, & consequenter duo, vel plures possent dari Dii, quod _(per [Coroll. 1 Prop. 14](114c1))_ est absurdum. Quapropter res nullo alio modo, neque alio ordine, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "133sc1",
						"type": "SCHOLIUM 1",
						"text": "Quoniam his luce meridianâ clariùs ostendi, nihil absolutè in rebus dari, propter quod contingentes dicantur, explicare jam paucis volo, quid nobis per contingens erit intelligendum ; sed priùs, quid per necessarium, & impossibile. Res aliqua neressaria dicitur, vel ratione suæ essentiæ, vel ratione causæ. Rei enim alicujus existentia vel ex ipsius essentiâ, & definitione, vel ex datâ causâ efficiente necessariò sequitur. Deinde his etiam de causis res aliqua impossibilis dicitur ; nimirùm quia vel ipsius essentia, seu definitio contradictionem involvit, vel quia nulla causa externa datur, ad talem rem producendam determinata. At res aliqua nullâ aliâ de causâ contingens dicitur, nisi respectu defectûs nostræ cognitionis. Res enim, cujus essentiam contradictionem involvere ignoramus, vel de quâ probè scimus, eandem nùllam contradictionem involvere, & tamen de ipsius existentiâ nihil certò affirmare possumus, propterea quòd ordo causarum nos latet, ea nunquam, nec ut necessaria, nec ut impossibilis videri nobis potest, ideóque eandem vel contingentem, vel possibilem vocamus."
					},
					{
						"id": "133sc2",
						"type": "SCHOLIUM 2",
						"text": "Ex præcedentibus clarè sequitur, res summâ perfectione à Deo fuisse productas : quandoquidem ex datâ perfectissimâ naturâ necessariò secutæ sunt. Neque hoc Deum ullius arguit imperfectionis ; ipsius enim perfectio hoc nos affirmare coëgit. Imò ex hujus contrario clarè sequeretur (ut modo ostendi), Deum non esse summè perfectum ; nimirùm quia, si res alio modo fuissent productæ, Deo alia natura esset tribuenda, diversa ab eâ, quam ex consideratione Entis perfectissimi coacti sumus ei tribuere. Verùm non dubito, quin multi hanc sententiam, ut absurdam, explodant, nec animum ad eandem perpendendam instituere velint ; idque nullâ aliâ de causâ, quàm quia Deo aliam libertatem assueti sunt tribuere, longè diversam ab illâ, quæ a nobis _([Defin. 7](1d7))_ tradita est ; videlicet, absolutam voluntatem. Verùm neque etiam dubito, si rem meditari vellent, nostrarumque demonstrationum seriem rectè secum perpendere, quin tandem talem libertatem, qualem jam Deo tribuunt, non tantùm, ut nugatoriam, sed, ut magnum scientiæ obstaculum, planè rejiciant. Nec opus est, ut ea, quæ in [Scholio Propositionis 17](117sc) dicta sunt, hîc repetam. Attamen in eorum gratiam adhuc ostendam, quód, quamvis concedatur, voluntatem ad Dei essentiam pertinere, ex ejus perfectione nihilominus sequatur, res nullo alio potuisse modo, neque ordine à Deo creari ; quod facile erit ostendere, si priùs consideremus id, quod ipsimet concedunt, videlicet ex solo Dei decreto, & voluntate pendêre, ut unaquæque res id, quod est, sit. Nam aliàs Deus omnium rerum causa non esset. Deinde quód omnia Dei decreta ab æterno ab ipso Deo sancita fuerunt. Nam aliàs imperfectionis, & inconstantiæ argueretur. At cùm in æterno non detur _quando_, _ante_, nec _post_ : hinc, ex solâ scilicet Dei perfectione, sequitur, Deum aliud decernere nunquam posse, nec unquam potuisse ; sive Deum ante sua decreta nun fuisse, nec sine ipsis esse posse. At dicent, quòd, quamvis supponeretur, quòd Deus aliam rerum naturam fecisset, vel quòd ab æterno aliud de naturâ, ejusque ordine decrevisset, nulla inde in Deo sequeretur imperfectio. Verùm si hoc dicant, concedent simul, Deum posse sua mutare decreta. Nam si Deus de naturâ, ejusque ordine aliud, quàm decrevit, decrevisset, hoc est, ut aliud de naturâ voluisset, & concepisset, alium necessariò, quàm jam habet intellectum, & aliam, quàm jam habet, voluntatem habuisset. Et si Deo alium intellectum, aliamque voluntatem tribuere licet, absque ullâ ejus essentiæ, ejusque perfectionis mutatione, quid causæ est, cur jam non possit sua de rebus creatis decreta mutare, & nihilominùs æquè perfectus manere? Ejus enim intellectus, & voluntas circa res creatas, & earum ordinem in respectu suæ essentiæ, & perfectionis, perinde est, quomodocunque concipiatur. Deinde omnes, quos vidi, Philosophi concedunt, nullum in Deo dari intellectum potentiâ, sed tantùm actu ; cùm autem & ejus intellectus, & ejus voluntas ab ejusdem essentiâ non distinguantur, ut etiam omnes concedunt, sequitur ergo hinc etiam, quòd, si Deus alium intellectum actu habuisset, & aliam voluntatem, ejus etiam essentia alia necessariò esset ; ac proinde (ut à principio conclusi) si aliter res, quàm jam sunt, à Deo productæ essent, Dei intellectus, ejasque voluntas ; hoc est (ut conceditur) ejus essentia alia esse deberei, quod est absurdum.  \nCùm itaque res nullo alio modo, nec ordine a Deo produci potuerit, &, hoc verum esse, ex summâ Dei perfectione sequatur, nulla profectò sana ratio persuadere nobis potest, ut credamus, quòd Deus noluerit omnia, quæ in suo intellectu sunt, eâdem illâ perfectione, quâ ipsa intelligit, creare. At dicent, in rebus nullam esse perfectionem, neque imperfectionem, sed id, quod in ipsis est, propter quod perfectæ sunt, aut imperfectæ, & bonæ aut malæ dicuntur, à Dei tantùm voluntate pendêre ; atque adeò, si Deus voluisset, potuisset efficere, ut id, quod jam perfectio est, summa esset imperfectio, & contrà. Verùm quid hoc aliud esset, quàm apertè affirmare, quod Deus, qui id, quòd vult, necessariò intelligit, suâ voluntate efficere potest, ut res alio modo, quàm intelligit, intelligat, quod (ut modò ostendi) magnum est absurdum. Quare argumentum in ipsos retorquere possum, hoc modo. Omnia à Dei potestate pendent. Ut res itaque aliter se habere possint, Dei necessariò voluntas aliter se habere etiam deberet ; atqui Dei voluntas aliter se habere nequit (ut modò ex Dei perfectione evidentissimè ostendimus). Ergo neque res aliter se habere possunt. Fateor, hanc opinionem, quæ omnia indifferenti cuidam Dei voluntati subjicit, & ab ipsius beneplacito omnia pendêre statuit, minùs à vero aberrare, quàm illorum, qui statuunt, Deum omnia sub ratione boni agere. Nam hi aliquid extra Deum videntur ponere, quod à Deo non dependet, ad quod Deus, tanquam ad exemplar, in operando attendit, vel ad quod, tanquam ad certum scopum, collimat. Quod profectò nihil aliud est, quàm Deum fato subjicere, quo nihil de Deo absurdius statui potest, quem ostendimus tam omnium rerum essentiæ, quàm earum existentiæ primam, & unicam liberam causam esse. Quare non est, ut in hoc absurdo refutando tempus consumam. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "134",
				"title": "PROPOSITIO 34",
				"text": "_Dei potentia est ipsa ipsius essentia._",
				"childs": [
					{
						"id": "134d",
						"type": "demonstratio",
						"text": "Ex solâ enim necessitate Dei essentiæ sequitur, Deum esse causam sui _(per [Prop. 11](111))_, & _(per [Prop. 16](116) ejusque [Coroll.](116c1))_ omnium rerum. Ergo potentia Dei, quâ ipse, & omnia sunt, & agunt, est ipsa ipsius essentia. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "135",
				"title": "PROPOSITIO 35",
				"text": "_Quicquid concipimus in Dei potestate esse, id necessariò est_.",
				"childs": [
					{
						"id": "135d",
						"type": "demonstratio",
						"text": "Quicquid enim in Dei potestate est, id _(per [Prop. præced.](134))_ in ejus essentiâ itâ debet comprehendi, ut ex eâ necessariò sequatur, adeóque necessariò est. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "136",
				"title": "PROPOSITIO 36",
				"text": "_Nihil existit ex cujus naturâ aliquis effectus non sequatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "136d",
						"type": "demonstratio",
						"text": "Quicquid existit, Dei naturam, sive essentiam certo, & determinato modo exprimit _(per [Coroll. Prop. 25](125c))_, hoc est _(per [Prop. 34](134))_, quicquid existit, Dei potentiam, quæ omnium rerum causa est, certo, & determinato modo exprimit, adeóque _(per [Prop. 16](116))_ ex eo aliquis effectus sequi debet. _Q.E.D._ "
					}
				]
			},
			{
				"id": "1app",
				"title": "APPENDIX",
				"text": "His Dei naturam, ejusque proprietates explicui, ut, quòd necessariò existit ; quòd sit unicus ; quòd ex solâ suæ naturæ necessitate sit, & agat ; quòd sit omnium rerum causa libera, & quomodò ; quòd omnia in Deo sint, & ab ipso ità pendeant, ut sine ipso nec esse, nec concipi possint ; & denique quòd omnia à Deo fuerint prædeterminata, non quidem ex libertate voluntatis, sive absoluto beneplacito, sed ex absolutâ Dei naturâ, sive infinitâ potentiâ. Porrò ubicunque data fuit occasio, præjudicia, quæ impedire poterant, quominus meæ demonstrationes perciperentur, amovere curavi ; sed quia non pauca adhuc restant præjudicia, quæ etiam, imò maximè impedire poterant, & possunt, quominus homines rerum concatenationem eo, quo ipsam explicui, modo amplecti possint, eadem hîc ad examen rationis vocare operæ pretium duxi. Et quoniam omnia, quæ hîc indicare suscipio, præjudicia pendent ab hoc uno, quòd scilicet communiter supponant homines, omnes res naturales, ut ipsos, propter finem agere ; imò, ipsum Deum omnia ad certum aliquem finem dirigere, pro certo statuant: dicunt enim, Deum omnia propter hominem fecisse, hominem autem, ut ipsum coleret. Hoc igitur unum priùs considerabo, quacrendo scilicet, _primò_ causam, cur plerique hoc in præjudicio acquiescant, & omnes naturâ adeò propensi sint ad idem amplectendum. _Deinde_ ejusdem falsitatem ostendam, & _tandem_, quomodò ex hoc orta sint præjudicia de _bono_ & _malo_, _merito_ & _peccato_, _laude_ & _vituperio_, _ordine_ & _confusione_, _pulchritudine_ & _deformitate_, & de aliis hujus generis. Verùm, hæc ab humanæ mentis naturâ deducere, non est hujus loci : Satis hîc erit, si pro fundamento id capiam, quod apud omnes debet esse in confesso ; nempe hoc, quòd omnes homines rerum causarum ignari nascuntur, & quòd omnes appetitum habent suum utile quærendi, cujus rei sunt conscii. Ex his enim sequitur, _primò_, quòd homines, se liberos esse, opinentur, quandoquidem suarum volitionum, suique appetitùs sunt conscii, & de causis, à quibus disponuntur ad appetendum, & volendum, quia earum sunt ignari, nec per somnium cogitant. Sequitur _secundò_, homines omnia propter finem agere ; videlicet propter utile, quod appetunt ; unde fit, ut semper rerum peractarum causas finales tantùm scire expetant, &, ubi ipsas audiverint, quiescant ; nimirùm, quia nullam habent causam ulteriùs dubitandi. Sin autem easdem ex alio audire nequeant, nihil iis restat, nisi ut ad semet se convertant, & ad fines, à quibus ipsi ad similia determinari solent, reflectant, & sic ex suo ingenio ingenium alterius necessariò judicant. Porrò cùm in se, & extra se non pauca reperiant media, quæ, ad suum utile assequendum, non parùm conducant, ut ex. gr. oculos ad videndum, dentes ad masticandum, herbas, & animantia ad alimentum, solem ad illuminandum, mare ad alendum pisces, hinc factum, ut omnia naturalia, tanquam ad suum utile media, considerent ; & quia illa media ab ipsis inventa, non autem parata esse sciunt, hinc causam credendi habuerunt, aliquem alium esse, qui illa media in eorum usum paraverit. Nam postquam res, ut media, consideraverunt, credere non potuerunt, easdem se ipsas fecisse ; sed ex mediis, quæ sibi ipsi parare solent, concludere debuerunt, dari aliquem, vel aliquos naturæ rectores, humanâ præditos libertate, qui ipsis omnia curaverint, & in eorum usum omnia fecerint. Atque horum etiam ingenium, quandoquidem de eo nunquam quid audiverant, ex suo judicare debuerunt, atque hinc statuerunt, Deos omnia in hominum usum dirigere, ut homines sibi devinciant, & in summo ab iisdem honore habeantur ; unde factum, ut unusquisque diversos Deum colendi modos ex suo ingenio excogitaverit, ut Deus eos supra reliquos diligeret, & totam naturam in usum coecæ illorum cupiditatis, & insatiabilis avaritiæ dirigeret. Atque ità hoc præjudicium in superstitionem versum, & altas in mentibus egit radices ; quod in causâ fuit, ut unusquisque maximo conatu omnium rerum causas finales intelligere, easque explicare studeret. Sed dum quæsiverunt ostendere, naturam nihil frustrà (hoc est, quod in usum hominum non sit) agere, nihil aliud videntur ostendisse, quàm naturam, Deosque æquè, ac homines, delirare. Vide quæso, quò res tandem evasit! Inter tot naturæ commoda non pauca reperire debuerunt incommoda, tempestates scilicet, terræ motus, morbos &c. atque hæc statuerunt propterea evenire, quòd Dii irati essent ob injurias, sibi ab hominibus factas, sive ob peccata in suo cultu commissa ; & quamvis experientia indies reclamaret, ac infinitis exemplis ostenderet, commoda, atque incommoda piis æquè, ac impiis promiscuè evenire, non ideò ab inveterato præjudicio destiterunt : facilius enim iis fuit, hoc inter alia incognita, quorum usum ignorabant, ponere, & sic præsentem suum & innatum statum ignorantiæ retinere, quàm totam illam fabricam destruere, & novam excogitare. Unde pro certo statuerunt, Deorum judicia humanum captum longissimè superare : quæ sanè unica fuisset causa, ut veritas humanum genus in æternum lateret ; nisi Mathesis, quæ non circa fines, sed tantùm circa figurarum essentias, & proprietates versatur, aliam veritatis normam hominibus ostendisset, & præter Mathesin aliæ etiam adsignari possunt causæ (quas hic enumerare supervacaneum est), à quibus fieri potuit, ut homines communia hæc præjudicia animadverterent, & in veram rerum cognitionem ducerentur.  \nHis satis explicui id, quod primo loco promisi. Ut jam autem ostendam, naturam finem nullum sibi præfixum habere, & omnes causas finales nihil, nisi humana esse figmenta, non opus est multis. Credo enim id jam satis constare, tam ex fundamentis, & causis, unde hoc præjudicium originem suam traxisse ostendi, quàm ex _[Propositione 16](116)_ & _Corollariis[1](132c1), [2](132c2) Propositionis 32_ & præterea ex iis omnibus, quibus ostendi, omnia naturæ æternâ quâdam necessitate, summâque perfectione procedere. Hoc tamen adhuc addam, nempe, hanc de fine doctrinam naturam omninò evertere. Nam id, quod reverâ causa est, ut effectum considerat, & contrà. Deinde id, quod naturâ prius est, facit posterius. Et denique id, quod supremum, & perfectissimum est, reddit imperfectissimum. Nam (duobus prioribus omissis, quia per se manifesta sunt) ut ex _Propositionibus [21](121), [22](122) & [23](123)_ constat, ille effectus perfectissimus est, qui à Deo immediatè producitur, & quò aliquid pluribus causis intermediis indiget, ut producatur, eò imperfectius est. At si res, quæ immediatè à Deo productæ sunt, eâ de causâ factæ essent, ut Deus finem assequeretur suum, tum necessariò ultimæ, quarum de causâ priores factæ sunt, omnium præstantissimæ essent. Deinde hæc doctrina Dei perfectionem tollit : Nam, si Deus propter finem agit, aliquid necessariò appetit, quo caret. Et, quamvis Theologi, & Metaphysici distinguant inter finem indigentiæ, & finem assimilationis, fatentur tamen Deum omnia propter se, non verò propter res creandas egisse ; quia nihil ante creationem præter Deum assignare possunt, propter quod Deus ageret ; adeóque necessariò fateri coguntur, Deum iis, propter quæ media parare voluit, caruisse, eaque cupivisse, ut per se clarum. Nec hîc prætereundum est, quòd hujus doctrinæ Sectatores, qui in assignandis rerum finibus suum ingenium ostentare voluerunt, ad hanc suam doctrinam probandam, novum attulerunt modum argumentandi, reducendo scilicet, non ad impossibile, sed ad ignorantiam ; quod ostendit nullum aliud fuisse huic doctrinæ argumentandi medium. Nam si ex. gr. ex culmine aliquo lapis in alicujus caput ceciderit, eumque interfecerit, hoc modo demonstrabunt, lapidem ad hominem interficiendum cecidisse. Ni enim eum in finem, Deo id volente, ceciderit, quomodò tot circumstantiæ (sæpe enim multæ simul concurrunt) casu concurrere potuerunt? Respondebis fortasse, id ex eo, quòd ventus flavit, & quòd homo illâc iter habebat, evenisse. At instabunt, cur ventus illo tempore flavit? cur homo illo eodemque tempore illâc iter habebat? Si iterùm respondeas, ventum tum ortum, quia mare præcedenti die, tempore adhuc tranquillo, agitari inceperat ; & quòd homo ab amico invitatus fuerat ; instabunt iterùm, quia nullus rogandi finis, cur autem mare agitabatur? cur homo in illud tempus invitatus fuit? & sic porrò causarum causas rogare non cessabunt, donec ad Dei voluntatem, hoc est, ignorantiæ asylum confugeris. Sic etiam, ubi corporis humani fabricam vident, stupescunt, & ex eo, quòd tantæ artis causas ignorant, concludunt, eandem non mechanicâ, sed divinâ, vel supernaturali arte fabricari, talique modo constitui, ut una pars alteram non lædat. Atque hinc fit, ut qui miraculorum causas veras quærit, quique res naturales, ut doctus, intelligere, non autem, ut stultus, admirari studet, passim pro hæretico, & impio habeatur, & proclametur ab iis, quos vulgus, tanquam naturæ, Deorumque interpretes, adorat. Nam sciunt, quòd, sublatâ ignorantiâ, stupor, hoc est, unicum argumentandi, tuendæque suæ auctoritatis medium, quod habent, tollitur. Sed hæc relinquo, & ad id, quod _tertio_ loco hîc agere constitui, pergo.  \nPostquam homines sibi persuaserunt, omnia, quæ fiunt, propter ipsos fieri, id in unâquâque re præcipuum judicare debuerunt, quod ipsis utilissimum, & illa omnia præstantissima æstimare, à quibus optimè afficiebantur. Unde has formare debuerunt notiones, quibus rerum naturas explicarent, scilicet, _Bonum_, _Malum_, _Ordinem_, _Confusionem_, _Calidum_, _Frigidum_, _Pulchritudinem_, & _Deformitatem_ : & quia se liberos existimant, inde hæ notiones ortæ sunt, scilicet, _Laus_, & _Vituperium_, _Peccatum_, & _Meritum_ ; sed has infrà, postquam de naturâ humanâ egero, illas autem hîc breviter explicabo. Nempe id omne, quod ad valetudinem, & Dei cultum conducit, _Bonum_, quod autem iis contrarium est, _Malum_ vocaverunt. Et quia ii, qui rerum naturam non intelligunt, sed res tantummodò imaginantur, nihil de rebus affirmant, & imaginationem pro intellectu capiunt, ideò ordinem in rebus esse firmiter credunt, rerum, suæque naturæ ignari. Nam cum ità sint dispositæ, ut, cùm nobis per sensûs repræsentantur, eas facilè imaginari, & consequenter earum facilè recordari possimus, easdem benè ordinatas, si verò contrà, ipsas malè ordinatas, sive confusas esse dicimus. Et quoniam ea nobis præ cæteris grata sunt, quæ facilè imaginari possumus, ideò homines ordinem confusioni præferunt ; quasi ordo aliquid in naturâ præter respectum ad nostram imaginationem esset ; dicuntque Deum omnia ordine creâsse, & hoc modo ipsi nescientes Deo imaginationem tribuunt ; nisi velint fortè, Deum, humanæ imaginationi providentem, res omnes eo disposuisse modo, quo ipsas facillimè imaginari possent ; nec moram forsan iis injiciet, quòd infinita reperiantur, quæ nostram imaginationem longè superant, & plurima, quæ ipsam, propter ejus imbecillitatem, confundunt. Sed de hâc re satis. Cæteræ deinde notiones etiam præter imaginandi modos, quibus imaginatio diversimodè afficitur, nihil sunt, & tamen ab ignaris, tanquam præcipua rerum attributa, considerantur ; quia, ut jam diximus, res omnes propter ipsos factas esse, credunt ; & rei alicujus naturam bonam, vel malam, sanam, vel putridam, & corruptam dicunt, prout ab eâdem afficiuntur. Ex. gr. si motus, quem nervi ab objectis, per oculos repræsentatis, accipiunt, valetudini conducat, objecta, à quibus causatur, pulchra dicuntur, quæ autem contrarium motum cient, deformia. Quæ deinde per nares sensum movent, odorifera, vel fætida vocant, quæ per linguam, dulcia, aut amara, sapida aut insipida, &c. Quæ autem per tactum ; dura, aut mollia, aspera, aut lævia, &c. Et quæ denique aures movent, strepitum, sonum, vel harmoniam edere dicuntur, quorum postremum homine's adeò dementavit, ut Deum etiam harmoniâ delectari crederent. Nec desunt Philosophi, qui sibi persuaserint, motûs coelestes harmoniam componere: Quæ omnia satis ostendunt, unumquemque pro dispositione cerebri de rebus judicâsse, vel potiùs imaginationis affectiones pro rebus accepisse. Quare non mirum est (ut hoc etiam obiter notemus), quòd inter homines tot, quot experimur, controversiæ ortæ sint, ex quibus tandem Scepticismus. Nam, quamvis humana corpora in multis conveniant, in plurimis tamen discrepant, & ideò id, quod uni bonum, alteri malum videtur ; quod uni ordinatum, alteri confusum ; quod uni gratum, alteri ingratum est, & sic de cæteris, quibus hic supersedeo, cùm quia hujus loci non est de his ex professo agere, tum quia hoc omnes satis experti sunt. Omnibus enim in ore est, quot capita, tot sensûs, suo quemque sensu abundare, non minora cerebrorum, quàm palatorum esse discrimina : quæ sententiæ satis ostendunt, homines pro dispositione cerebri de rebus judicare, resque potius imaginari, quàm intelligere. Res enim si intellexissent, illæ omnes, teste Mathesi, si non allicerent, ad minimum convincerent.  \nVidemus itaque omnes notiones, quibus vulgus solet naturam explicare, modos esse tantummodò imaginandi, nec ullius rei naturam, sed tantùm imaginationis constitutionem indicare ; & quia nomina habent, quasi essent entium, extra imaginationem existentium, eadem entia, non rationis, sed imaginationis voco, atque adeò omnia argumenta, quæ contra nos ex similibus notionibus petuntur, facilè propulsari possunt. Solent enim multi sic argumentari. Si omnia ex necessitate perfectissimæ Dei naturæ sunt consecuta, unde ergo tot imperfectiones in naturâ ortæ? Videlicet, rerum corruptio ad fætorem usque, rerum deformitas, quæ nauseam moveat, confusio, malum, peccatum &c. Sed, ut modò dixi, facilè confutantur. Nam rerum perfectio ex solâ earum naturâ, & potentiâ est æstimanda, nec ideò res magis, aut minùs perfectæ sunt, propterea quòd hominum sensum delectant, vel offendunt, quòd humanæ naturæ conducunt, vel quòd eidem repugnant. Iis autem, qui quærunt, cur Deus omnes homines non ità creavit, ut solo rationis ductu gubernarentur? nihil aliud respondeo, quàm quia ei non defuit materia ad omnia, ex summo nimirùm ad infimum perfectionis gradum, creanda ; vel magis propriè loquendo, quia ipsius naturæ leges adeò amplæ fuerunt, ut sufficerent ad omnia, quæ ab aliquo infinito intellectu concipi possunt, producenda, ut _[Propositione 16](116)_ demonstravi.  \nHæc sunt, quæ hic notare suscepi, præjudicia. Si quædam hujus farinæ adhuc restant, poterunt eadem ab unoquoque mediocri meditatione emendari.  \n  \n_Finis Partis Primae._  ",
				"childs": []
			}
		]
	},
	{
		"index": 2,
		"id": "p2",
		"title": "_Pars Secunda_, DE _Naturâ, & Origine_ MENTIS.",
		"enonces": [
			{
				"id": "2pr",
				"title": "Preface",
				"text": "Transeo jam ad ea explicanda, quæ ex Dei, sive Entis æterni, & infiniti essentiâ necessariò debuerunt sequi. Non quidem omnia ; infinita enim infinitis modis ex ipsâ debere sequi [Prop. 16](116) Part. I demonstravimus : sed ea solummodò, quæ nos ad Mentis humanæ, ejusque summæ beatitudinis cognitionem, quasi manu, ducere possunt.",
				"childs": []
			},
			{
				"title":"DEFINITIONES",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "2d1",
				"title": "I.",
				"text": "Per corpus intelligo modum, qui Dei essentiam, quatenus, ut res extensa, consideratur, certo, & determinato modo exprimit ; _vide [Coroll. Prop. 25](125c) p. I_. ",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "2d2",
				"title": "II.",
				"text": "Ad essentiam alicujus rei id pertinere dico, quo dato res necessariò ponitur, & quo sublato res necessariò tollitur ; vel id, sine quo res, & vice versa quod sine re nec esse, nec concipi potest. ",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "2d3",
				"title": "III.",
				"text": "Per ideam intelligo Mentis conceptum, quem Mens format propterea quòd res est cogitans.",
				"childs": [
					{
						"id": "2d3e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Dico potiùs conceptum, quàm perceptionem, quia perceptionis nomen indicare videtur, Mentem ab objecto pati. At conceptus actionem Mentis exprimere videtur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "2d4",
				"title": "IV.",
				"text": "Per ideam adæquatam intelligo ideam, quæ, quatenus in se sine relatione ad objectum consideratur, omnes veræ ideæ proprietates, sive denominationes intrinsecas habet. ",
				"childs": [
					{
						"id": "2d4e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Dico intrinsecas, ut illam secludam, quæ extrinseca est, nempe convenientiam ideæ cum suo ideato."
					}
				]
			},
			{
				"id": "2d5",
				"title": "V.",
				"text": "Duratio est indefinita existendi continuatio.",
				"childs": [
					{
						"id": "2d5e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Dico indefinitam, quia per ipsam rei existentis naturam determinari nequaquam potest, neque etiam à causâ efficiente, quæ scilicet rei existentiam necessariò ponit, non autem tollit. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "2d6",
				"title": "VI.",
				"text": "Per realitatem, & perfectionem idem intelligo.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "2d7",
				"title": "VII.",
				"text": "Per res singulares intelligo res, quæ finitæ sunt, & determinatam habent existentiam. Quòd si plura Individua in unâ actione ità concurrant, ut omnia simul unius effectûs sint causa, eadem omnia eatenus, ut unam rem singularem, considero. ",
				"childs": []
			},
			{
				"title":"AXIOMATA",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "2a1",
				"title": "I.",
				"text": "Hominis essentia non involvit necessariam existentiam, hoc est, ex naturæ ordine, tam fieri potest, ut hic, & ille homo existat, quàm ut non existat.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "2a2",
				"title": "II.",
				"text": "Homo cogitat.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "2a3",
				"title": "III.",
				"text": "Modi cogitandi, ut amor, cupiditas, vel quicunque nomine affectÜs animi insigniuntur, non dantur, nisi in eodem Individuo detur idea rei amatæ, desideratæ, &c. At idea dari potest, quamvis nullus alius detur cogitandi modus.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "2a4",
				"title": "IV.",
				"text": "Nos corpus quoddam multis modis affici sentimus.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "2a5",
				"title": "V.",
				"text": "Nullas res singulares præter corpora & cogitandi modos sentimus nec percipimus.  \n_Postulata [I](213p1), [II](213p2), [III](213p3), [IV](213p4), [V](213p5), [VI](213p6) vide post 13 Propositionem._",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "201",
				"title": "PROPOSITIO 1",
				"text": "_Cogitatio attributum Dei est, sive Deus est res cogitans._",
				"childs": [
					{
						"id": "201d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Singulares cogitationes, sive hæc, & illa cogitatio modi sunt, qui Dei naturam certo, & determinato modo exprimunt _(per [Coroll. Prop. 25 p. I](125c))_. Competit ergo Deo _(per [Defin. 5 p. I](1d5))_ attributum, cujus conceptum singulares omnes cogitationes involvunt, per quod etiam concipiuntur. Est igitur Cogitatio unum ex infinitis Dei attributis, quod Dei æternam, & infinitam essentiam exprimit _(vide [Defin. 6 p. I](1d6))_, sive Deus est res cogitans. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "201sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Patet etiam hæc Propositio ex hoc, quòd nos possumus ens cogitans infinitum concipere. Nam quò plura ens cogitans potest cogitare, eò plus realitatis, sive perfectionis idem continere concipimus ; ergo ens, quod infinita infinitis modis cogitare potest, est necessariò virtute cogitandi infinitum. Cùm itaque, ad solam cogitationem attendendo, Ens infinitum concipiamus, est necessariò _(per Defin. [4](1d4) & [6](1d6) p. I)_ Cogitatio unum ex infinitis Dei attributis, ut volebamus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "202",
				"title": "PROPOSITIO 2",
				"text": "_Extensio attributum Dei est? sive Deus est res extensa._",
				"childs": [
					{
						"id": "202d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hujus eodem modo procedit, ac [demonstratio](201d) præcedentis Propositionis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "203",
				"title": "PROPOSITIO 3",
				"text": "_In Deo datur necessariò idea, tam ejus essentiæ, quàm omnium, quæ ex ipsius essentiâ necessariò sequuntur._",
				"childs": [
					{
						"id": "203d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Deus enim _(per [Prop. 1](201) hujus)_ infinita infinitis modis cogitare, sive _(quod idem est, per [Prop. 16](116) p. I)_ ideam suæ essentiæ, & omnium, quæ necessariò ex eâ sequuntur, formare potest. Atqui omne id, quod in Dei potestate est, necessariò est (per [Prop. 35](135) p. I) ; ergo datur necessario talis idea, & _(per [Prop. 15](115) p. I)_ non nisi in Deo. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "203sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Vulgus per Dei potentiam intelligit Dei liberam voluntatem, & jus in omnia, quæ sunt, quæque propterea communiter, ut contingentia, considerantur. Deum enim potestatem omnia destruendi habere dicunt, & in nihilum redigendi. Dei porrò potentiam cum potentiâ Regum sæpissime comparant. Sed hoc in Corollario [1](132c1) & [2](132c2) Propositionis 32 partis I refutavimus, & [Propositione 16](116) partis I ostendimus, Deum eâdem necessitate agere, quâ seipsum intelligit, hoc est, sicuti ex necessitate divinæ naturæ sequitur (sicut omnes uno ore statuunt), ut Deus seipsum intelligat, eâdem etiam necessitate sequitur, ut Deus infinita infinitis modis agat. Deinde [Propositione 34](134) partis I ostendimus, Dei potentiam nihil esse, præterquam Dei actuosam essentiam ; adeóque tam nobis impossibile est concipere, Deum non agere, quàm Deum non esse. Porrò si hæc ulteriùs persequi liberet, possem hîc etiam ostendere potentiam illam, quam vulgus Deo affingit, non tantùm humanam esse (quod ostendit Deum hominem, vel instar hominis à vulgo concipi), sed etiam impotentiam involvere. Sed nolo de eâdem re toties sermonem instituere. Lectorem solummodò iterùm atque iterum rogo, ut, quæ in primâ parte, ex [Propositione 16](116) usque ad finem de hâc re dicta sunt, semel, atque iterùm perpendat. Nam nemo ea, quæ volo, percipere rectè poterit, nisi magnopere caveat, ne Dei potentiam cum humanâ Regum potentiâ, vel jure confundat."
					}
				]
			},
			{
				"id": "204",
				"title": "PROPOSITIO 4",
				"text": "_Idea Dei, ex quâ infinita infinitis modis sequuntur, unica tantùm esse potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "204d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Intellectus infinitus nihil, præter Dei attributa, ejusque affectiones, comprehendit _(per [Prop. 30](130) p. I)_. Atqui Deus est unicus _(per [Coroll. 1 Prop. 14](114c1) p. I)_. Ergo idea Dei, ex quâ infinita infinitis modis sequuntur, unica tantùm esse potest. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "205",
				"title": "PROPOSITIO 5",
				"text": "_Esse formale idearum Deum, quatenus tantùm, ut res cogitans, consideratur, pro causâ agnoscit, & non, quatenus alio attributo explicatur. Hoc est, tam Dei attributorum, quàm rerum singularium ideæ non ipsa ideata, sive res perceptas pro causà efficiente agnoscunt, sed ipsum Deum, quatenus est res cogitans._",
				"childs": [
					{
						"id": "205d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet quidem ex [Propositione 3](203) hujus. Ibi enim concludebamus, Deum ideam suæ essentiæ, & omnium, quæ ex eâ necessariò sequuntur, formare posse ex hoc solo, nempe, quòd Deus est res cogitans, & non ex eo, quòd sit suæ ideæ objectum. Quare esse formale idearum Deum, quatenus est res cogitans, pro causâ agnoscit. Sed aliter hoc modo demonstratur. Esse formale idearum modus est cogitandi _(ut per se notum)_, hoc est _(per [Coroll. Prop. 25](125c) p. I)_ modus, qui Dei naturam, quatenus est res cogitans, certo modo exprimit, adeóque _(per [Prop. 10](110), p. I)_ nullius alterius attributi Dei conceptum involvit, & consequenter _(per [Axiom. 4](1a4)_ p. I) nullius alterius attributi, nisi cogitationis, est effectus : adeóque esse formale idearum Deum, quatenus tantùm, ut res cogitans, consideratur, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "206",
				"title": "PROPOSITIO 6",
				"text": "_Cujuscunque attributi modi Deum, quatenus tantùm sub illo attributo, cujus modi sunt, & non, quatenus sub ullo alio consideratur, pro causâ habent._",
				"childs": [
					{
						"id": "206d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Unumquodque enim attributum per se absque alio concipitur _(per [Prop. 10](110), p. I)_. Quare uniuscujusque attributi modi conceptum sui attributi, non autem alterius involvunt ; adeóque _(per [Axiom. 4](1a4), p. I)_ Deum, quatenus tantùm sub illo attributo, cujus modi sunt, & non, quatenus sub ullo alio consideratur, pro causâ habent. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "206c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quòd esse formale rerum, quæ modi non sunt cogitandi, non sequitur ideò ex divinâ naturâ, quia res prius cognovit, sed eodem modo, eademque necessitate res ideatæ ex suis attributis consequuntur, & concluduntur, ac ideas ex attributo Cogitationis consequi ostendimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "207",
				"title": "PROPOSITIO 7",
				"text": "_Ordo, & connexio idearum idem est, ac ordo, & connexio rerum._",
				"childs": [
					{
						"id": "207d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex [Axiom. 4](1a4), p I. Nam cujuscunque causati idea à cognitione causæ, cujus est effectus, dependet."
					},
					{
						"id": "207c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quòd Dei cogitandi potentia æqualis est ipsius actuali agendi potentiæ. Hoc est, quicquid ex infinitâ Dei naturâ sequitur formaliter, id omne ex Dei ideâ eodem ordine, eâdemque connexione sequitur in Deo objectivè."
					},
					{
						"id": "207sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hic, antequam ulteriùs pergamus, revocandum nobis in memoriam est id, quod suprâ ostendimus ; nempe, quòd quicquid ab infinito intellectu percipi potest, tanquam substantiæ essentiam constituens, id omne ad unicam tantùm substantiam pertinet, & consequenter quòd substantia cogitans, & substantia extensa una, eademque est substantia, quæ jam sub hoc, jam sub illo attributo comprehenditur. Sic etiam modus extensionis, & idea illius modi una, eademque est res, sed duobus modis expressa ; quod quidam Hebræorum quasi per nebulam vidisse videntur, qui scilicet statuunt, Deum, Dei intellectum, resque ab ipso intellectas unum, & idem esse. Ex. gr. circulus in naturâ existens, & idea circuli existentis, quæ etiam in Deo est, una, eademque est res, quæ per diversa attributa explicatur ; & ideò sive naturam sub attributo Extensionis, sive sub attributo Cogitationis, sive sub alio quocunque concipiamus, unum, eundemque ordinem, sive unam, eandemque causarum connexionem, hoc est, easdem res invicem sequi reperiemus. Nec ullâ aliâ de causâ dixi, quòd Deus sit causa ideæ ex. gr. circuli, quatenus tantum est res cogitans, & circuli, quatenus tantùm est res extensa, nisi quia esse formale ideæ circuli non, nisi per alium cogitandi modum, tanquam causam proximam, & ille iterùm per alium, & sic in infinitum, potest percipi, ità ut, quamdiu res, ut cogitandi modi considerantur, ordinem totius naturæ, sive causarum connexionem, per solum Cogitationis attributum explicare debemus, & quatenus, ut modi Extensionis, considerantur, ordo etiam totius naturæ per solum Extensionis attributum explicari debet, & idem de aliis attributis intelligo. Quare rerum, ut in se sunt, Deus reverâ est causa, quatenus infinitis constat attributis ; nec impræsentiarum hæc clarius possum explicare."
					}
				]
			},
			{
				"id": "208",
				"title": "PROPOSITIO 8",
				"text": "_Ideæ rerum singularium, sive modorum non existentium ità debent comprehendi in Dei infinitâ ideâ, ac rerum singularium, sive modorum essentiæ formales in Dei attributis continentur._",
				"childs": [
					{
						"id": "208d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio patet ex [præcedenti](207), sed intelligitur clariùs ex [præcedenti Scholio](207sc)."
					},
					{
						"id": "208c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quòd, quamdiu res singulares non existunt, nisi quatenus in Dei attributis comprehenduntur, earum esse objectivum, sive ideæ non existunt, nisi quatenus infinita Dei idea existit ; & ubi res singulares dicuntur existere, non tantùm quatenus in Dei attributis comprehenduntur, sed quatenus etiam durare dicuntur, earum ideæ etiam existentiam, per quam durare dicuntur, involvent. "
					},
					{
						"id": "208sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Si quis ad uberiorem hujus rei explicationem exemplum desideret, nullum sane dare potero, quod rem, de quâ hic loquor, utpote unicam, adæquatè explicet ; conabor tamen rem, ut fieri potest, illustrare. Nempe circulus talis est naturæ, ut omnium linearum rectarum, in eodem sese invicem secantium, rectangula sub segmentis sint inter se æqualia ; quare in circulo infinita inter se æqualia rectangula continentur : attamen nullum eorum potest dici existere, nisi quatenus circulus existit, nec etiam alicujus horum rectangulorum idea potest dici existere, nisi quatenus in circuli ideâ comprehenditur. ![Graph 1](/assets/img/graph-02.png) Concipiantur jam ex infinitis illis duo tantùm, nempe E & D existere. Sanè eorum etiam ideæ jam non tantùm existunt, quatenus solummodò in circuli idea comprehenduntur, sed etiam, quatenus illorum rectangulorum existentiam involvunt, quo fit, ut à reliquis reliquorum rectangulorum ideis distinguantur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "209",
				"title": "PROPOSITIO 9",
				"text": "_Idea rei singularis, actu existentis, Deum pro causâ habet, non quatenus infinitus est, sed quatenus aliâ rei singularis actu existentis ideâ affectus consideratur, cujus etiam Deus est causa, quatenus aliâ tertiâ affectus est, & sic in infinitum._",
				"childs": [
					{
						"id": "209d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Idea rei singularis, actu existentis, modus singularis cogitandi est, & à reliquis distinctus _(per [Coroll.](208c) & [Schol.](208sc) Prop. 8 hujus)_, adeóque _(per [Prop. 6](206) hujus)_ Deum, quatenus est tantùm res cogitans, pro causâ habet. At non _(per [Prop. 28](128), p. I)_, quatenus est res absolutè cogitans, sed quatenus alio cogitandi modo affectus consideratur, & hujus etiam Deus est causa, quatenus alio affectus est, & sic in infinitum. Atqui ordo, & connexio idearum _(per [Prop. 7](207) hujus)_ idem est, ac ordo, & connexio causarum ; ergo unius singularis ideæ alia idea, sive Deus, quatenus aliâ ideâ affectus consideratur, est causa, & hujus etiam, quatenus aliâ affectus est, & sic in infinitum. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "209c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Quiequid in singulari cujuscunque ideæ objecto contingit, ejus datur in Deo cognitio, quatenus tantùm ejusdem objecti ideam habet."
					},
					{
						"id": "209cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quicquid in objecto cujuscunque ideæ contingit, ejus datur in Deo idea _(per [Prop. 3](203) hujus)_, non, quatenus infinitus est, sed quatenus aliâ rei singularis ideâ affectus consideratur _(per [Prop. præced.](208))_, sed _(per [Prop. 7](207) hujus)_ ordo, & connexio idearum idem est, ac ordo, & connexio rerum ; erit ergo cognitio ejus, quod in singulari aliquo objecto contingit, in Deo, quatenus tantùm ejusdem objecti habet ideam. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "210",
				"title": "PROPOSITIO 10",
				"text": "_Ad essentiam hominis non pertinet esse substantiæ, sive substantia formam hominis non constituit._",
				"childs": [
					{
						"id": "210d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Esse enim substantiæ involvit necessariam existentiam _(per [Prop. 7](107), p. I)_. Si igitur ad hominis essentiam pertineret esse substantiæ, datâ ergo substantiâ, daretur necessariò homo _(per [Defin. 2](2d2) hujus)_, & consequenter homo necessariò existeret, quod _(per [Axiom. 1](2a1) hujus)_ est absurdum. Ergo &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "210sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Demonstratur etiam hæc Propositio ex [Propositione 5](105) p. I nempe, quòd duæ ejusdem naturæ substantiæ non dentur. Cùm autem plures homines existere possint, ergo id, quod hominis formam constituit, non est esse substantiæ. Patet præterea hæc Propositio ex reliquis substantiæ proprietatibus, videlicet, quòd substantia sit suâ naturâ infinita, immutabilis, indivisibilis &c., ut facilè unusquisque videre potest."
					},
					{
						"id": "210c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur essentiam hominis constitui a certis Dei attributorum modificationibus."
					},
					{
						"id": "210cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam esse substantiæ _(per [Prop. præced.](210))_ ad essentiam hominis non pertinet. Est ergo _(per [Prop. 15](115) p. I)_ aliquid, quod in Deo est, & quod sine Deo nec esse, nec concipi potest, sive _(per [Coroll. Prop. 25](125c) p. I)_ affectio, sive modus, qui Dei naturam certo, & determinato modo exprimit."
					},
					{
						"id": "210csc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Omnes sanè concedere debent, nihil sine Deo esse, neque concipi posse. Nam apud omnes in confesso est, quòd Deus omnium rerum, tam earum essentiæ, quàm earum existentiæ, unica est causa, hoc est, Deus non tantùm est causa rerum secundùm fieri, ut ajunt, sed etiam secundùm esse. At interim plerique id ad essentiam alicujus rei pertinere dicunt, sine quo res nec esse, nec concipi potest ; adeóque vel naturam Dei ad essentiam rerum creatarum pertinere, vel res creatas sine Deo vel esse, vel concipi posse credunt, vel, quod certius est, sibi non satis constant. Cujus rei causam fuisse credo, quòd ordinem Philosophandi non tenuerint. Nam naturam divinam, quam ante omnia contemplari debebant, quia tam cognitione, quàm naturâ prior est, ordine cognitionis ultimam, & res, quæ sensuum objecta vocantur, omnibus priores esse crediderunt ; unde factum est, ut, dum res naturales contemplati sunt, de nullâ re minùs cogitaverint, quàm de divinâ naturâ, &, cùm postea animum ad divinam naturam contemplandum appulerint, de nullâ re minùs cogitare potuerint, quàm de primis suis figmentis, quibus rerum naturalium cognitionem superstruxerant ; utpote quæ ad cognitionem divinæ naturæ nihil juvare poterant ; adeóque nihil mirum, si sibi passim contradixerint. Sed hoc mitto. Nam meum intentum hîc tantùm fuit, causam reddere, cur non dixerim, id ad essentiam alicujus rei pertinere, sine quo res nec esse, nec concipi potest ; nimirùm, quia res singulares non possunt sine Deo esse, nec concipi ; & tamen Deus ad earum essentiam non pertinet ; sed id necessariò essentiam alicujus rei constituere dixi, quo dato res ponitur, & quo sublato res tollitur : vel id, sine quo res, & vice versa id, quod sine re nec esse, nec concipi potest."
					}
				]
			},
			{
				"id": "211",
				"title": "PROPOSITIO 11",
				"text": "_Primum, quod actuale Mentis humanæ esse constituit, nihil aliud est, quàm idea rei alicujus singularis actu existentis._",
				"childs": [
					{
						"id": "211d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Essentia hominis _(per [Coroll. Prop. præced.](210c))_ à certis Dei attributorum modis constituitur ; nempe _(per [Axiom. 2](2a2) hujus)_ à modis cogitandi, quorum omnium _(per [Axiom. 3](2a3) hujus)_ idea naturâ prior est, &, eâ datâ, reliqui modi (quibus scilicet idea naturâ prior est) in eodem debent esse individuo _(per [Axiom. 3](2a3) hujus)_. Atque adeò idea primum est, quod humanæ Mentis esse constituit. At non idea rei non existentis. Nam tum _(per [Coroll. Prop. 8](208c) hujus)_ ipsa idea non posset dici existere ; erit ergo idea rei actu existentis. At non rei infinitæ. Res namque infinita _(per Prop. [21](121) & [22](122) p. I)_ debet semper necessariò existere ; atqui hoc _(per [Axiom. 1](2a1) hujus)_ est absurdum ; ergo primum, quod esse humanæ Mentis actuale constituit, est idea rei singularis actu existentis. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "211c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur Mentem humanam partem esse infiniti intellectûs Dei ; ac proinde cùm dicimus, Mentem humanam hoc, vel illud percipere, nihil aliud dicimus, quàm quòd Deus, non quatenus infinitus est, sed quatenus per naturam humanæ Mentis explicatur, sive quatenus humanæ Mentis essentiam constituit, hanc, vel illam habet ideam ; & cùm dicimus Deum hanc, vel illam ideam habere, non tantùm, quatenus naturam humanæ Mentis constituit, sed quatenus simul cum Mente humanâ alterius rei etiam habet ideam, tum dicimus Mentem humanam rem ex parte, sive inadæquatè percipere."
					},
					{
						"id": "211sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hic sine dubio Lectores hærebunt, multaque comminiscentur, quæ moram injiciant, & hâc de causâ ipsos rogo, ut lento gradu mecum pergant, nec de his judicium ferant, donec omnia perlegerint."
					}
				]
			},
			{
				"id": "212",
				"title": "PROPOSITIO 12",
				"text": "_Quicquid in objecto ideæ, humanam Mentem constituentis, contingit, id ab humanâ Mente debet percipi, sive ejus rei dabitur in Mente necessariò idea : Hoc est, si objectum ideæ, humanam Mentem constituentis, sit corpus, nihil in eo corpore poterit contingere, quod à Mente non percipiatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "212d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quicquid enim in objecto cujuscunque ideæ contingit, ejus rei datur necessariò in Deo cognitio _(per [Coroll. Prop. 9](209c) hujus)_, quatenus ejusdem objecti ideâ affectus consideratur, hoc est _(per [Prop. 11](211) hujus)_, quatenus mentem alicujus rei constituit. Quicquid igitur in objecto ideæ, humanam Mentem constituentis, contingit, ejus datur necessariò in Deo cognitio, quatenus naturam humanæ Mentis constituit, hoc est _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, ejus rei cognitio erit necessariò in Mente, sive Mens id percipit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "212sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Propositio patet etiam, & clariùs intelligitur ex [Schol. Prop. 7](207sc) hujus, quod vide."
					}
				]
			},
			{
				"id": "213",
				"title": "PROPOSITIO 13",
				"text": "_Objectum ideæ, humanam Mentem constituentis, est Corpus, sive certus Extensionis modus actu existens, & nihil aliud._",
				"childs": [
					{
						"id": "213d",
						"title":"DEMONSTRATIO",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si enim Corpus non esset humanæ Mentis objectum, ideæ affectionum Corporis non essent in Deo _(per [Coroll. Prop. 9](209c) hujus)_, quatenus Mentem nostram, sed quatenus alterius rei mentem constitueret, hoc est _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, ideæ affectionum Corporis non essent in nostrâ Mente ; atqui _(per [Axiom. 4](2a4) hujus)_ ideas affectionum corporis habemus. Ergo objectum ideæ, humanam Mentem constituentis, est Corpus, idque _(per [Prop. 11](211) hujus)_ actu existens. Deinde, si præter Corpus etiam aliud esset Mentis objectum, cùm nihil _(per [Prop. 36](136), p. I)_ existat, ex quo aliquis effectus non sequatur, deberet _(per [Prop. 12](212) hujus)_ necessariò alicujus ejus effectûs idea in Mente nostrâ dari ; atqui _(per [Axiom. 5](2a5) hujus)_ nulla ejus idea datur. Ergo objectum nostræ Mentis est Corpus existens, & nihil aliud. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "213c",
						"title": "COROLLARIUM",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur hominem Mente, & Corpore constare, & Corpus humanum, prout ipsum sentimus, existere."
					},
					{
						"id": "213sc",
						"title": "SCHOLIUM",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Ex his non tantùm intelligimus, Mentem humanam unitam esse Corpori, sed etiam, quid per Mentis, & Corporis unionem intelligendum sit. Verùm ipsam adæquatè, sive distinctè intelligere nemo poterit, nisi priùs nostri Corporis naturam adæquatè cognoscat. Nam ea, quæ hucusque ostendimus, admodùm communia sunt, nec magis ad homines, quàm ad reliqua Individua pertinent, quæ omnia, quamvis diversis gradibus, animata tamen sunt. Nam cujuscunque rei datur necessariò in Deo idea, cujus Deus est causa, eodem modo, ac humani Corporis ideæ : atque adeò, quicquid de ideâ humani Corporis diximus, id de cujuscunque rei ideâ necessariò dicendum est. Attamen nec etiam negare possumus, ideas inter se, ut ipsa objecta, differre, unamque aliâ præstantiorem esse, plusque realitatis continere, prout objectum unius objecto alterius præstantius est, plusque realitatis continet ; ac propterea ad determinandum, quid Mens humana reliquis intersit, quidque reliquis præstet, necesse nobis est, ejus objecti, ut diximus, hoc est, Corporis humani naturam cognoscere. Eam autem hîc explicare nec possum, nec id ad ea, quæ demonstrare volo, necesse est. Hoc tamen in genere dico, quò Corpus aliquod reliquis aptius est ad plura simul agendum, vel patiendum, eò ejus Mens reliquis aptior est ad plura simul percipiendum ; & quò unius corporis actiones magis ab ipso solo pendent, & quò minus alia corpora cum eodem in agendo concurrunt, eò ejus mens aptior est ad distinctè intelligendum. Atque ex his præstantiam unius mentis præ aliis cognoscere possumus : deinde causam etiam videre, cur nostri Corporis non, nisi admodùm confusam, habeamus cognitionem, & alia plura, quæ in sequentibus ex his deducam. Quâ de causâ operæ pretium esse duxi, hæc ipsa accuratiùs explicare, & demonstrare, ad quod necesse est, pauca de naturâ corporum præmittere."
					},
					{
						"id": "213a1",
						"title": "AXIOMA 1",
						"type": "AXIOMA",
						"text": "Omnia corpora vel moventur? vel quiescunt.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213a2",
						"title": "AXIOMA 2",
						"type": "AXIOMA",
						"text": "Unumquodque corpus jam tardiùs, jam celeriùs movetur.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213l1",
						"title": "LEMMA 1",
						"type": "LEMME",
						"text": "_Corpora ratione motûs, & quietis, celeritatis, & tarditatis, & non ratione substantiæ ab invicem distinguuntur._",
						"childs": [
							{
								"id": "213l1d",
								"type": "DEMONSTRATIO",
								"text": "Primam partem hujus per se notam suppono. At, quòd ratione substantiæ non distinguantur corpora, patet, tam ex _Prop. [5](105)_ quam _[8](108) p. I_ Sed clarius ex iis, quæ in _[Schol. Prop. 15](115sc), partie I_ dicta sunt."
							}
						]
					},
					{
						"id": "213l2",
						"title": "LEMMA 2",
						"type": "LEMME",
						"text": "_Omnia corpora in quibusdam conveniunt._",
						"childs": [
							{
								"id": "213l2d",
								"type": "DEMONSTRATIO",
								"text": "In his enim omnia corpora conveniunt, quòd unius, ejusdemque attributi conceptum involvunt _(per [Defin. 1](2d1) hujus)_. Deinde, quòd jam tardiùs, jam celeriùs, & absolutè jam moveri, jam quiescere possunt."
							}
						]
					},
					{
						"id": "213l3",
						"title": "LEMMA 3",
						"type": "LEMME",
						"text": "_Corpus motum, vel quiescens ad motum, vel quietem determinari debuit ab alio corpore, quod etiam ad motum, vel quietem determinatum fuit ab alio, & illud iterùm ab alio, & sic in infinitum._",
						"childs": [
							{
								"id": "213l3d",
								"type": "DEMONSTRATIO",
								"text": "Corpora _(per [Defin. 1](2d1) hujus)_ res singulares sunt, quæ _(per [Lemma 1](213l1))_ ratione motûs, & quietis ab invicem distinguuntur ; adeóque _(per [Prop. 28](128), p. I)_ unumquodque ad motum, vel quietem necessariò determinari debuit ab aliâ re singulari, nempe _(per [Prop. 6](206) hujus)_ ab alio corpore, quod _(per [Axiom. 1](2a1))_ etiam vel movetur, vel quiescit. At hoc etiam _(per eandem rationem)_ moveri, vel quiescere non potuit, nisi ab alio ad motum, vel quietem determinatum fuisset, & hoc iterùm _(per eandem rationem)_ ab alio, & sic in infinitum. _Q.E.D._"
							},
							{
								"id": "213l3c",
								"type": "COROLLARIUM",
								"text": "Hinc sequitur corpus motum tamdiu moveri, donec ab alio corpore ad quiescendum determinetur ; & corpus quiescens tamdiu etiam quiescere, donec ab alio ad motum determinetur. Quod etiam per se notum est. Nam, cùm suppono, corpus ex. gr. A quiescere, nec ad alia corpora mota attendo, nihil de corpore A dicere potero, nisi quòd quiescat. Quòd si postea contingat, ut corpus A moveatur, id sanè evenire non potuit ex eo, quòd quiescebat ; ex eo enim nil aliud sequi poterat, quàm ut corpus A quiesceret. Si contrà supponatur A moveri, quotiescunque ad A tantùm attendimus, nihil de eodem affirmare poterimus, nisi quòd moveatur. Quòd si postea contingat, ut A quiescat, id sanè evenire etiam non potuit ex motu, quem habebat ; ex motu enim nihil aliud sequi poterat, quàm ut A moveretur : contingit itaque à re, quæ non erat in A, nempe à causâ externâ, à quâ ad quiescendum determinatum fuit."
							}
						]
					},
					{
						"id": "213a1a",
						"title": "AXIOMA I",
						"type": "AXIOMA",
						"text": "Omnes modi, quibus corpus aliquod ab alio afficitur corpore, ex naturâ corporis affecti, & simul ex naturâ corporis afficientis sequuntur ; ità ut unum, idemque corpus diversimodè moveatur pro diversitate naturæ corporum moventium, & contrà ut diversa corpora ab uno, eodemque corpore diversimodè moveantur.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213a2a",
						"title": "AXIOMA II",
						"type": "AXIOMA",
						"text": "![Graph 1](/assets/img/graph-03.png) Cùm corpus motum alteri quiescenti, quod dimovere nequit, impingit, reflectitur, ut moveri pergat, & angulus lineæ motûs reflectionis cum plano corporis quiescentis, cui impegit, æqualis erit angulo, quem linea motûs incidentiæ cùm eodem plano efficit.  \n  \nAtque hæc de corporibus simplicissimis, quæ scilicet solo motu, & quiete, celeritate, & tarditate ab invicem distinguuntur : jam ad composita ascendamus.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213def",
						"title": "DEFINITIO",
						"type": "DEFINITIO",
						"text": "_Cùm corpora aliquot ejusdem, aut diversæ magnitudinis à reliquis ità coërcentur, ut invicem incumbant, vel si eodem, aut diversis celeritatis gradibus moventur, ut motûs suos invicem certâ quâdam ratione communicent, illa corpora invicem unita dicemus, & omnia simul unum corpus, sive Individuum componere, quod à reliquis per hanc corporum unionem distinguitur._",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213a3",
						"title": "AXIOMA III",
						"type": "AXIOMA",
						"text": "Quò partes Individui, vel corporis compositi secundùm majores, vel minores superficies sibi invicem incumbunt, eò difficiliùs, vel faciliùs cogi possunt, ut situm suum mutent, & consequenter eò difficiliùs, vel faciliùs effici potest, ut ipsum Individuum aliam figuram induat. Atque hinc corpora, quorum partes secundùm magnas superficies invicem incumbunt, _dura_, quorum autem partes secundùm parvas, _mollia_, & quorum denique partes inter se moventur, _fluida_ vocabo.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213l4",
						"title": "LEMMA 4",
						"type": "LEMME",
						"text": "_Si corporis, sive Individui, quod ex pluribus corporibus componitur, quædam corpora segregentur, & simul totidem alia ejusdem naturæ eorum loco succedant, retinebit Individuum suam naturam, uti antea, absque ullâ ejus formæ mutatione._",
						"childs": [
							{
								"id": "213l4d",
								"type": "DEMONSTRATIO",
								"text": "Corpora enim _(per [Lem. 1](213l1))_ ratione substantiæ non distinguuntur ; id autem quod formam individui constituit, in corporum unione _(per [Defin. præced.](213def))_ consistit ; atqui hæc _(per hypothesin)_ tametsi corporum continua fiat mutatio, retinetur : retinebit ergo Individuum, tam ratione substantiæ, quàm modi, suam naturam, uti ante. _Q.E.D._"
							}
						]
					},
					{
						"id": "213l5",
						"title": "LEMMA 5",
						"type": "LEMME",
						"text": "_Si partes, Individuum componentes, majores, minoresve evadant, eâ tamen proportione, ut omnes eandem, ut antea, ad invicem motûs, & quietis rationem servent, retinebit itidem Individuum suam naturam, ut antea, absque ullâ formæ mutatione._",
						"childs": [
							{
								"id": "213l5d",
								"type": "DEMONSTRATIO",
								"text": "Hujus eadem est, ac [præcedentis Lemmatis](213l4)."
							}
						]
					},
					{
						"id": "213l6",
						"title": "LEMMA 6",
						"type": "LEMME",
						"text": "_Si corpora quædam, Individuum componentia, motum, quem versus unam partem habent, aliam versus flectere cogantur, at ità, ut motûs suos continuare possint, atque invicem eâdam, quâ antea, ratione communicare, retinebit itidem Individuum suam naturam, absque ullâ formæ mutatione._",
						"childs": [
							{
								"id": "213l6d",
								"type": "DEMONSTRATIO",
								"text": "Per se patet. Id enim omne retinere supponitur, quod in ejusdem definitione formam ipsius constituere diximus."
							}
						]
					},
					{
						"id": "213l7",
						"title": "LEMMA 7",
						"type": "LEMME",
						"text": "_Retinet præterea Individuum, sic compositum, suam naturam, sive id secundùm totum moveatur, sive quiescat, sive versùs hanc, sive versùs illam partem moveatur, dummodò unaquæque pars motum suum retineat, eumque, uti antea, reliquis communicet._",
						"childs": [
							{
								"id": "213l7d",
								"type": "DEMONSTRATIO",
								"text": "Patet ex ipsius [definitione](213def), quam vide ante Lem. 4."
							},
							{
								"id": "213l7sc",
								"type": "SCHOLIUM",
								"text": "His itaque videmus, quâ ratione Individuum compositum possit multis modis affici, ejus nihilominus naturâ servatâ. Atque hucusque Individuum concepimus, quod non, nisi ex corporibus, quæ solo motu, & quiete, celeritate, & tarditate inter se distinguuntur, hoc est, quod ex corporibus simplicissimis componitur. Quòd si jam aliud concipiamus, ex pluribus diversæ naturæ Individuis compositum, idem pluribus aliis modis posse affici, reperiemus, ipsius nihilominùs naturâ servatâ. Nam quandoquidem ejus unaquæque pars ex pluribus corporibus est composita, poterit ergo _(per [Lem. præced.](213l7))_ unaquæque pars, absque ullâ ipsius naturæ mutatione jam tardiùs, jam celeriùs moveri, & consequenter motûs suos citiùs, vel tardiùs reliquis communicare. Quòd si præterea tertium Individuorum genus, ex his secundis compositum, concipiamus, idem multis aliis modis affici posse, reperiemus, absque ullâ ejus formæ mutatione. Et si sic porrò in infinitum pergamus, facilè concipiemus, totam naturam unum esse Individuum, cujus partes, hoc est, omnia corpora infinitis modis variant, absque ullâ totius Individui mutatione. Atque hæc, si animus fuisset, de corpore ex professo agere, prolixiùs explicare, & demonstrare debuissem. Sed jam dixi me aliud velle, nec aliâ de causâ hæc adferre, quàm quia ex ipsis ea, quæ demonstraxe constitui, facilè possum deducere."
							}
						]
					},
					{
						"title":"POSTULATA",
						"type":"title"
					},
					{
						"id": "213p1",
						"title": "I.",
						"type": "POSTULATA",
						"text": "Corpus humanum componitur ex plurimis (diversæ naturæ) individuis, quorum unumquodque vald7 compositum est.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213p2",
						"title": "II.",
						"type": "POSTULATA",
						"text": "Individuorum, ex quibus Corpus humanum componitur, quædam fluida, quædam mollia, & quædam denique dura sunt.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213p3",
						"title": "III.",
						"type": "POSTULATA",
						"text": "Individua, Corpus humanum componentia, & consequenter ipsum humanum Corpus 0 corporibus externis plurimis modis afficitur.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213p4",
						"title": "IV.",
						"type": "POSTULATA",
						"text": "Corpus humanum indiget, ut conservetur, plurimis aliis corporibus, 0 quibus continuò quasi regeneratur.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213p5",
						"title": "V.",
						"type": "POSTULATA",
						"text": "Cum Corporis humani pars fluida 0 corpore externo determinatur, ut in aliam mollem sæpe impingat, ejus planum mutat, & veluti quædam corporis externi impellentis vestigia eidem imprimit.",
						"childs": []
					},
					{
						"id": "213p6",
						"title": "VI.",
						"type": "POSTULATA",
						"text": "Corpus humanum potest corpora externa plurimis modis movere, plurimisque modis disponere.",
						"childs": []
					}
				]
			},
			{
				"id": "214",
				"title": "PROPOSITIO 14",
				"text": "_Mens humana apta est ad plurima percipiendum, & eò aptior, quò ejus Corpus pluribus modis disponi potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "214d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Corpus enim humanum _(per Post. [3](213p3) & [6](213p6))_ plurimis modis à corporibus externis afficitur, disponiturque ad corpora externa plurimis modis afficiendum. At omnia, quæ in Corpore humano contingunt _(per [Prop. 12](212) hujus)_, Mens humana percipere debet ; est ergo Mens humana apta ad plurima percipiendum, & eò aptior. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "215",
				"title": "PROPOSITIO 15",
				"text": "_Idea, quæ esse formale humanæ Mentis constituit, non est simplex, sed ex plurimis ideis composita._",
				"childs": [
					{
						"id": "215d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Idea, quæ esse formale humanæ Mentis constituit, est idea corporis _(per [Prop. 13](213) hujus)_, quod _(per [Post. 1](213p1))_ ex plurimis valdè compositis Individuis componitur. At cujuscunque Individui, corpus componentis, datur necessariò _(per [Coroll. Prop. 8](208c) hujus)_ in Deo idea ; ergo _(per [Prop. 7](207) hujus)_ idea Corporis humani ex plurimis hisce partium componentium ideis est composita. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "216",
				"title": "PROPOSITIO 16",
				"text": "_Idea cujuscunque modi, quo Corpus humanum à corporibus externis afficitur, involvere debet naturam Corporis humani, & simul naturam corporis externi._",
				"childs": [
					{
						"id": "216d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Omnes enim modi, quibus corpus aliquod afficitur, ex naturâ corporis affecti, & simul ex naturâ corporis afficientis sequuntur _(per [Axiom. 1](213a1a) post Coroll. Lem. 3)_ : quare eorum idea _(per [Axiom. 4](1a4), p. I)_ utriusque corporis naturam necessariò involvet ; adeóque idea cujuscunque modi, quo Corpus humanum à corpore externo afficitur, Corporis humani, & corporis externi naturam involvit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "216c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hinc sequitur primò Mentem humanam plurimorum corporum naturam unà cum sui corporis naturâ percipere."
					},
					{
						"id": "216c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Sequitur secundò, quòd ideæ, quas corporum externorum habemus, magis nostri corporis constitutionem, quàm corporum externorum naturam indicant ; quod in [Appendice](1app) partis primæ multis exemplis explicui."
					}
				]
			},
			{
				"id": "217",
				"title": "PROPOSITIO 17",
				"text": "_Si humanum Corpus affectum est modo, qui naturam Corporis alicujus externi involvit, Mens humana idem corpus externum, ut actu existens, vel ut sibi præsens, contemplabitur, donec Corpus afficiatur affectu, qui ejusdem corporis existentiam, vel præsentiam secludat._",
				"childs": [
					{
						"id": "217d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet. Nam quamdiu Corpus humanum sic affectum est, tamdiu Mens humana _(per [Prop. 12](212) hujus)_ hanc corporis affectionem contemplabitur, hoc est _(per [Prop. præced.](216))_, ideam habebit modi, actu existentis, quæ naturam corporis externi involvit, hoc est, ideam, quæ existentiam, vel præsentiam naturæ corporis externi non secludit, sed ponit, adeóque Mens _(per [Coroll. 1 præced.](216c1))_ corpus externum, ut actu existens, vel ut præsens, contemplabitur, donec afficiatur, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "217c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Mens corpora externa, à quibus Corpus humanum semel affectum fuit, quamvis non existant, nec præsentia sint, contemplari tamen poterit, velut præsentia essent."
					},
					{
						"id": "217cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Dum corpora externa Corporis humani partes fluidas ità determinant, ut in molliores sæpe impingant, earum plana _(per [Post. 5](213p5))_ mutant, unde fit _(vide [Axiom. 2](213a2a) post Coroll. Lem. 3)_, ut inde alio modo reflectantur, quàm antea solebant, & ut etiam postea, iisdem novis planis spontaneo suo motu occurrendo, eodem modo reflectantur, ac cùm à corporibus externis versùs illa plana impulsæ sunt, & consequenter, ut Corpus humanum, dum sic reflexæ moveri pergunt, eodem modo afficiant, de quo Mens _(per [Prop. 12](212) hujus)_ iterùm cogitabit, hoc est _(per [Prop. 17](217) hujus)_, Mens iterùm corpus externum, ut præsens, contemplabitur ; & hoc toties, quoties Corporis humani partes fluidæ spontaneo suo motu iisdem planis occurrent. Quare, quamvis corpora externa, à quibus Corpus humanum affectum semel fuit, non existant, Mens tamen eadem toties, ut præsentia, contemplabitur, quoties hæc corporis actio repetetur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "217sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Videmus itaque, qui fieri potest, ut ea, quæ non sunt, veluti præsentia contemplemur, ut sæpe fit. Et fieri potest, ut hoc aliis de causis contingat ; sed mihi hîc sufficit ostendisse unam, per quam rem sic possim explicare, ac si ipsam per veram causam ostendissem ; nec tamen credo, me à verâ longè aberrare, quandoquidem omnia illa, quæ sumpsi, postulata vix quicquam continent, quod non constet experientiâ, de quâ nobis non licet dubitare, postquam ostendimus Corpus humanum, prout ipsum sentimus, existere _(vide [Coroll.](213c) post Prop. 13 hujus)_. Præterea _(ex [Coroll. præced.](217c) & [Coroll. 2 Prop. 16](216c2) hujus)_ clarè intelligimus, quænam sit differentia inter ideam ex. gr. Petri, quæ essentiam Mentis ipsius Petri constituit, & inter ideam ipsius Petri, quæ in alio homine, putà in Paulo, est. Illa enim essentiam Corporis ipsius Petri directè explicat, nec existentiam involvit, nisi quamdiu Petrus existit ; hæc autem magis constitutionem corporis Pauli, quàm Petri naturam indicat, & ideo, durante illâ corporis Pauli constitutione, Mens Pauli, quam vis Petrus non existat, ipsum tamen, ut sibi præsentem contemplabitur. Porrò, ut verba usitata retineamus, Corporis humani affectiones, quarum ideæ Corpora externa, velut nobis præsentia repræsentant, rerum imagines vocabimus, tametsi rerum figuras non referunt. Et cùm Mens hâc ratione contemplatur corpara, eandem imaginari dicemus. Atque hîc, ut, quid sit error, indicare incipiam, notetis velim, Mentis imaginationes in se spectatas, nihil erroris continere, sive Mentem ex eo, quòd imaginatur, non errare ; sed tantùm, quatenus consideratur, carere ideâ, quæ existentiam illarum rerum, quas sibi præsentes imaginatur, secludat. Nam si Mens, dum res non existentes, ut sibi præsentes, imaginatur, simul sciret, res illas reverâ non existere, hanc sanè imaginandi potentiam virtuti suæ naturæ, non vitio tribueret ; præsertim si hæc imaginandi facultas à solâ suâ naturâ penderet, hoc est _(per [Defin. 7](1d7) p. I)_, si hæc Mentis imaginandi facultas libera esset."
					}
				]
			},
			{
				"id": "218",
				"title": "PROPOSITIO 18",
				"text": "_Si Corpus humanum à duobus, vel pluribus corporibus simul affectum fuerit semel, ubi Mens postea eorum aliquod imaginabitur, statim & aliorum recordabitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "218d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens _(per [Coroll. præced.](217c))_ corpus aliquod eâ de causâ imaginatur, quia scilicet humanum Corpus à corporis externi vestigiis eodem modo afficitur, disponiturque, ac affectum est, cùm quædam ejus partes ab ipso corpore externo fuerunt impulsæ : sed _(per Hypothesin)_ Corpus tum ità fuit dispositum, ut Mens duo simul corpora imaginaretur ; ergo jam etiam duo simul imaginabitur, atque Mens ubi alterutrum imaginabitur, statim & alterius recordabitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "218sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hinc clarè intelligimus, quid sit Memoria. Est enim nihil aliud, quàm quædam concatenatio idearum, naturam rerum, quæ extra Corpus humanum sunt, involventium, quæ in Mente fit secundùm ordinem, & concatenationem affectionum Corporis humani. Dico _primo_ concatenationem esse illarum tantùm idearum, quæ naturam rerum, quæ extra Corpus humanum sunt, involvunt ; non autem idearum, quæ earundem rerum naturam explicant. Sunt enim reverâ _(per [Prop. 16](216) hujus)_ ideæ affectionum Corporis humani, quæ tam hujus, quàm corporum externorum naturam involvunt. Dico _secundò_ hanc concatenationem fieri secundùm ordinem, & concatenationem affectionum Corporis humani, ut ipsam distinguerem à concatenatione idearum, quæ fit secundùm ordinem intellectûs, quo res per primas suas causas Mens percipit, & qui in omnibus hominibus idem est. Atque hinc porrò clarè intelligimus, cur Mens ex cogitatione unius rei statim in alteriùs rei cogitationem incidat, quæ nullam cum priore habet similitudinem ; ut, ex. gr. ex cogitatione vocis _pomi_ homo Romanus statim in cogitationem fructûs incidet, qui nullam cum articulato illo sono habet similitudinem, nec aliquid commune, nisi quòd ejusdem hominis Corpus ab his duobus affectum sæpe fuit, hoc est, quòd ipse homo sæpe vocem _pomum_ audivit, dum ipsum fructum videret, & sic unusquisque ex unâ in aliam cogitationem incidet, prout rerum imagines uniuscujusque consuetudo in corpore ordinavit. Nam miles ex. gr. visis in arenâ equi vestigiis statim ex cogitatione equi in cogitationem equitis, & inde in cogitationem belli, &c. incidet. At Rusticus ex cogitatione equi in cogitationem aratri, agri, &c. incidet, & sic unusquisque, prout rerum imagines consuevit hoc, vel alio modo jungere, & concatenare, ex unâ in hanc, vel in aliam incidet cogitationem."
					}
				]
			},
			{
				"id": "219",
				"title": "PROPOSITIO 19",
				"text": "_Mens humana ipsum humanum Corpus non cognoscit, nec ipsum existere scit, nisi per ideas affectionum, quibus Corpus afficitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "219d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens enim humana est ipsa idea, sive cognitio Corporis humani _(per [Prop. 13](213) hujus)_, quæ _(per [Prop. 9](209) hujus)_ in Deo quidem est, quatenus aliâ rei singularis ideâ affectus consideratur ; vel quia _(per [Post. 4](213p4))_ Corpus humanum plurimis corporibus indiget, à quibus continuò quasi regeneratur ; & ordo, & connexio idearum idem est _(per [Prop. 7](207) hujus)_, ac ordo, & connexio causarum ; erit hæc idea in Deo, quatenus plurimarum rerum singularium ideis affectus consideratur. Deus itaque ideam Corporis humani habet, sive Corpus humanum cognoscit, quatenus plurimis aliis ideis affectus est, & non quatenus naturam humanæ Mentis constituit ; hoc est _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, Mens humana Corpus humanum non cognoscit. At ideæ affectionum Corporis in Deo sunt, quatenus humanæ Mentis naturam constituit, sive Mens humana easdem affectiones percipit _(per [Prop. 12](212) hujus)_, & consequenter _(per [Prop. 16](216) hujus)_ ipsum Corpus humanum, idque _(per [Prop.17](217) hujus)_, ut actu existens ; percipit ergo eatenus tantùm Mens humana ipsum humanum Corpus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "220",
				"title": "PROPOSITIO 20",
				"text": "_Mentis humanæ datur etiam in Deo idea, sive cognitio, quæ in Deo eodem modo sequitur, & ad Deum eodem modo refertur, ac idea sive cognitio Corporis humani._",
				"childs": [
					{
						"id": "220d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cogitatio attributum Dei est _(per [Prop. 1](201) hujus)_, adeóque _(per [Prop. 3](203) hujus)_ tam ejus, quàm omnium ejus affectionum, & consequenter _(per [Prop. 11](201) hujus)_ Mentis etiam humanæ debet necessariò in Deo dari idea. Deinde hæc Mentis idea, sive cognitio non sequitur in Deo dari, quatenus infinitus, sed quatenus aliâ rei singularis ideâ affectus est _(per [Prop. 9](209) hujus)_. Sed ordo, & connexio idearum idem est, ac ordo, & connexio causarum _(per [Prop. 7](207) hujus)_ ; sequitur ergo hæc Mentis idea, sive cognitio in Deo, & ad Deum eodem modo refertur, ac idea, sive cognitio Corporis. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "221",
				"title": "PROPOSITIO 21",
				"text": "_Hæc Mentis idea eodem modo unita est Menti, ac ipsa Mens unita est Corpori._",
				"childs": [
					{
						"id": "221d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mentem unitam esse Corpori ex eo ostendimus, quòd scilicet Corpus Mentis sit objectum _(vide Prop. [12](212) & [13](213) hujus)_ : adeóque per eandem illam rationem idea Mentis cum suo objecto, hoc est, cum ipsa Mente eodem modo unita esse debet, ac ipsâ Mens unita est Corpori. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "221sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Propositio longè clariùs intelligitur ex dictis in [Schol. Prop. 7](207sc) hujus  ; ibi enim ostendimus Corporis ideam, & Corpus, hoc est _(per [Prop. 13](213) hujus)_ Mentem, & Corpus unum, & idem esse Individuum, quod jam sub Cogitationis, jam sub Extensionis attributo concipitur ; quare Mentis idea, & ipsa Mens una, eademque est res, quæ sub uno, eodemque attributo, nempe Cogitationis, concipitur. Mentis, inquam, idea, & ipsa Mens in Deo eâdem necessitate ex eâdem cogitandi potentiâ sequuntur dari. Nam reverâ idea Mentis, hoc est, idea ideæ nihil aliud est, quàm forma ideæ, quatenus hæc, ut modus cogitandi, absque relatione ad objectum consideratur ; simulac enim quis aliquid scit, eo ipso scit, se id scire, & simul scit, se scire, quòd scit, & sic in infinitum. Sed de his postea."
					}
				]
			},
			{
				"id": "222",
				"title": "PROPOSITIO 22",
				"text": "_Mens humana non tantùm Corporis affectiones, sed etiam harum affectionum ideas percipit._",
				"childs": [
					{
						"id": "222d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectionum idearum ideæ in Deo eodem modo sequuntur, & ad Deum eodem modo referuntur, ac ipsæ affectionum ideæ ; quod eodem modo demonstratur, ac [Propositio 20](220) hujus. At ideæ affectionum Corporis in Mente humanâ sunt _(per [Prop. 12](212) hujus)_, hoc est _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, in Deo, quatenus humanæ Mentis essentiam constituit ; ergo harum idearum ideæ in Deo erunt, quatenus humanæ Mentis cognitionem, sive ideam habet, hoc est _(per [Prop. 21](221) hujus)_, in ipsâ Mente humanâ, quæ propterea non tantùm Corporis affectiones, sed earum etiam ideas percipit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "223",
				"title": "PROPOSITIO 23",
				"text": "_Mens se ipsam non cognoscit, nisi quatenus Corporis affectionum ideas percipit._",
				"childs": [
					{
						"id": "223d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mentis idea, sive cognitio _(per [Prop. 20](220) hujus)_ in Deo eodem modo sequitur, & ad Deum eodem modo refertur, ac corporis idea, sive cognitio. At quoniam _(per [Prop. 19](219) hujus)_ Mens humana ipsum humanum Corpus non cognoscit, hoc est _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, quoniam cognitio Corporis humani ad Deum non refertur, quatenus humanæ Mentis naturam constituit ; ergo nec cognitio Mentis ad Deum refertur, quatenus essentiam Mentis humanæ constituit ; atque adeò _(per idem [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_ Mens humana eatenus se ipsam non cognoscit. Deinde affectionum, quibus Corpus afficitur, ideæ naturam ipsius Corporis humani involvunt _(per [Prop. 16](216) hujus)_, hoc est _(per [Prop. 13](213)_ hujus), cum naturâ Mentis conveniunt ; quare harum idearum cognitio cognitionem Mentis necessariò involvet : at _(per [Prop. præced.](222))_ harum idearum cognitio in ipsâ humanâ Mente est ; ergo Mens humana eatenus tantùm se ipsam novit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "224",
				"title": "PROPOSITIO 24",
				"text": "_Mens humana partium, Corpus humanum componentium, adæquatam cognitionem non involvit._",
				"childs": [
					{
						"id": "224d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Partes, Corpus humanum componentes, ad essentiam ipsius Corporis non pertinent, nisi quatenus motûs suos certâ quâdam ratione invicem communicant _(vide [Defin.](213def) post Coroll. Lem. 3)_, & non quatenus, ut Individua, absque relatione ad humanum Corpus considerari possunt. Sunt enim partes humani Corporis _(per [Post. 1](213p1))_ valdè composita Individua, quorum partes _(per [Lem. 4](213l4))_ à Corpore humano, servatâ omninò ejusdem naturâ, & formâ, segregari possunt, motûsque suos _(vide [Axiom. 1](213a1a) post Lem. 3)_ aliis corporibus aliâ ratione communicare ; adeóque _(per [Prop. 3](203) hujus)_ cujuscunque partis idea, sive cognitio in Deo erit, & quidem _(per [Prop. 9](209) hujus)_, quatenus affectus consideratur aliâ ideâ rei singularis, quæ res singularis ipsâ parte, ordine naturæ, prior est _(per [Prop. 7](207) hujus)_. Quod idem præterea etiam de quâcunque parte ipsius Individui, Corpus humanum componentis, est dicendum ; adeóque cujuscunque partis, Corpus humanum componentis, cognitio in Deo est, quatenus plurimis rerum ideis affectus est, & non quatenus Corporis humani tantùm habet ideam, hoc est _(per [Prop. 13](213) hujus)_ ideam, quæ humanæ Mentis naturam constituit ; atque adeò _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_ humana Mens partium, Corpus humanum componentium, adæquatam cognitionem non involvit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "225",
				"title": "PROPOSITIO 25",
				"text": "_Idea cujuscunque affectionis Corporis humani adæquatam corporis externi cognitionem non involvit._",
				"childs": [
					{
						"id": "225d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ideam affectionis Corporis humani eatenus corporis externi naturam involvere ostendimus _(vide [Prop. 16](216) hujus)_, quatenus externum ipsum humanum Corpus certo quodam modo determinat. At quatenus externum corpus Individuum est, quod ad Corpus humanum non refertur, ejus idea, sive cognitio in Deo est _(per [Prop. 9](209) hujus)_, quatenus Deus affectus consideratur alterius rei ideâ, quæ _(per [Prop. 7](207) hujus)_ ipso corpore externo prior est naturâ. Quare corporis externi adæquata cognitio in Deo non est, quatenus ideam affectionis humani Corporis habet, sive idea affectionis Corporis humani adæquatam corporis externi cognitionem non involvit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "226",
				"title": "PROPOSITIO 26",
				"text": "_Mens humana nullum corpus externum, ut actu existens, percipit, nisi per ideas affectionum sui Corporis._",
				"childs": [
					{
						"id": "226d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si à corpore aliquo externo Corpus humanum nullo modo affectum est, ergo _(per [Prop. 7](207) hujus)_ nec idea Corporis humani, hoc est _(per [Prop. 13](213) hujus)_, nec Mens humana ideâ existentiæ illius corporis ullo etiam modo affecta est, sive existentiam illius corporis externi ullo modo percipit. At quatenus Corpus humanum à corpore aliquo externo aliquo modo afficitur, eatenus _(per [Prop. 16](216) hujus cum [Coroll. 1](216c1) ejusdem)_ corpus externum percipit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "226c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Quatenus Mens humana corpus externum imaginatur, eatenus adæquatam ejus cognitionem non habet."
					},
					{
						"id": "226cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cum Mens humana per ideas affectionum sui Corporis corpora externa contemplatur, eandem tum imaginari dicimus _(vide [Schol. Prop. 17](217sc) hujus)_ ; nec Mens aliâ ratione _(per [Prop. præced.](226))_ corpora externa, ut actu existentia, imaginari potest. Atque adeò _(per [Prop. 25](225) hujus)_ quatenus Mens corpora externa imaginatur, eorum adæquatam cognitionem non habet. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "227",
				"title": "PROPOSITIO 27",
				"text": "_Idea cujuscunque affectionis Corporis humani adæquatam ipsius humani Corporis cognitionem non involvit._ ",
				"childs": [
					{
						"id": "227d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quælibet idea cujuscunque affectionis humani Corporis eatenus naturam Corporis humani involvit, quatenus ipsum humanum Corpus certo quodam modo affici consideratur _(vide [Prop. 16](216) hujus)_. At quatenus Corpus humanum Individuum est, quod multis aliis modis affici potest, ejus idea, &c. _Vide [Demonstrat. Prop. 25](225d) hujus_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "228",
				"title": "PROPOSITIO 28",
				"text": "_Ideæ affectionum Corporis humani, quatenus ad humanam Mentem tantùm referuntur, non sunt claræ, & distinctæ, sed confusæ._",
				"childs": [
					{
						"id": "228d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ideæ enim affectionum Corporis humani, tam corporum externorum, quàm ipsius humani Corporis naturam involvunt _(per [Prop. 16](216) hujus)_, nec tantùm Corporis humani, sed ejus etiam partium naturam involvere debent ; affectiones namque modi sunt _(per [Post. 3](213p3))_, quibus partes Corporis humani, & consequenter totum Corpus afficitur. At _(per Prop. [24](224) & [25](225) hujus)_ corporum externorum adæquata cognitio, ut & partium, Corpus humanum componentium, in Deo non est, quatenus humanâ Mente, sed quatenus aliis ideis affectus consideratur. Sunt ergo hæ affectionum ideæ, quatenus ad solam humanam Mentem referuntur, veluti consequentiæ absque præmissis, hoc est _(ut per se notum)_, ideæ confusæ. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "228sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Idea, quæ naturam Mentis humanæ constituit, demonstratur eodem modo non esse, in se solâ considerata, clara, & distincta ; ut etiam idea Mentis humanæ, & ideæ idearum affectionum Corporis humani, quatenus ad solam Mentem referuntur, quod unusquisque facilè videre potest."
					}
				]
			},
			{
				"id": "229",
				"title": "PROPOSITIO 29",
				"text": "_Idea ideæ cujuscunque affectionis Corporis humani adæquatam humanæ Mentis cognitionem non involvit._",
				"childs": [
					{
						"id": "229d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Idea enim affectionis Corporis humani _(per [Prop. 27](227) hujus)_ adæquatam ipsius Corporis cognitionem non involvit, sive ejus naturam adæquatè non exprimit, hoc est _(per [Prop. 13](213) hujus)_, cum naturâ Mentis non convenit adæquatè ; adeóque _(per [Axiom. 6](1a6), p. I)_ hujus ideæ idea adæquatè humanæ Mentis naturam non exprimit, sive adæquatam ejus cognitionem non involvit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "229c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, Mentem humanam, quoties ex communi naturæ ordine res percipit, nec sui ipsius, nec sui Corporis, nec corporum externorum adæquatam, sed confusam tantùm, & mutilatam habere cognitionem. Nam Mens se ipsam non cognoscit, nisi quatenus ideas affectionum corporis percipit _(per [Prop. 23](223) hujus)_. Corpus autem suum _(per [Prop. 19](219) hujus)_ non percipit, nisi per ipsas affectionum ideas, per quas etiam tantùm _(per [Prop. 26](226) hujus)_ corpora externa percipit ; atque adeò, quatenus eas habet, nec sui ipsius _(per [Prop. 29](229) hujus)_, nec sui Corporis _(per [Prop. 27](227) hujus)_, nec corporum externorum _(per [Prop. 25](225) hujus)_ habet adæquatam cognitionem, sed tantùm _(per [Prop. 28](228) hujus cum ejus [Schol.](228sc))_ mutilatam, & confusam. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "229sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Dico expressè, quòd Mens nec sui ipsius, nec sui Corporis, nec corporum externorum adæquatam, sed confusam tantùm, cognitionem habeat, quoties ex communi naturæ ordine res percipit, hoc est, quoties externè, ex rerum nempe fortuito occursu, determinatur ad hoc, vel illud contemplandum, & non quoties internè, ex eo scilicet, quòd res plures simul contemplatur, determinatur ad earundem convenientias, differentias, & oppugnantias intelligendum ; quoties enim hoc, vel alio modo internè disponitur, tum res clarè, & distinctè contemplatur, ut infrà ostendam."
					}
				]
			},
			{
				"id": "230",
				"title": "PROPOSITIO 30",
				"text": "_Nos de duratione nostri Corporis nullam, nisi admodùm inadæquatam cognitionem habere possumus._",
				"childs": [
					{
						"id": "230d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nostri corporis duratio ab ejus essentiâ non dependet _(per [Axiom. 1](2a1) hujus)_, nec etiam ab absolutâ Dei naturâ _(per [Prop. 21](121), p. I)_. Sed _(per [Prop. 28](128), p. I)_ ad existendum, & operandum determinatur à talibus causis, quæ etiam ab aliis determinatæ sunt ad existendum, & operandum certâ, ac determinatâ ratione, & hæ itèrum ab aliis, & sic in infinitum. Nostri igitur Corporis duratio à communi naturæ ordine, & rerum constitutione pendet. Quâ autem ratione constitutæ sint, ejus rei adæquata cognitio datur in Deo, quatenus earum omnium ideas, & non quatenus tantùm humani Corporis ideam habet _(per [Coroll. Prop. 9](209c) hujus)_, quare cognitio durationis nostri Corporis est in Deo admodùm inadæquata, quatenus tantùm naturam Mentis humanæ constituere consideratur, hoc est _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, hæc cognitio est in nostrâ Mente admodùm inadæquata. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "231",
				"title": "PROPOSITIO 31",
				"text": "_Nos de duratione rerum singularium, quæ extra nos sunt, nullam, nisi admodùm inadæquatam cognitionem habere possumus._",
				"childs": [
					{
						"id": "231d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Unaquæque enim res singularis, sicuti humanum Corpus, ab aliâ re singulari determinari debet ad existendum, & operandum certâ, ac determinatâ ratione ; & hæc iterùm ab aliâ, & sic in infinitum _(per [Prop. 28](128) p. I)_. Cùm autem ex hâc communi rerum singularium proprietate in præcedenti Prop. demonstraverimus, nos de duratione nostri Corporis non, nisi admodùm inadæquatam cognitionem habere ; ergo hoc idem de rerum singularium duratione erit concludendum, quòd scilicet ejus non, nisi admodùm inadæquatam cognitionem habere possumus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "231c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, omnes res particulares contingentes, & corruptibiles esse. Nam de earum duratione nullam adæquatam cognitionem habere possumus _(per [Prop. præced.](231))_, & hoc est id, quod per rerum contingentiam, & corruptionis possibilitatem nobis est intelligendum _(vide [Schol. 1 Prop. 33](133sc1), p. I)_. Nam _(per [Prop. 29](129) p. I)_ præter hoc nullum datur contingens."
					}
				]
			},
			{
				"id": "232",
				"title": "PROPOSITIO 32",
				"text": "_Omnes ideæ, quatenus ad Deum referuntur, veræ sunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "232d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Omnes enim ideæ, quæ in Deo sunt, cum suis ideatis omninò conveniunt _(per [Coroll. Prop. 7](207c) hujus)_, adeóque _(per [Axiom. 6](1a6), p. I)_ omnes veræ sunt. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "233",
				"title": "PROPOSITIO 33",
				"text": "_Nihil in ideis positivum est, propter quod falsæ dicuntur._",
				"childs": [
					{
						"id": "233d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si negas, concipe, si fieri potest, modum positivum cogitandi, qui formam erroris, sive falsitatis constituat. Hic cogitandi modus non potest esse in Deo _(per [Prop. præced.](232))_ ; extra Deum autem etiam nec esse, nec concipi potest _(per [Prop. 15](115), p. I)_. Atque adeò nihil potest dari positivum in ideis, propter quod falsæ dicuntur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "234",
				"title": "PROPOSITIO 34",
				"text": "_Omnis idea, quæ in nobis est absoluta, sive adæquatà, & perfecta, vera est._",
				"childs": [
					{
						"id": "234d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cùm dicimus, dari in nobis ideam adæquatam, & perfectam, nihil aliud dicimus _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, quàm quòd in Deo, quatenus nostræ Mentis essentiam constituit, detur idea adæquata, & perfecta, & consequenter _(per [Prop. 32](232) hujus)_, nihil aliud dicimus, quàm quòd talis idea sit vera. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "235",
				"title": "PROPOSITIO 35",
				"text": "_Falsitas consistit in cognitionis privatione, quam ideæ inadæquatæ, sive mutilatæ, & confusæ involvunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "235d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nihil in ideis positivum datur, quod falsitatis formam constituat _(per [Prop. 33](233) hujus)_ ; at falsitas in absolutâ privatione consistere nequit (Mentes enim, non Corpora errare, nec falli dicuntur), neque etiam in absolutâ ignorantiâ ; diversa enim sunt, ignorare, & errare ; quare in cognitionis privatione, quam rerum inadæquata cognitio, sive ideæ inadæquatæ, & confusæ involvunt, consistit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "235sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "In [Scholio Prop. 17](217sc) hujus Partis explicui, quâ ratione error in cognitionis privatione consistit ; sed ad uberiorem hujus rei explicationem exemplum dabo ; nempe : Falluntur homines, quòd se liberos esse putant, quæ opinio in hoc solo consistit, quòd suarum actionum sint conscii, & ignari causarum, à quibus determinantur. Hæc ergo est eorum libertatis idea, quòd suarum actionum nullam cognoscant causam. Nam quòd ajunt, humanas actiones à voluntate pendêre, verba sunt, quorum nullam habent ideam. Quid enim voluntas sit, & quomodo moveat Corpus, ignorant omnes, qui aliud jactant, & animæ sedes, & habitacula fingunt, vel risum, vel nauseam movere solent. Sic cùm solem intuemur, eum ducentos circiter pedes à nobis distare imaginamur, qui error in hâc solâ imaginatione non consistit, sed in eo, quòd dum ipsum sic imaginamur, veram ejus distantiam, & hujus imaginationis causam ignoramus. Nam tametsi postea cognoscamus, eundem ultra 600 terræ diametros à nobis distare, ipsum nihilominùs propè adesse imaginabimur ; nan enim solem adeò propinquum imaginamur, propterea quòd veram ejus distantiam ignoramus, sed propterea, quòd affectio nostri corporis essentiam solis involvit, quatenus ipsum corpus ab eodem afficitur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "236",
				"title": "PROPOSITIO 36",
				"text": "Ideæ inadæquatæ, & confusæ eâdem necessitate consequuntur, ac adæquatæ, sive claræ, ac distinctæ ideæ.",
				"childs": [
					{
						"id": "236d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ideæ omnes in Deo sunt _(per [Prop. 15](115), p. I)_ ; &, quatenus ad Deum referuntur, sunt veræ _(per [Prop. 32](232) hujus)_, & _(per [Coroll. Prop. 7](207c) hujus)_ adæquatæ ; adeoque nullæ inadæquatæ, nec confusæ sunt ; nisi quatenus ad singularem alicujus Mentem referuntur _(quâ de re vide Prop. [24](224) & [28](228) hujus)_ : adeóque omnes tam adæquatæ, quàm inadæquatæ eâdem necessitate _(per [Coroll. Prop. 6](206c) hujus)_ consequuntur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "237",
				"title": "PROPOSITIO 37",
				"text": "_Id, quod omnibus commune_ (de his vide supra [Lemma 2](213l2)), _quodque æquà in parte, ac in toto est, nullius rei singularis essentiam constituit._",
				"childs": [
					{
						"id": "237d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si negas, concipe, si fieri potest, id essentiam alicujus rei singularis constituere ; nempe, essentiam B. Ergo _(per [Defin. 2](2d2) hujus)_ id sine B non poterit esse, neque concipi ; atqui hoc est contra Hypothesin : Ergo id ad essentiam B non pertinet, nec alterius rei singularis essentiam constituit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "238",
				"title": "PROPOSITIO 38",
				"text": "_Illa, quæ omnibus communia, quæque æquè in parte, ac in toto sunt, non possunt concipi, nisi adæquatè._",
				"childs": [
					{
						"id": "238d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Sit A aliquid, quod omnibus corporibus commune, quodque æquè in parte cujuscunque corporis, ac in toto est. Dico A non posse concipi, nisi adæquatè. Nam ejus idea _(per [Coroll. Prop. 7](207c) hujus)_ erit necessariò in Deo adæquata, tam quatenus ideam Corporis humani, quàm quatenus ideas habet ejusdem affectionum, quæ _(per Prop. [16](216), [25](225) & [27](227) hujus)_ tam Corporis humani, quàm corporum externorum naturam ex parte involvunt, hoc est _(per Prop. [12](212) & [13](213) hujus)_, hæc idea erit necessariò in Deo adæquata, quatenus Mentem humanam constituit, sive quatenus ideas habet, quæ in Mente humanâ sunt ; Mens igitur _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_ A necessariò adæquatè percipit, idque tam quatenus se, quàm quatenus suum, vel quodcunque externum corpus percipit, nec A alio modo potest concipi. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "238c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, dari quasdam ideas, sive notiones omnibus hominibus communes. Nam _(per [Lem. 2](213l2))_ omnia corpora in quibusdam conveniunt, quæ _(per [Prop. præced.](238))_ ab omnibus debent adæquatè, sive clarè, & distinctè percipi."
					}
				]
			},
			{
				"id": "239",
				"title": "PROPOSITIO 39",
				"text": "_Id, quod Corpori humano, & quibusdam corporibus externis, à quibus Corpus humanum affici solet, commune est, & proprium, quodque in cujuscunque horum parte æquè, ac in toto est, ejus etiam idea erit in Mente adæquata._",
				"childs": [
					{
						"id": "239d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Sit A id, quod Corpori humano, & quibusdam corporibus externis commune est, & proprium, quodque æquè in humano Corpore, ac in iisdem corporibus externis, & quod denique æquè in cujuscunque corporis externi parte, ac in toto est. Ipsius A dabitur in Deo idea adæquata _(per [Coroll. Prop. 7](207c) hujus)_, tam quatenus ideam Corporis humani, quàm quatenus positorum corporum externorum ideas habet. Ponatur jam humanum Corpus à corpore externo affici per id, quod cum eo habet commune, hoc est, ab A, hujus affectionis idea proprietatem A involvet _(per [Prop. 16](216)) hujus)_, atque adeò _(per idem [Coroll. Prop. 7](207c) hujus)_ idea hujus affectionis, quatenus proprietatem A involvit, erit in Deo adæquata, quatenus ideâ Corporis humani affectus est, hoc est _(per [Prop. 13](213) hujus)_, quatenus Mentis humanæ naturam constituit ; adeóque _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_ hæc idea est etiam in Mente humanâ adæquata. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "239c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quod Mens eò aptior est ad plura adæquatè percipiendum, quò ejus Corpus plura habet cum aliis corporibus communia."
					}
				]
			},
			{
				"id": "240",
				"title": "PROPOSITIO 40",
				"text": "_Quæcunque ideæ in Mente sequuntur ex ideis, quæ in ipsâ sunt adæquatæ, sunt etiam adæquatæ._",
				"childs": [
					{
						"id": "240d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet. Nam cum dicimus, in Mente humanâ ideam sequi ex ideis, quæ in ipsâ sunt adæquatæ, nihil aliud dicimus _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, quàm quòd in ipso Divino intellectu detur idea, cujus Deus est causa, non quatenus infinitus est, nec quatenus plurimarum rerum singularium ideis affectus est, sed quatenus tantùm humanæ Mentis essentiam constituit."
					},
					{
						"id": "240sc1",
						"type": "SCHOLIUM 1",
						"text": "His causam notionum, quæ _Communes_ vocantur, quæque ratiocinii nostri fundamenta sunt, explicui. Sed aliæ quorundam axiomatum, sive notionum causæ dantur, quas hâqc nostrâ methodo explicare è re foret ; ex iis namque constaret, quænam notiones præ reliquis utiliores, quænam verò vix ullius usûs essent. Deinde quæriam communes, & quænam iis tantùm, qui præjudiciis non laborant, claræ, & distinctæ, & quænam denique malè fundatæ sint. Præterea constaret, unde notiones illæ, quas _Secundas_ vocant, & consequenter axiomata, quæ in iisdem fundantur, suam duxerunt originem, & alia, quæ circa hæc aliquando meditatus sum. Sed quoniam hæc alii dicavi Tractatui, & etiam, ne propter nimiam hujus rei prolixitatem, fastidium crearem, hâc re hîc supersedere decrevi. Attamen ne quid horum omittam, quod scitu necessarium sit, causas breviter addam, ex quibus termini, _Transcendentales_ dicti, suam duxerunt originem, ut Ens, Res, aliquid. Hi termini ex hoc oriuntur, quòd scilicet humanum Corpus, quandoquidem limitatum est, tantùm est capax certi imaginum numeri _(quid imago sit, explicui in [Schol. Prop. 17](217sc) hujus)_ in se distinctè simul formandi, qui si excedatur, hæ imagines confundi incipient, & si hic imaginum numerus, quarum Corpus est capax, ut eas in se simul distinctè formet, longè excedatur, omnes inter se planè confundentur. Cùm hoc ità se habeat, patet ex [Coroll. Prop. 17](217c) & [Prop. 18](218) hujus, quòd Mens humana tot corpora distinctè simul imaginari poterit, quot in ipsius corpore imagines possunt simul formari. At, ubi imagines in corpore planè confunduntur, Mens etiam omnia corpora confusè sine ullâ distinctione imaginabitur, & quasi sub uno attributo comprehendet, nempe sub attributo Entis, Rei, &c. Potest hoc etiam ex eo deduci, quòd imagines non semper æquè vigeant, & ex aliis causis his analogis, quas hîc explicare non est opus ; nam ad nostrum, ad quem collimamus, scopum unam tantùm sufficit considerare. Nam omnes huc redeunt, quòd hi termini ideas significent summo gradu confusas. Ex similibus deinde causis ortæ sunt notiones illæ, quas _Universales_ vocant, ut Homo, Equus, Canis &c., videlicet, quia in Corpore humano tot imagines, ex gr. hominum formantur simul, ut vim imaginandi, non quidem penitùs, sed eò usque tamen superent, ut singulorum parvas differentias (videlicet uniuscujusque colorem, magnitudinem, &c.), eorumque determinatum numerum Mens imaginari nequeat, & id tantùm, in quo omnes, quatenus corpus ab iisdem afficitur, conveniunt, distinctè imaginetur ; nam ab eo corpus maximè, scilicet ab unoquoque singulari, affectum fuit ; atque hoc nomine _hominis_ exprimit, hocque de infinitis singularibus prædicat. Nam singularium determinatum numerum, ut diximus, imaginari nequit. Sed notandum, has notiones non ab omnibus eodem modo formari ; sed apud unumquemque variare pro ratione rei, à quâ corpus affectum sæpiùs fuit, quamque faciliùs Mens imaginatur, vel recordatur. Ex. gr. qui sæpius cum admiratione hominum staturam contemplati sunt, sub nomine _hominis_ intelligent animal erectæ staturæ ; qui verò aliud assueti sunt contemplari, aliam hominum communem imaginem formabunt, nempe, hominem esse animal risibile, animal bipes, sine plumis, animal rationale ; & sic de reliquis unusquisque pro dispositione sui corporis rerum universales imagines formabit. Quare non mirum est, quòd inter Philosophos, qui res naturales per solas rerum imagines explicare voluerunt, tot sint ortæ controversiæ."
					},
					{
						"id": "240sc2",
						"type": "SCHOLIUM 2",
						"text": "Ex omnibus suprà dictis clarè apparet, nos multa percipere, & notiones universales formare I. Ex singularibus, nobis per sensûs mutilatè, confuse, & sine ordine ad intellectum repræsentatis _(vide [Coroll. Prop. 29](229c) hujus)_ : & ideò tales perceptiones cognitionem ab experientiâ vagâ vocare consuevi. II. Ex signis, ex. gr. ex eo, quòd auditis, aut lectis quibusdam verbis rerum recordemur, & earum quasdam ideas formemus similes iis, per quas res imaginamur _(vide [Schol. Prop. 18](218sc) hujus)_. Utrumque hunc res contemplandi modum cognitionem primi generis, opinionem, vel imaginationem in posterum vocabo. III. Denique ex eo, quòd notiones communes, rerumque proprietatum ideas adæquatas habemus _(vide [Coroll. Prop. 38](238c) & [39](239) cum ejus [Coroll.](239c) & [Prop. 40](240) hujus)_ ; atque hunc rationem, & secundi generis cognitionem vocabo. Præter hæc duo cognitionis genera datur, ut in sequentibus ostendam, aliud tertium, quod scientiam intuitivam vocabimus. Atque hoc cognoscendi genus procedit ab adæquatâ ideâ essentiæ formalis quorundam Dei attributorum ad adæquatam cognitionem essentiæ rerum. Hæc omnia unius rei exemplo explicabo. Dantur ex. gr. tres numeri, ad quartum obtinendum, qui sit ad tertium, ut secundus ad primum. Non dubitant mercatores secundum in tertium ducere, & productum per primum dividere ; quia scilicet ea, quæ à magistro absque ullâ demonstratione audiverunt, nondum tradiderunt oblivioni, vel quia id sæpe in numeris simplicissimis experti sunt, vel ex vi Demonstrationis Prop. 19 lib. 7 Euclid., nempe ex communi proprietate proportionalium. At in numeris simplicissimis nihil horum opus est. Ex. gr. datis numeris 1, 2, 3 nemo non videt, quartum numerum proportionalem esse 6 atque hoc multò clariùs, quia ex ipsâ ratione, quam primum ad secundum habere uno intuitu videmus, ipsum quartum concludimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "241",
				"title": "PROPOSITIO 41",
				"text": "_Cognitio primi generis unica est falsitatis causa, secundi autem, & tertii est necessariò vera._",
				"childs": [
					{
						"id": "241d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ad primi generis cognitionem illas omnes ideas diximus in [præced. Schol.](240sc2) pertinere, quæ sunt inadæquatæ, & confusæ ; atque adeò _(per [Prop. 35](235) hujus)_ hæc cognitio unica est falsitatis causa. Deinde ad cognitionem secundi, & tertii illas pertinere diximus, quæ sunt adæquatæ ; adeóque _(per [Prop. 34](234) hujus)_ est necessariò vera. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "242",
				"title": "PROPOSITIO 42",
				"text": "_Secundi, & tertii, & non primi generis cognitio docet nos verum à falso distinguere._",
				"childs": [
					{
						"id": "242d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio per se patet. Qui enim inter verum, & falsum scit distinguere, debet adæquatam veri, & falsi habere ideam, hoc est _(per [Schol. 2 Prop. 40](240sc2) hujus)_ verum, & falsum secundo, aut tertio cognitionis genere cognoscere."
					}
				]
			},
			{
				"id": "243",
				"title": "PROPOSITIO 43",
				"text": "_Qui veram habet ideam, simul scit se veram habere ideam, nec de rei veritate potest dubitare._",
				"childs": [
					{
						"id": "243d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Idea vera in nobis est illa, quæ in Deo, quatenus per naturam Mentis humanæ explicatur, est adæquata _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_. Ponamus itaque, dari in Deo, quatenus per naturam Mentis humanæ explicatur, ideam adæquatam A. Hujus ideæ debet necessariò dari etiam in Deo idea, quæ ad Deum eodem modo refertur, ac idea A _(per [Prop. 20](220) hujus, cujus Demonstratio universalis est)_. At idea A ad Deum referri supponitur, quatenus per naturam Mentis humanæ explicatur ; ergo etiam idea ideæ A ad Deum eodem modo debet referri, hoc est _(per idem [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_, hæc adæquata idea ideæ A erit in ipsâ Mente, quæ ideam adæquatam A habe t ; adeóque qui adæquatam habet ideam, sive _(per [Prop. 34](234) hujus)_ qui verè rem cognoscit, debet simul suæ cognitionis adæquatam habere ideam, sive veram cognitionem, hoc est _(ut per se manifestum)_, debet simul esse certus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "243sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "In [Scholio Propositionis 21](221sc) hujus Partis explicui, quid sit idea ideæ ; sed notandum, præcedentem Propositionem per se satis esse manifestam. Nam nemo, qui veram habet ideam, ignorat veram ideam summam certitudinem involvere ; veram namque habere ideam, nihil aliud significat, quàm perfectè, sive optimè rem cognoscere ; nec sanè aliquis de hâc re dubitare potest, nisi putet, ideam quid mutum instar picturæ in tabulâ, & non modum cogitandi esse, nempe ipsum intelligere ; & quæso, quis scire potest, se rem aliquam intelligere, nisi priùs rem intelligat? hoc est, quis potest scire, se de aliquâ re certum esse, nisi priùs de eâ re certus sit? Deinde quid ideâ verâ clarius, & certius dari potest, quod norma sit veritatis? Sanè sicut lux seipsam, & tenebras manifestat, sic veritas norma sui, & falsi est. Atque his me ad has quæstiones respondisse puto ; nempe, si idea vera, quatenus tantùm dicitur cum suo ideato convenire, à falsâ distinguitur, nihil ergo realitatis, aut perfectionis idea vera habet præ falsâ (quandoquidem per solam denominationem extrinsecam distinguuntur), & consequenter neque etiam homo, qui veras, præ illo, qui falsas tantùm ideas habet? Deinde unde fit, ut homines falsas habeant ideas? Et denique, unde aliquis certò seire potest, se ideas habere, quæ cum suis ideatis conveniant. Ad has, inquam, quæstiones me jam respondisse puto. Nam quòd ad differentiam inter ideam veram, & falsam attinet, constat ex [Propositione 35](235) hujus, illam ad hanc sese habere, ut ens ad non-ens. Falsitatis autem causas à [Propositione 19](119) usque ad [35](235) cum ejus [Scholio](235sc) clarissimè ostendi. Ex quibus etiam apparet, quid homo, qui veras habet ideas, homini, qui non nisi falsas habet, intersit. Quod denique ultimum attinet, nempe, undenam homo scire potest se habere ideam, quæ cum suo ideato conveniat, id modò satis superque ostendi ex hoc solo oriri, quòd ideam habet, quæ cum suo deato convenit, sive quòd veritas sui sit norma. His adde, quòd Mens nostra, quatenus res verè percipit, pars est infiniti Dei intellectûs _(per [Coroll. Prop. 11](211c) hujus)_ ; adeóque tam necesse est, ut Mentis claræ, & distinctæ ideæ veræ sint, ac Dei ideæ."
					}
				]
			},
			{
				"id": "244",
				"title": "PROPOSITIO 44",
				"text": "_De naturâ Rationis non est res, ut contingentes, sed, ut necessarias, contemplari._",
				"childs": [
					{
						"id": "244d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "De naturâ rationis est res verè percipere _(per [Prop. 41](241) hujus)_, nempe _(per [Axiom. 6](1a6), p. I)_ ut in se sunt, hoc est _(per [Prop. 29](129), p. I)_, non ut contingentes, sed ut necessarias. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "244c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hinc sequitur, à solâ imaginatione pendêre, quòd res tam respectu præteriti, quàm futuri, ut contingentes contemplemur."
					},
					{
						"id": "244sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quâ autem ratione hoc fiat, paucis explicabo. Ostendimus suprà _([Prop. 17](217) hujus cum ejus [Coroll.](217c))_ Mentem, quamvis res non existant, eas tamen semper, ut sibi præsentes, imaginari, nisi causæ occurrant, quæ earum præsentem existentiam secludant. Deinde _([Prop. 18](218) hujus)_ ostendimus, quòd, si Corpus humanum semel à duobus corporibus externis simul affectum fuit, ubi Mens postea eorum alterutrum imaginabitur, statim & alterius recordabitur, hoc est, ambo, ut sibi præsentia, contemplabitur, nisi causæ occurrant, quæ eorum præsentem existentiam secludant. Præterea nemo dubitat, quin etiam tempus imaginemur, nempe, ex eo, quòd corpora alia aliis tardiùs, vel celeriùs, vel æquè celeriter moveri imaginemur. Ponamus itaque puerum, qui heri primâ vice horâ matutinâ viderit Petrum, meridianâ autem Paulum, & vespertinâ Simeonem, atque hodie iterùm matutinâ horâ Petrum. Ex [Propositione 18](218) hujus patet, quòd simulac matutinam lucem videt, illicò solem eandem cæli, quam die præcedenti viderit, partem percurrentem, sive diem integrum, & simul cum tempore matutino Petrum, cum meridiano autem Paulum, & cum vespertino Simeonem imaginabitur, hoc est, Pauli, & Simeonis existentiam cum relatione ad futurum tempus imaginabitur ; & contrà, si horâ vespertinâ Simeonem videat, Paulum, & Petrum ad tempus præteritum referet, eosdem scilicet simul cum tempore præterito imaginando ; atque hæc eò constantiùs, quò sæpiùs eos eodem hoc ordine viderit. Quòd si aliquando contingat, ut aliâ quâdam vesperâ loco Simeonis, Jacobum videat, tum sequenti mane cum tempore vespertino jam Simeonem, jam Jacobum, non verò ambos simul imaginabitur. Nam alterutrum tantùm, non autem ambos simul tempore vespertino vidisse supponitur. Fluctuabitur itaque ejus imaginatio, & cum futuro tempore vespertino jam hunc, jam illum imaginabitur, hoc est, neutrum certò, sed utrumque contingenter futurum contemplabitur. Atque hæc imaginationis fluctuatio eadem erit, si imaginatio rerum sit, quas eodem modo cum relatione ad tempus præteritum, vel præsens contemplamur, & consequenter res tam ad tempus præsens, quam ad præteritum, vel futurum relatas, ut contingentes, imaginabimur."
					},
					{
						"id": "244c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "De naturâ Rationis est res sub quâdam æternitatis specie percipere."
					},
					{
						"id": "244c2d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "De natura enim Rationis est res, ut necessarias, & non, ut contingentes, contemplari _(per [Prop. præced.)](244)_. Hanc autem rerum necessitatem _(per [Prop. 41](241) hujus)_ verè, hoc est _(per [Axiom. 6](1a6), p. I)_, ut in se est, percipit. Sed _(per [Prop. 16](116), p. I)_ hæc rerum necessitas est ipsa Dei æternæ naturæ necessitas ; ergo de naturâ Rationis est res sub hâc æternitatis specie contemplari. Adde, quòd fundamenta Rationis notiones sint _(per [Prop. 38](238) hujus)_, quæ illa explicant, quæ omnibus communia sunt, quæque _(per [Prop. 37](237) hujus)_ nullius rei singularis essentiam explicant ; quæque propterea absque ullâ temporis relatione, sed sub quâdam æternitatis specie debent concipi. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "245",
				"title": "PROPOSITIO 45",
				"text": "_Unaquæque cujuscunque corporis, vel rei singularis, actu existentis, idea Dei æternam, & infinitam essentiam necessariò involvit._",
				"childs": [
					{
						"id": "245d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Idea rei singularis, actu existentis, ipsius rei tam essentiam, quàm existentiam necessariò involvit _(per [Coroll. Prop. 8](208c) hujus)_ : At res singulares _(per [Prop. 15](115), p. I)_ non possunt sine Deo concipi ; sed, quia _(per [Prop. 6](206) hujus)_ Deum pro causâ habent, quatenus sub attributo consideratur, cujus res ipsæ modi sunt, debent necessariò earum ideæ _(per [Axiom. 4](1a4), p. I)_ ipsarum attributi conceptum, hoc est _(per [Defin. 6](1d6), p. I)_, Dei æternam, & infinitam essentiam involvere. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "245sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hic per existentiam non intelligo durationem, hoc est, existentiam, quatenus abstractè concipitur, & tanquam quædam quantitatis species. Nam loquor de ipsâ naturâ existentiæ, quæ rebus singularibus tribuitur, propterea quòd ex æternâ necessitate Dei naturæ infinita infinitis modis sequuntur _(vide [Prop. 16](116), p. I)_. Loquor, inquam, de ipsâ existentiâ rerum singularium, quatenus in Deo sunt. Nam, etsi unaquæque ab aliâ re singulari determinetur ad certo modo existendum, vis tamen, quâ unaquæque in existendo perseverat, ex æternâ necessitate naturæ Dei sequitur. Quâ de re vide [Coroll. Prop. 24](124c) p. I."
					}
				]
			},
			{
				"id": "246",
				"title": "PROPOSITIO 46",
				"text": "_Cognitio æternæ, & infinitæ essentiæ Dei, quam unaquæque idea involvit, est adæquata, & perfecta._",
				"childs": [
					{
						"id": "246d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Demonstratio præcedentis Propositionis Universalis est, &, sive res, ut pars, sive, ut totum, consideretur, ejus idea, sive totius sit, sive partis _(per [Prop. præced.](245))_, Dei æternam, & infinitam essentiam involvet. Quare id, quod cognitionem æternæ, & infinitæ essentiæ Dei dat, omnibus commune, & æquè in parte, ac in toto est, adeóque _(per [Prop. 38](238) hujus)_ erit hæc cognitio adæquata. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "247",
				"title": "PROPOSITIO 47",
				"text": "_Mens humana adæquatam habet cognitionem æternæ, & infinitæ essentiæ Dei._",
				"childs": [
					{
						"id": "247d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens humana ideas habet _(per [Prop. 22](222) hujus)_, ex quibus _(per [Prop. 23](223) hujus)_ se, suumque Corpus _(per [Prop. 19](219) hujus)_, & _(per [Coroll. 1 Prop. 16](216c1) & per [Prop. 17](217) hujus)_ corpora externa, ut actu existentia, percipit ; adeóque _(per Prop. [45](245) & [46](246) hujus)_ cognitionem æternæ, & infinitæ essentiæ Dei habet adæquatam. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "247sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hinc videmus, Dei infinitam essentiam, ejusque æternitatem omnibus esse notam. Cùm autem omnia in Deo sint, & per Deum concipiantur, sequitur, nos ex cognitione hâc plurima posse deducere, quæ adæquat7 cognoscamus, atque adeò tertium illud cognitionis genus formare, de quo diximus in [Scholio 2 Propositionis 40](240sc2) hujus Partis, & de cujus præstantiâ & utilitate in Quintâ Parte erit nobis dicendi locus. Quòd autem homines non æquè claram Dei, ac notionum communium habeant cognitionem, inde fit, quòd Deum imaginari nequeant, ut corpora, & quòd nomen _Deus_ junxerunt imaginibus rerum, quas videre solent ; quod homines vix vitare possunt, quia continuò à corporibus externis afficiuntur. Et profectò plerique errores in hoc solo consistunt, quòd scilicet nomina rebus non rectè applicamus. Cùm enim aliquis ait, lineas, quæ ex centro circuli ad ejusdem circumferentiam ducuntur, esse inæquales, ille sanè aliud, tum saltem, per circulum intelligit, quàm Mathematici. Sic cùm homines in calculo errant, alios numeros in mente, alios in chartâ habent. Quare si ipsorum Mentem spectes, non errant sanè ; videntur tamen errare, quia ipsos in mente putamus habere numeros, qui in chartâ sunt. Si hoc non esset, nihil eosdem errare crederemus ; ut non credidi quendam errare, quem nuper audivi clamantem, suum atrium volâsse in gallinam vicini, quia scilicet ipsius mens satis perspecta mihi videbatur. Atque hinc pleræque oriuntur controversiæ, nempe, quia homines mentem suam non rectè explicant, vel quia alterius mentem male interpretantur. Nam reverâ, dum sibi maximè contradicunt, vel eadem, vel diversa cogitant, ita ut, quos in alio errores, & absurda esse putant, non sint."
					}
				]
			},
			{
				"id": "248",
				"title": "PROPOSITIO 48",
				"text": "_In Mente nulla est absoluta, sive libera voluntas ; sed Mens ad hoc, vel illud volendum determinatur à causâ, quæ etiam ab aliâ determinata est, & hæc iterùm ab aliâ, & sic in infinitum._",
				"childs": [
					{
						"id": "248d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens certus, & determinatus modus cogitandi est _(per [Prop. 11](211) hujus)_, adeóque _(per [Coroll. 2 Prop. 17](117c2), p. I)_ suarum actionum non potest esse causa libera, sive absolutam facultatem volendi, & nolendi habere non potest ; sed ad hoc, vel illud volendum _(per [Prop. 28](128), p. I)_ determinari debet à causâ, quæ etiam ab aliâ determinata est, & hæc iterùm ab aliâ, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "248sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Eodem hoc modo demonstratur in Mente nullam dari facultatem absolutam intelligendi, cupiendi, amandi, &c. Unde sequitur, has, & similes facultates, vel prorsùs fictitias, vel nihil esse, præter entia Metaphysica, sive universalia, quæ ex particularibus formare solemus. Adeò ut intellectus, & voluntas ad hanc, & illam ideam, vel ad hanc, & illam volitionem eodem modo sese habeant, ac lapideitas ad hunc, & illum lapidem, vel ut homo ad Petrum, & Paulum. Causam autem, cur homines se liberos esse putent, explicuimus in [Appendice](1app) Partis Primæ. Verùm, antequam ulteriùs pergam, venit hîc notandum, me per voluntatem affirmandi, & negandi facultatem, non autem cupiditatem intelligere ; facultatem, inquam, intelligo, quâ Mens, quid verum, quidve falsum sit, affirmat, vel negat, & non cupiditatem, quâ Mens res appetit, vel aversatur. At postquam demonstravimus, has facultates notiones esse universales, quæ à singularibus, ex quibus easdem formamus, non distinguuntur, inquirendum jam est, an ipsæ volitiones aliquid sint, præter ipsas rerum ideas. Inquirendum, inquam, est, an in Mente alia affirmatio, & negatio detur præter illam, quam idea, quatenus idea est, involvit, quâ de re vide sequentem Propositionem, ut & [Definitionem 3](2d3) hujus, ne cogitatio in picturas incidat. Non enim per ideas imagines, quales in fundo oculi, &, si placet, in medio cerebro formantur, sed Cogitationis conceptûs intelligo."
					}
				]
			},
			{
				"id": "249",
				"title": "PROPOSITIO 49",
				"text": "_In Mente nulla datur volitio, sive affirmatio, & negatio præter illam, quam idea, quatenus idea est, involvit._",
				"childs": [
					{
						"id": "249d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "In Mente _(per [Prop. præced.](248))_ nulla datur absoluta facultas volendi, & nolendi, sed tantùm singulares volitiones, nempe hæc, & illa affirmatio, & hæc, & illa negatio. Concipiamus itaque singularem aliquam volitionem, nempe modum cogitandi, quo Mens affirmat, tres angulos trianguli æquales esse duobus rectis. Hæc affirmatio conceptum, sive ideam trianguli involvit, hoc est, sine ideâ trianguli non potest concipi. Idem enim est, si dicam, quòd A conceptum B debeat involvere, ac quòd A sine B non possit concipi. Deinde hæc affirmatio _(per [Axiom. 3](2a3) hujus)_ non potest etiam sine ideâ trianguli esse. Hæc ergo affirmatio sine ideâ trianguli nec esse, nec concipi potest. Porrò hæc trianguli idea, hanc eandem affirmationem involvere debet, nempe, quòd tres ejus anguli æquentur duobus rectis. Quare & vice versâ hæc trianguli idea, sine hâc affirmatione nec esse, nec concipi potest, adeóque _(per [Defin. 2](2d2)) hujus)_ hæc affirmatio ad essentiam ideæ trianguli pertinet, nec aliud præter ipsam est. Et quod de hâc volitione diximus (quandoquidem eam ad libitum sumpsimus), dicendum etiam est de quacunque volitione, nempe, quòd præter ideam nihil sit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "249c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Voluntas & intellectus unum, & idem sunt."
					},
					{
						"id": "249cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Voluntas, & intellectus nihil præter ipsas singulares volitiones, & ideas sunt _(per [Prop. 48](248) hujus, & ejusdem [Schol.](248sc))_. At singularis volitio, & idea _(per [Prop. præced.](249))_ unum, & idem sunt, ergo voluntas, & intellectus unum, & idem sunt. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "249sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "His causam, quæ communiter erroris esse statuitur, sustulimus. Suprà autem ostendimus, falsitatem in solâ privatione, quam ideæ mutilatæ, & confusæ involvunt, consistere. Quare idea falsa, quatenus falsa est, certitudinem non involvit. Cùm itaque dicimus, hominem in falsis acquiescere, nec de iis dubitare, non ideò ipsum certum esse, sed tantùm non dubitare dicimus, vel quòd in falsis acquiescit, quia nullæ causæ dantur, quæ efficiant, ut ipsius imaginatio fluctuetur. Quâ de re vide [Scholium Propositionis 44](244sc) hujus Partis. Quantumvis igitur homo falsis adhærere supponatur, nunquam tamen ipsum certum esse dicemus. Nam per certitudinem quid positivum intelligimus _(vide [Prop. 43](243) hujus cum ejusdem [Schol.](243sc))_, non verò dubitationis privationem. At per certitudinis privationem falsitatem intelligimus. Sed ad uberiorem explicationem [præcedentis Propositionis](249) quædam monenda supersunt. Superest deinde, ut ad objectiones, quæ in nostram hanc doctrinam objici possunt, respondeam ; & denique, ut omnem amoveam scrupulum, operæ pretium esse duxi, hujus doctrinæ quasdam utilitates indicare. Quasdam, inquam ; nam præcipuæ ex iis, quæ in Quintâ Parte dicemus, meliùs intelligentur.  \nIncipio igitur à primo, Lectoresque moneo, ut accuratè distinguant inter ideam, sive Mentis conceptum, & inter imagines rerum, quas imaginamur. Deinde necesse est, ut distinguant inter ideas, & verba, quibus res significamus. Nam quia hæc tria, imagines scilicet, verba, & ideæ à multis vel planè confunduntur, vel non satis accuratè, vel denique non satis cautè distinguuntur, ideò hanc de voluntate doctrinam, scitu prorsùs necessariam, tam ad speculationem, quàm ad vitam sapienter instituendam, planè ignorârunt. Quippe, qui putant ideas consistere in imaginibus, quæ in nobis ex corporum occursu formantur, sibi persuadent, ideas illas rerum, quarum similem nullam imaginem formare possumus, non esse ideas, sed tantùm figmenta, quæ ex libero voluntatis arbitrio fingimus ; ideas igitur, veluti picturas in tabulâ mutas, aspiciunt, &, hoc præjudicio præoccupati, non vident, ideam, quatenus idea est, affirmationem, aut negationem involvere. Deinde, qui verba confundunt cum ideâ, vel cum ipsâ affirmatione, quam idea involvit, putant se posse contra id, quod sentiunt, velle ; quando aliquid solis verbis contra id, quod sentiunt, affirmant, aut negant. Hæc autem præjudicia exuere facilè is poterit, qui ad naturam cogitationis attendit, quæ extensionis conceptum minimè involvit ; atque adeò clarè intelliget, ideam (quandoquidem modus cogitandi est) neque in rei alicujus imagine, neque in verbis consistere. Verborum namque, & imaginum essentia à solis motibus corporeis constituitur, qui cogitationis conceptum minimè involvunt. Atque hæc pauca de his monuisse sufficiat, quare ad prædictas objectiones transeo.  \nHarum prima est, quòd constare putant, voluntatem latiùs se extendere, quàm intellectum, atque adeò ab eodem diversam esse. Ratio autem, cur putant, voluntatem latiùs se extendere, quàm intellectum, est, quia se experiri ajunt, se non majore assentiendi, sive affirmandi, & negandi facultate indigere ad infinitis aliis rebus, quas non percipimus, assentiendum, quàm jam habemus, at quidem majore facultate intelligendi. Distinguitur ergo voluntas ab intellectu, quod finitus hic sit, illa autem infinita.  \nSecundò nobis objici potest, quòd experientia nihil clariùs videatur docere, quàm quòd nostrum judicium possumus suspendere, ne rebus, quas percipimus, assentiamur ; quod hinc etiam confirmatur, quòd nemo dicitur decipi, quatenus aliquid percipit, sed tantùm, quatenus assentitur, aut dissentitur. Ex. gr. qui equum alatum fingit, non ideò concedit dari equum alatum, hoc est, non ideò decipitur, nisi simul concedat, dari equum alatum ; nihil igitur clariùs videtur docere experientia, quàm quòd voluntas, sive facultas assentiendi libera sit, & a facultate intelligendi diversa.  \nTertio objici potest, quòd una affirmatio non plus realitatis videtur continere, quàm alia, hoc est, non majore potentiâ indigere videmur ad affirmandum, verum esse id, quòd verum est, quàm ad aliquid, quod falsum est, verum esse affirmandum ; at unam ideam plus realitatis, sive perfectionis, quàm aliam habere percipimus ; quantùm enim objecta alia aliis præstantiora, tantùm etiam eorum ideæ aliæ aliis perfectiores sunt ; ex quibus etiam constare videtur differentia inter voluntatem, & intellectum.  \nQuarto objici potest, si homo non operatur ex libertate voluntatis, quid ergo fiet, si in æquilibrio sit, ut Buridani asina? Faméne, & siti peribit? Quod si concedam, viderer asinam, vel hominis statuam, non hominem concipere ; si autem negem, ergo seipsum determinabit, & consequenter eundi facultatem, & faciendi quicquid velit, habet. Præter hæc alia forsan possunt objici ; sed quia inculcare non teneor, quid unusquisque somniare potest, ad has objectiones tantum respondere curabo, idque quàm potero breviter.  \nEt quidem ad primam dico, me concedere, voluntatem latiùs se extendere, quàm intellectum, si per intellectum claras tantummodò, & distinctas ideas intelligant ; sed nego voluntatem latiùs se extendere, quàm perceptiones, sive concipiendi facultatem ; nec sanè video, cur facultas volendi potiùs dicenda est infinita, quàm sentiendi facultas ; sicut enim infinita (unum tamen post aliud ; nam infinita simul affirmare non possumus) eâdem volendi facultate possumus affirmare, sic etiam infinita corpora (unum nempe post aliud) eâdem sentiendi facultate possumus sentire, sive percipere. Quòd si dicant, infinita dari, quæ percipere non possumus? regero, nos ea ipsa nullâ cogitatione, & consequenter nullâ volendi facultate posse assequi. At dicunt, si Deus vellex efficere, ut ea etiam perciperemus, majorem quidem facultatem percipiendi deberet nobis dare, sed non majorem, quàm dedit, volendi facultatem ; quod idem est, ac si dicerent, quòd si Deus velit efficere, ut infinita alia entia intelligeremus, necesse quidem esset, ut nobis daret majorem intellectum ; sed non universaliorem entis ideam, quàm dedit, ad eadem infinita entia amplectendum. Ostendimus enim voluntatem ens esse universale, sive ideam, quâ omnes singulares volitiones, hoc est, id, quod iis omnibus commune est, explicamus. Cùm itaque hanc omnium volitionum communem, sive universalem ideam facultatem esse credant, minimè mirum, si hanc facultatem ultra limites intellectûs in infinitum se extendere dicant. Universale enim æquè de uno, ac de pluribus, ac de infinitis individuis dicitur.  \nAd secundam objectionem respondeo negando, nos liberam habere potestatem judicium suspendendi. Nam cùm dicimus, aliquem judicium suspendere, nihil aliud dicimus, quàm quòd videt, se rem non adæquatè percipere. Est igitur judicii suspensio reverâ perceptio, & non libera voluntas. Quod ut clarè intelligatur, concipiamus puerum, equum alatum imaginantem, nec aliud quicquam percipientem. Quandoquidem hæc imaginatio equi existentiam involvit _(per [Coroll. Prop. 17] hujus)_, nec puer quicquam percipit, quod equi existentiam tollat, ille necessariò equum, ut præsentem, contemplabitur ; nec de ejus existentiâ poterit dubitare, quamvis de eâdem non sit certus. Atque hoc quotidie in somnis experimur, nec credo aliquem esse, qui putet, se, dum somniat, liberam habere potestatem suspendendi de iis, quæ somniat, judicium, efficiendique, ut ea, quæ se videre somniat, non somniet ; & nihilominùs contingit, ut etiam in somnis judicium suspendamus, nempe cùm somniamus, nos somniare. Porrò concedo neminem decipi, quatenus percipit, hoc est, Mentis imaginationes, in se consideratas, nihil erroris involvere concedo _(vide [Schol. Prop. 17](217sc) hujus)_ ; sed nego, hominem nihil affirmare, quatenus percipit. Nam quid aliud est equum alatum percipere, quam alas de equo affirmare? Si enim Mens præter equum alatum nihil aliud perciperet, eundem sibi præsentem contemplaretur, nec causam haberet ullam dubitandi de ejusdem existentiâ, nec ullam dissentiendi facultatem, nisi imaginatio equi alati juncta sit ideæ, quæ existentiam ejusdem equi tollit, vel quòd percipit, ideam equi alati, quam habet, esse inadæquatam, atque tum vel ejusdem equi existentiam necessario negabit, vel de eadem necessariò dubitabit.  \nAtque his puto me ad tertiam etiam objectionem respondisse, nempe, quòd voluntas universale quid sit, quod de omnibus ideis prædicatur ; quodque id tantùm significat, quod omnibus ideis commune est, nempe affirmationem. Cujus propterea adæquata essentia, quatenus sic abstractè concipitur, debet esse in unaquâque ideâ, & hâc ratione tantùm in omnibus eadem ; sed non quatenus consideratur essentiam ideæ constituere ; nam eatenus singulares affirmationes æquè inter se differunt, ac ipsæ ideæ. Ex. gr. affirmatio, quam idea circuli ab illâ, quam idea trianguli involvit, æquè differt, ac idea circuli ab ideâ trianguli. Deinde absolutè nego, nos æquali cogitandi potentiâ indigere ad affirmandum, verum esse id, quod verum est, quàm ad affirmandum, verum esse id, quod falsum est. Nam hæ duæ affirmationes, si mentem spectes, se habent ad invicem, ut ens ad non-ens ; nihil enim in ideis positivum est, quod falsitatis formam constituit _(vide [Prop. 35](235) hujus cum ejus [Schol.](235sc) & [Schol. Prop. 47](247sc) hujus)_. Quare hîc apprimè venit notandum, quàm facilè decipimur, quando universalia cum singularibus, & entia rationis, & abstracta cum realibus confundimus.  \nQuod denique ad quartam objectionem attinet, dico, me omninò concedere, quòd homo in tali æquilibrio positus (nempe qui nihil aliud percipit, quàm sitim, & famem, talem cibum, & talem potum, qui æquè ab eo distant), fame, & siti peribit. Si me rogant, an talis homo non potiùs asinus, quàm homo sit æstimandus? dico me nescire, ut etiam nescio, quanti æstimandus sit ille, qui se pensilem facit, & quanti æstimandi sint pueri, stulti, vesani, &c.  \nSuperest tandem indicare, quantùm hujus doctrinæ cognitio ad usum vitæ conferat, quod facile ex his animadvertemus. Nempe  \nI. Quatenus docet nos ex solo Dei nutu agere, divinæque naturæ esse participes, & eò magis, quò perfectiores actiones agimus, & quò magis magisque Deum intelligimus. Hæc ergo doctrina, præterquam quòd animum omnimodè quietum reddit, hoc etiam habet, quòd nos docet, in quo nostra summa felicitas, sive beatitudo consistit, nempe in solâ Dei cognitione, ex quâ ad ea tantùm agenda inducimur, quæ amor, & pietas suadent. Unde clarè intelligimus, quantùm illi à verâ virtutis æstimatione aberrant, qui pro virtute, & optimis actionibus, tanquam pro summâ servitute, summis præmiis à Deo decorari exspectant, quasi ipsa virtus, Deique servitus non esset ipsa felicitas, & summa libertas.  \nII. Quatenus docet, quomodò circa res fortunæ, sive quæ in nostrâ potestate non sunt, hoc est, circa res, quæ ex nostrâ naturâ non sequuntur, nos gerere debeamus ; nempe utramque fortunæ faciem æquo animo exspectare ; & ferre : nimirùm, quia omnia ab æterno Dei decreto eâdem necessitate sequuntur, ac ex essentiâ trianguli sequitur, quòd tres ejus anguli sunt æquales duobus rectis.  \nIII. Confert hæc doctrina ad vitam socialem, quatenus docet, neminem odio habere, contemnere, irridere, nemini irasci, invidere. Præterea quatenus docet, ut unusquisque suis sit contentus, & proximo auxilio, non ex muliebri misericordiâ, partialitate, neque superstitione, sed ex solo rationis ductu, prout scilicet tempus, & res postulat, ut in Quartâ Parte ostendam.  \nIV. Denique confert etiam hæc doctrina non parùm ad communem societatem : quatenus docet, quâ ratione cives gubernandi sint, & ducendi, nempe non ut serviant, sed ut liberè ea, quæ optima sunt, agant. Atque his, quæ in hoc Schol. agere constitueram, absolvi, & eo finem huic nostræ Secundæ Parti impono, in quâ puto me naturam Mentis humanæ, ejusque proprietates satis prolixè, & quantùm rei, difficultas fert, clarè explicuisse, atque talia tradidisse, ex quibus multa præclara, maximè utilia, & cognitu necessaria concludi possunt, ut panim ex sequentibus constabit."
					}
				]
			},
			{
				"title":"__Finis Secundae Partis._ ",
				"type":"filet"
			}
		]
	},
	{
		"index": 3,
		"id": "p3",
		"title": "_Pars Tertia_, DE _Origine & Naturâ_ AFFECTUUM.",
		"enonces": [
			{
				"id": "3pr",
				"title": "PRAEFATIO",
				"text": "_Plerique, qui de Affectibus, & hominum vivendi ratione scripserunt, videntur, non de rebus naturalibus, quæ communes naturæ leges sequuntur, sed de rebus, quæ extra naturam sunt, agere. Imò hominem in naturâ, veluti imperium in imperio, concipere videntur. Nam hominem naturæ ordinem magis perturbare, quàm sequi, ipsumque in suas actiones absolutam habere potentiam, nec aliunde, quàm à se ipso determinari, credunt. Humanæ deinde impotentiæ, & inconstantiæ causam non communi naturæ potentiæ, sed, nescio cui naturæ humanæ vitio, tribuunt, quam propterea flent, rident, contemnunt, vel, quod plerumque fit, detestantur ; &, qui humanæ Mentis impotentiam eloquentiùs, vel argutiùs carpere novit, veluti Divinus habetur. Non defuerunt tamen viri præstantissimi (quorum labori, & industriæ nos multùm debere fatemur), qui de rectâ vivendi ratione præclara multa scripserint, & plena prudentiæ consilia mortalibus dederint ; verùm Affectuum naturam, & vires, & quid contrà Mens in iisdem moderandis possit, nemo, quòd sciam, determinavit. Scio equidem celeberrimum Cartesium, licet etiam crediderit, Mentem in suas actiones absolutam habere potentiam, Affectûs tamen humanos per primas suas causas explicare, simulque viam ostendere studuisse, quâ Mens in Affectûs absolutum habere possit imperium ; sed, meâ quidem sententiâ, nihil præter magni sui ingenii acumen ostendit, ut suo loco demonstrabo. Nam ad illos revertere volo, qui hominum Affectûs, & actiones detestari, vel ridere malunt, quàm intelligere. His sine dubio mirum videbitur, quòd hominum vitia, & ineptias more Geometrico tractare aggrediar, & certâ ratione demonstrare velim ea, quæ rationi repugnare, quæque vana, absurda, & horrenda esse clamitant. Sed mea hæc est ratio. Nihil in naturâ fit, quod ipsius vitio possit tribui ; est namque natura semper eadem, & ubique una, eademque ejus virtus, & agendi potentia, hoc est, naturæ leges, & regulæ, secundum quas omnia fiunt, & ex unis formis in alias mutantur, sunt ubique, & semper eædem, atque adeò una, eademque etiam debet esse ratio rerum qualiumcunque naturam intelligendi, nempe per leges, & regulas naturæ universales. Affectûs itaque odii, iræ, invidiæ &c. in se considerati ex eâdem naturæ necessitate, & virtute consequuntur, ac reliqua singularia ; ac proinde certas causas agnoscunt, per quas intelliguntur, certasque proprietates habent, cognitione nostra æquè dignas, ac proprietates cujuscunque alterius rei, cujus solâ contemplatione delectamur. De Affectuum itaque naturâ, & viribus, ac Mentis in eosdem potentiâ eâdem Methodo agam, quâ in præcedentibus de Deo, & Mente egi, & humanas actiones, atque appetitûs considerabo perinde, ac si Quæstio de lineis, planis, aut de corporibus esset._",
				"childs": []
			},
			{
				"title":"DEFINITIONES",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "3d1",
				"title": "I.",
				"text": "Causam adæquatam appello eam, cujus effectus potest clarè, & distinctè per eandem percipi. Inadæquatam autem, seu partialem illam voco, cujus effectus per ipsam solam intelligi nequit. ",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3d2",
				"title": "II.",
				"text": "Nos tum agere dico, cùm aliquid in nobis, aut extra nos fit, cujus adæquata sumus causa, hoc est _(per [Defin. præced.](3d1))_ cùm ex nostrâ naturâ aliquid in nobis, aut extra nos sequitur, quod per eandem solam potest clarè, & distinctè intelligi. At contrà nos pati dico, cùm in nobis aliquid fit, vel ex nostrâ naturâ aliquid sequitur, cujus nos non, nisi partialis, sumus causa.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3d3",
				"title": "III.",
				"text": "Per Affectum intelligo Corporis affectiones, quibus ipsius Corporis agendi potentia augetur, vel minuitur, juvatur, vel coërcetur, & simul harum affectionum ideas.  \n_Si itaque alicujus harum affectionum adæquata possimus esse causa, tum per Affectum actionem intelligo, aliàs passionem._ ",
				"childs": []
			},
			{
				"title":"POSTULATA",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "3p1",
				"title": "I.",
				"text": "Corpus humanum potest multis affici modis, quibus ipsius agendi potentia augetur, vel minuitur, & etiam aliis, qui ejusdem agendi potentiam nec majorem, nec minorem reddunt.  \n_Hoc Postulatum, seu Axioma nititur [Postulato 1](213p1) & Lemmat. [5](213l5) & [7](213l7), quæ vide post Prop. 13 p. II._",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3p2",
				"title": "II.",
				"text": "Corpus humanum multas pati potest mutationes, & nihilominùs retinere objectorum impressiones, seu vestigia _(de quibus vide [Post. 5](213p5), p. II)_, & consequenter easdem rerum imagines ; _quarum Defin. vide [Schol. Prop. 17](217sc), p. II._",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "301",
				"title": "PROPOSITIO 1",
				"text": "_Mens nostra quædam agit, quædam verò patitur, nempe quatenus adæquatas habet ideas, eatenus quædam necessariò agit, & quatenus ideas habet inadæquatas, eatenus necessariò quædam patitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "301d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cujuscunque humanæ Mentis ideæ aliæ adæquatæ sunt, aliæ autem mutilatæ, & confusæ _(per Schol. [1](240sc1) [2](240sc2) Prop. 40 p. II)_. Ideæ autem, quæ in alicujus Mente sunt adæquatæ, sunt in Deo adæquatæ, quatenus ejusdem Mentis essentiam constituit _(per [Coroll. Prop. 1](211c) p. II)_, & quæ deinde inadæquatæ sunt in Mente, sunt etiam in Deo _(per idem [Coroll.](211c))_ adæquatæ, non quatenus ejusdem solummodò Mentis essentiam, sed etiam quatenus aliarum rerum Mentes in se simul continet. Deinde ex datâ quâcunque ideâ aliquis effectus sequi necessariò debet _(per [Prop. 36](136), p. I)_, cujus effectûs Deus causa est adæquata _(vide [Defin. 1](3d1) hujus)_, non quatenus infinitus est, sed quatenus datâ illâ ideâ affectus consideratur _(vide [Prop. 9](209), p. II)_. At ejus effectûs, cujus Deus est causa, quatenus affectus est ideâ, quæ in alicujus Mente est adæquata, illa eadem Mens est causa adæquata _(per [Coroll. Prop. 11](211c), p. II)_. Ergo Mens nostra _(per [Defin. 2](3d2) hujus)_, quatenus ideas habet adæquatas, quædam necessariò agit, quod erat primum. Deinde quicquid necessariò sequitur ex ideâ, quæ in Deo est adæquata, non quatenus Mentem unius hominis tantum, sed quatenus aliarum rerum Mentes simul cum ejusdem hominis Mente in se habet, ejus _(per idem [Coroll. Prop. 11](211c) p. II)_ illius hominis Mens non est causa adæquata, sed partialis, ac proinde _(per [Defin. 2](3d2) hujus)_ Mens quatenus ideas inadæquatas habet, quædam necessariò patitur. Quod erat secundum. Ergo Mens nostra, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "301c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur Mentem eò pluribus passionibus esse obnoxiam, quò plures ideas inadæquatas habet, & contrà eò plura agere, quò plures habet adæquatas."
					}
				]
			},
			{
				"id": "302",
				"title": "PROPOSITIO 2",
				"text": "_Nec Corpus Mentem ad cogitandum, nec Mens Corpus ad motum, neque ad quietem, nec ad aliquid (si quid est) aliud determinare potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "302d",
						"type": "demonstratio",
						"text": "Omnes cogitandi modi Deum, quatenus res est cogitans, & non quatenus alio attributo explicatur, pro causâ habent _(per [Prop. 6](206), p. II)_ ; id ergo, quod Mentem ad cogitandum determinat, modus cogitandi est, & non Extensionis, hoc est _(per [Defin. 1](2d1), p. II)_, non est Corpus : Quod erat primum. Corporis deinde motus, & quies ab alio oriri debet corpore, quod etiam ad motum, vel quietem determinatum fuit ab alio, & absolutè, quicquid in corpore oritur, id à Deo oriri debuit, quatenus aliquo Extensionis modo, & non quatenus aliquo cogitandi modo affectus consideratur _(per eand. [Prop. 6](206), p. II)_, hoc est, à Mente, quæ _(per [Prop. 11](211), p. II)_ modus cogitandi est, oriri non potest ; Quod erat secundum. Ergo nec Corpus Mentem &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "302sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc clariùs intelliguntur ex iis, quæ in [Scholio Propositionis 7](207sc) Partis II dicta sunt, quòd scilicet Mens, & Corpus una, eademque res sit, quæ jam sub Cogitationis, jam sub Extensionis attributo concipitur. Unde fit, ut ordo, sive rerum concatenatio una sit, sive natura sub hoc, sive sub illo attributo concipiatur, consequenter ut ordo actionum, & passionum Corporis nostri simul sit naturâ cum ordine actionum, & passionum Mentis : Quod etiam patet ex modo, quo [Propositionem 12](212) Partis II demonstravimus. At, quamvis hæc ità se habeant, ut nulla dubitandi ratio supersit, vix tamen credo, nisi rem experientiâ comprobavero, homines induci posse ad hæc æquo animo perpendendum, adeò firmiter persuasi sunt, Corpus ex solo Mentis nutu jam moveri, jam quiescere, plurimaque agere, quæ à solâ Mentis voluntate, & excogitandi arte pendent. Etenim, quid Corpus possit, nemo hucusque determinavit, hoc est, neminem hucusque experientia docuit, quid Corpus ex solis legibus naturæ, quatenus corporea tantùm consideratur, possit agere, & quid non possit, nisi à Mente determinetur. Nam nemo hucusque Corporis fabricam tam accuratè novit, ut omnes ejus functiones potuerit explicare, ut jam taceam, quòd in Brutis plura observentur, quæ humanam sagacitatem longè superant, & quòd somnambuli in somnis plurima agant, quæ vigilando non auderent ; quod satis ostendit, ipsum Corpus ex solis suæ naturæ legibus multa posse, quæ ipsius Mens admiratur. Deinde nemo scit, quâ ratione, quibusve mediis Mens moveat corpus, neque quot motûs gradûs possit corpori tribuere, quantâque cum celeritate idem movere queat. Unde sequitur, cùm homines dicunt, hanc, vel illam actionem Corporis oriri à Mente, quæ imperium in Corpus habet, eos nescire, quid dicant, nec aliud agere, quàm speciosis verbis fateri, se veram illius actionis causam absque admiratione ignorare. At dicent, sive sciant, sive nesciant, quibus mediis Mens moveat Corpus, se tamen experiri, quòd, nisi Mens humana apta esset ad excogitandum, Corpus iners esset. Deinde se experiri, in solâ Mentis potestate esse, tam loqui, quâm tacere, & alia multa, quæ proinde à Mentis decreto pendêre credunt. Sed, qud ad primum attinet, ipsos rogo, num experientia non etiam doceat, quòd si contrà Corpus iners sit, Mens simul ad cogitandum sit inepta? Nam cùm Corpus somno quiescit, Mens simul cum ipso sopita manet, nec potestatem habet, veluti cùm vigilat, excogitandi. Deinde omnes expertos esse credo, Mentem non semper æquè aptam esse ad cogitandum de eodem objecto ; sed, prout Corpus aptius est, ut in eo hujus, vel illius objecti imago excitetur, ita Mentem aptiorem esse ad hoc, vel illud objectum contemplandum. At dicent ex solis legibus naturæ, quatenus corporea tantùm consideratur, fieri non posse, ut causæ ædificiorum, picturarum, rerumque hujusmodi, quæ solâ humanâ arte fiunt, possint deduci, nec Corpus humanum, nisi a Mente determinaretur, ducereturque, pote esset ad templum aliquod ædificandum. Verùm ego jam ostendi, ipsos nescire, quid Corpus possit, quidve ex solâ ipsius naturæ contemplatione possit deduci, ipsosque plurima experiri ex solis naturæ legibus fieri, quæ nunquam credidissent posse fieri, nisi ex Mentis directione, ut sunt ea, quæ somnambuli in somnis agunt, quæque ipsi, dum vigilant, admirantur. Addo hîc ipsam Corporis humani fabricam, quæ artificio longissimè superat omnes, quæ humanâ arte fabricatæ sunt, ut jam taceam, quòd suprà ostenderim, ex naturâ, sub quovis attributo consideratâ, infinita sequi. Quod porrò ad secundum attinet, sanè longè feliciùs sese res humanæ haberent, si æquè in hominis potestate esset tam tacere, quàm loqui. At experientia satis superque docet, homines nihil minùs in potestate habere, quàm linguam, nec minùs posse, quàm appetitûs moderari suos ; unde factum, ut plerique credant, nos ea tantùm liberè agere, quæ leviter petimus, quia earum rerum appetitus facilè contrahi potest memoriâ alterius rei, cujus frequenter recordamur ; sed illa minimè, quæ magno cum affectu petimus, & qui alterius rei memoriâ sedari nequit. Verumenimverò nisi experti essent, nos plura agere, quorum postea pænitet, nosque sæpe, quando sc. contrariis affectibus conflictamur, meliora videre, & deteriora sequi, nihil impediret, quominùs crederent, nos omnia liberè agere. Sic infans, se lac liberè appetere credit, puer autem iratus vindictam velle, & timidus fugam. Ebrius deinde credit, se ex libero Mentis decreto ea loqui, quæ postea sobrius vellet tacuisse : sic delirans, garrula, puer, & hujus farinæ plurimi ex libero Mentis decreto credunt loqui ; cùm tamen loquendi impetum, quem habent, continere nequeant, ità ut ipsa experientia non minùs clarè, quàm ratio doceat, quòd homines ea solâ de causâ liberos se esse credant, quia suarum actionum sunt conscii, & causarum, à quibus determinantur, ignari ; & præterea quòd Mentis decreta nihil sint præter ipsos appetitûs, quæ propterea varia sunt pro variâ Corporis dispositione. Nam unusquisque ex suo affectu omnia moderatur, & qui præterea contrariis affectibus conflictantur, quid velint, nesciunt ; qui autem nullo, facili momento huc, atque illuc pelluntur. Quæ omnia profectò clarè ostendunt, Mentis tam decretum, quàm appetitum, & Corporis determinationem simul esse naturâ, vel potiùs unam, eandemque rem, quam, quando sub Cogitationis attributo consideratur, & per ipsum explicatur, decretum appellamus, & quando sub Extensionis attributo consideratur, & ex legibus motûs, & quietis deducitur, determinationem vocamus ; quod adhuc clariùs ex jam dicendis patebit. Nam aliud est, quod hic apprimè notari vellem, nempe, quòd nos nihil ex Mentis decreto agere possumus, nisi ejus recordemur. Ex. gr. non possumus verbum loqui, nisi ejusdem recordemur. Deinde in liberâ Mentis potestate non est rei alicujus recordari, vel ejusdem oblivisci. Quare hoc tantùm in Mentis potestate esse creditur, quòd rem, cujus recordamur, vel tacere, vel loqui ex solo Mentis decreto possumus. Verùm cùm nos loqui somniamus, credimus nos ex libero Mentis decreto loqui, nec tamen loquimur, vel, si loquimur, id ex Corporis spontaneo motu fit. Somniamus deinde, nos quædam homines celare, idque eodem Mentis decreto, quo, que vigilamus, ea, quæ scimus, tacemus. Somniamus denique, nos ex Mentis decreto quædam agere, quæ, dum vigilamus, non audemus, atque adeò pervelim scire, an in Mente duo decretorum genera dentur, Phantasticorum unum, & Liberorum alterum? Quòd si eò usque insanire non libet, necessariò concedendum est, hoc Mentis decretum, quod liberum esse creditur, ab ipsâ imaginatione, sive memoriâ non distingui, nec aliud esse præter illam affirmationem, quam idea, quatenus idea est, necesscriò involvit _(vide [Prop. 49](249), p. II)_. Atque adeò hæc Mentis decreta eâdem necessitate in Mente oriuntur, ac ideæ rerum actu existentium. Qui igitur credunt, se ex libero Mentis decreto loqui, vel tacere, vel quicquam agere, oculis apertis somniant."
					}
				]
			},
			{
				"id": "303",
				"title": "PROPOSITIO 3",
				"text": "_Mentis actiones ex solis ideis adæquatis oriuntur ; passiones autem à solis inadæquatis pendent._",
				"childs": [
					{
						"id": "303d",
						"type": "demonstratio",
						"text": "Primum, qod Mentis essentiam constituit, nihil aliud est, quàm idea Corporis actu existentis _(per Prop. [11](211) & [13](213), p. II)_, quæ _(per [Prop. 15](215), p. II)_ ex multis aliis componitur, quarum quædam _(per [Coroll. Prop. 38](238c), p. II)_ sunt adæquatæ, quædam autem inadæquatæ _(per [Coroll. Prop. 29](229c), p. II)_. Quicquid ergo ex Mentis naturâ sequitur, & cujus Mens causa est proxima, per quam id debet intelligi, necessariò ex ideâ adæquatâ, vel inadæquatâ sequi debet. At quatenus Mens _(per [Prop. 1](301) hujus)_ ideas habet inadæquatas, eatenus necessariò patitur ; ergo Mentis actiones ex solis ideis adæquatis sequuntur, & Mens propterea tantùm patitur, quia ideas habet inadæquatas. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "303sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Videmus itaque passiones ad Mentem non referri, nisi quatenus aliquid habet, quod negationem involvit, sive quatenus consideratur ut naturæ pars, quæ per se absque aliis non potest clarè, & distinctè percipi ; & hâc ratione ostendere possem, passiones eodem modo ad res singulares, ac ad Mentem referri, nec aliâ ratione posse percipi ; sed meum institutum est, de solâ Mente humanâ agere."
					}
				]
			},
			{
				"id": "304",
				"title": "PROPOSITIO 4",
				"text": "_Nulla res, nisi à causâ externâ potest destrui._",
				"childs": [
					{
						"id": "304d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio per se patet ; definitio enim cujuscunque rei ipsius rei essentiam affirmat, sed non negat ; sive rei essentiam ponit, sed non tollit. Dum itaque ad rem ipsam tantùm, non autem ad causas externas attendimus, nihil in eâdem poterimus invenire, quod ipsam possit destruere. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "305",
				"title": "PROPOSITIO 5",
				"text": "_Res eatenus contrariæ sunt naturæ, hoc est, eatenus in eodem subjecto esse nequeunt, quatenus una alteram potest destruere._",
				"childs": [
					{
						"id": "305d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si enim inter se convenire, vel in eodem subjecto simul esse possent, posset ergo in eodem subjecto aliquid dari, quod ipsum posset destruere, quod _(per [Prop. præced.](304))_ est absurdum. Ergo res &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "306",
				"title": "PROPOSITIO 6",
				"text": "_Unaquæque res, quantùm in se est, in suo esse perseverare conatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "306d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Res enim singulares modi sunt, quibus Dei attributa certo, & determinato modo exprimuntur _(per [Coroll. Prop. 25](125c), p. I)_, hoc est _(per [Prop. 34](134), p. I)_ res, quæ Dei potentiam, quâ Deus est, & agit, certo, & determinato modo exprimunt ; neque ulla res aliquid in se habet, à quo possit destrui, sive quod ejus existentiam tollat _(per [Prop. 4](304) hujus)_ ; sed contrà ei omni, quod ejusdem existentiam potest tollere, opponitur _(per [Prop. præced.](305))_, adeóque quantùm potest, & in se est, in suo esse persevarare conatur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "307",
				"title": "PROPOSITIO 7",
				"text": "_Conatus, quo unaquæque res in suo esse perseverare conatur, nihil est præter ipsius rei actualem essentiam._",
				"childs": [
					{
						"id": "307d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex datâ cujuscunque rei essentiâ quædam necessariò sequuntur _(per [Prop. 36](136), p. I)_, nec res aliud possunt, quàm id, quod ex determinatâ earum naturâ necessariò sequitur _(per [Prop. 29](129), p. I)_ ; quare cujuscunque rei potentia, sive conatus, quo ipsa vel sola, vel cum aliis quidquam agit, vel agere conatur, hoc est _(per [Prop. 6](306) hujus)_ potentia, sive conatus, quo in suo esse perseverare conatur, nihil est præter ipsius rei datam, sive actualem essentiam. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "308",
				"title": "PROPOSITIO 8",
				"text": "_Conatus, quo unaquæque res in suo esse perseverare conatur, nullum tempus finitum, sed indefinitum involvit._",
				"childs": [
					{
						"id": "308d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si enim tempus limitatum involveret, quod rei durationem determinaret, tum ex solâ ipsâ potentiâ, quâ res existit, sequeretur, quòd res post limitatum illud tempus non posset existere, sed quòd deberet destrui ; atqui hoc _(per [Prop. 4](304) hujus)_ est absurdum : ergo conatus, quo res existit, nullum tempus definitum involvit ; sed contrà, quoniam _(per eandem [Prop. 4](304) hujus)_, si à nullâ externâ causâ destruatur, eâdem potentiâ, quâ jam existit, existere perget semper ; ergo hic conatus tempus indefinitum involvit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "309",
				"title": "PROPOSITIO 9",
				"text": "_Mens tam quatenus claras, & distinctas, quàm quatenus confusas habet ideas, conatur in suo esse perseverare indefinitâ quâdam duratione, & hujus sui conatus est conscia._",
				"childs": [
					{
						"id": "309d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mentis essentia ex ideis adæquatis, & inadæquatis constituitur _(ut in [Prop. 3](303) hujus ostendimus)_, adeóque _(per [Prop. 7](307) hujus)_ tam quatenus has, quàm quatenus illas habet, in suo esse perseverare conatur ; idque _(per [Prop. 8](308) hujus)_ indefinitâ quâdam duratione. Cùm autem Mens _(per [Prop. 23](223), p. II)_ per ideas affectionum Corporis necessariò sui sit conscia, est ergo _(per [Prop. 7](307) hujus)_ Mens sui conatûs conscia. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "309sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hic conatus, cùm ad Mentem solam refertur, Voluntas appellatur ; sed cùm ad Mentem, & Corpus simul refertur, vocatur Appetitus, qui proinde nihil aliud est, quam ipsa hominis essentia, ex cujus naturâ ea, quæ ipsius conservationi inserviunt, necessariò sequuntur ; atque adeò homo ad eadem agendum determinatus est. Deinde inter appetitum, & cupiditatem nulla est differentia, nisi quòd cupiditas ad homines plerumque referatur, quatenus sui appetitûs sunt conscii, & propterea sic definiri potest, nempe, _Cupiditas est appetitus cum ejusdem conscientiâ_. Constat itaque ex his omnibus, nihil nos conari, velle, appetere, neque cupere, quia id bonum esse judicamus ; sed contrà nos propterca, aliquid bonum esse, judicare, quia id conamur, volumus, appetimus, atque cupimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "310",
				"title": "PROPOSITIO 10",
				"text": "_Idea, quæ Corporis nostri existentiam secludit, in nostrâ Mente dari nequit, sed eidem est contraria._",
				"childs": [
					{
						"id": "310d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quicquid Corpus nostrum potest destruere, in eodem dari nequit _(per [Prop. 5](305) hujus)_, adeóque neque ejus rei idea potest in Deo dari, quatenus nostri Corporis ideam habet _(per [Coroll. de la Prop. 9](209c), p. II)_, hoc est _(per Prop. [11](211) & [13](213), p. II)_, ejus rei idea in nostrâ Mente dari nequit ; sed contrà, quoniam _(per Prop. [11](211) & [13](213), p. II)_ primum, quod Mentis essentiam constituit, est idea corporis actu existentis, primum, & præcipuum nostræ Mentis conatus est _(per [Prop. 7](307) hujus)_, Corporis nostri existentiam affirmare ; atquc adeò idea, quæ Corporis nostri existentiam negat, nostræ Menti est contraria &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "311",
				"title": "PROPOSITIO 11",
				"text": "_Quicquid Corporis nostri agendi potentiam auget, vel minuit, juvat, vel coërcet, ejusdem rei idea Mentis nostræ cogitandi potentiam auget, vel minuit, juvat, vel coërcet._",
				"childs": [
					{
						"id": "311d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio patet ex [Propositione 7](207) Partis II, vel etiam ex [Propositione 14](214) Partis II."
					},
					{
						"id": "311sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Videmus itaque Mentem magnas posse pati mutationes, & jam ad majorem, jam autem ad minorem perfectionem transire, quæ quidem passiones nobis explicant affectûs Lætitiæ & Tristitiæ. Per _Lætitiam_ itaque in sequentibus intelligam _passionem, quâ Mens ad majorem perfectionem transit_. Per _Tristitiam_ autem _passionem, quâ ipsa ad minorem transit perfectionem_. Porrò _affectum Lætitiæ, ad Mentem, Corpus simul relatum, Titillationem_, vel _Hilaritatem_ voco ; _Tristitiæ_ autem _Dolorem_, vel _Melancholiam_. Sed notandum, Titillationem, & Dolorem ad hominem referri, quando una ejus pars præ reliquis est affecta ; Hilaritatem autem, & Melancholiam, quando omnes pariter sunt affectæ. Quid deinde Cupiditas sit, in [Scholio Propositionis 9](309sc) hujus Partis explicui, & præter hos tres nullum alium agnosco affectum primarium : nam reliquos ex his tribus oriri in seqq. ostendam. Sed antequam ulterius pergam, lubet hîc fusiùs [Propositionem 10](310) hujus Partis explicare, ut clariùs intelligatur, quâ ratione idea ideæ sit contraria.  \nIn [Scholio Propositionis 17](217sc), Partis II ostendimus, ideam, quæ Mentis essentiam constituit, Corporis existentiam tamdiu involvere, quamdiu ipsum Corpus existit. Deinde ex iis, quæ in [Coroll.](208c) Prop. 8 Part. II & in ejusdem [Schol.](208sc) ostendimus, sequitur, præsentem nostræ Mentis existentiam ab hoc solo pendêre, quod sc. Mens actualem Corporis existentiam involvit. Denique Mentis potentiam, quâ ipsa res imaginatur, earumque recordatur, ab hoc etiam pendêre ostendimus _(vide Prop. [17](217) & [18](218), p. II cum ejus [Schol.](218sc))_, quòd ipsa actualem Corporis existentiam involvit. Ex quibus sequitur, Mentis præsentem existentiam, ejusque imaginandi potentiam tolli, simulatque Mens præsentem Corporis existentiam affirmare desinit. At causa, cur Mens hanc Corporis existentiam affirmare desinit, non potest esse ipsa Mens _(per [Prop. 4](304) hujus)_, nec etiam, quod Corpus esse desinit. Nam _(per [Prop. 6](206), p. II)_ causa, cur Mens Corporis existentiam affirmat, non est, quia Corpus existere incepit : quare, per eandem rationem, nec ipsius Corporis existentiam affirmare desinit, quia Corpus esse desinit ; sed _(per [Prop. 8](208), p. II)_ hoc ab aliâ ideâ oritur, quæ nostri Corporis, & consequenter nostræ Mentis, præsentem existentiam secludit, quæque adeò ideæ, quæ nostræ Mentis essentiam constituit, est contraria."
					}
				]
			},
			{
				"id": "312",
				"title": "PROPOSITIO 12",
				"text": "_Mens, quantùm potest, ea imaginari conatur, quæ Corporis agendi potentiam augent, vel juvant._",
				"childs": [
					{
						"id": "312d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quamdiu humanum Corpus affectum est modo, qui naturam corporis alicujus externi involvit, tamdiu Mens humana idem corpus, ut præsens, contemplabitur _(per [Prop. 17](217), p. II)_, & consequenter _(per [Prop. 7](207), p. II)_ quamdiu Mens humana aliquod externum corpus, ut præsens, contemplatur, hoc est _(per ejusdem Prop. 17 [Schol.](217sc))_, imaginatur, tamdiu humanum Corpus affectum est modo, qui naturam ejusdem corporis externi involvit ; atque adeò, quamdiu Mens ea imaginatur, quæ corporis nostri agendi potentiam augent, vel juvant, tamdiu Corpus affectum est modis, qui ejusdem agendi potentiam augent, vel juvant _(vide [Post. 1](3p1) hujus)_, & consequenter _(per [Prop. 11](311) hujus)_ tamdiu Mentis cogitandi potentia augetur, vel juvatur ; ac proinde _(per Prop. [6](306) vel [9](309) hujus)_ Mens, quantùm potest, eadem imaginari conatur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "313",
				"title": "PROPOSITIO 13",
				"text": "_Cum Mens ea imaginatur, quæ Corporis agendi potentiam minuunt, vel coërcent, conatur, quantùm potest, rerum recordari, quæ horum exsitentiam secludunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "313d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quamdiu Mens quicquam tale imaginatur, tamdiu Mentis, & Corporis potentia minuitur, vel coërcetur _(ut in [præced. Prop.](312) demonstravimus)_, & nihilominùs id tamdiu imaginabitur, donec Mens aliud imaginetur, quod hujus præsentem existentiam secludat _(per [Prop. 17](217), p. II)_, hoc est (ut modò ostendimus), Mentis, & Corporis potentia tamdiu minuitur, vel coërcetur, donec Mens aliud imaginetur, quod hujus existentiam secludit, quodque adeò Mens _(per [Prop. 9](309) hujus)_, quantùm potest, imaginari, vel recordari conabitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "313c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quòd Mens ea imaginari aversatur, quæ ipsius, & Corporis potentiam minuunt, vel coërcent."
					},
					{
						"id": "313sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Ex his clarè intelligimus, quid Amor, quidque Odium sit. Nempe _Amor_ nihil aliud _est_, quàm _Lætitia, concomitante ideâ causæ externæ, & Odium_ nihil aliud, quàm _Tristitia, concomitante ideâ causæ externæ_. Videmus deinde, quòd ille, qui amat, necessariò conatur rem, quam amat, præsentem habere, & conservare ; & contrà, qui odit, rem, quam odio habet, amovere, & destruere conatur. Sed de his omnibus in seqq. prolixiùs."
					}
				]
			},
			{
				"id": "314",
				"title": "PROPOSITIO 14",
				"text": "_Si Mens duobus affectibus simul affecta semel fuit, ubi postea eorum alterutro afficietur, afficietur etiam altero._",
				"childs": [
					{
						"id": "314d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si Corpus humanum à duobus corporibus simul affectum semel fuit, ubi Mens postea eorum alterutrum imaginatur, statim & alterius recordabitur _(per [Prop. 18](218), p. II)_. At Mentis imaginationes magis nostri Corporis affectûs, quàm corporum externorum naturam indicant _(per [Coroll. 2 Prop. 16](216c2), p. II)_ : ergo si Corpus, & consequenter Mens _(vide [Defin. 3](3d3) hujus)_ duobus affectibus semel affecta fuit, ubi postea eorum alterutro afficietur, afficietur etiam altero. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "315",
				"title": "PROPOSITIO 15",
				"text": "_Res quæcunque potest esse per accidens causa Lætitiæ, Tristitiæ, vel Cupiditatis._",
				"childs": [
					{
						"id": "315d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ponatur Mens duobus affectibus simul affici, uno scilicet, qui ejus agendi potentiam neque auget, neque minuit, & altero, qui eandem vel auget, vel minuit _(vide [Post. 1](3p1) hujus)_. Ex [præcedenti Propositione](314) patet, quòd ubi Mens postea illo à suâ verâ causâ, quæ _(per Hypothesin)_ per se ejus cogitandi potentiam nec auget, nec minuit, afficietur, statim & hoc altero, qui ipsius cogitandi potentiam auget, vel minuit, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ Lætitiâ, vel Tristitiâ afficietur ; atque adeò, illa res non per se, sed per accidens causa erit Lætitiæ, vel Tristitiæ. Atque hâc eâdem viâ facilè ostendi potest, rem illam posse per accidens causam esse Cupiditatis. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "315c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Ex eo solo, quòd rem aliquam affectu Lætitiæ, vel Tristitiæ, cujus ipsa non est causa efficiens, contemplati sumus, eandem amare, vel odio habere possumus."
					},
					{
						"id": "315cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam ex hoc solo fit _(per [Prop. 14](314) hujus)_, ut Mens hanc rem postea imaginando, affectu Lætitiæ, vel Tristitiæ afficiatur, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_, ut Mentis, & Corporis potentia augeatur, vel minuatur, &c. Et consequenter _(per [Prop. 12](312) hujus)_ ut Mens eandem imaginari cupiat, vel _(per [Coroll. Prop. 13](313c) hujus)_ aversetur, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, ut eandem amet, vel odio habeat. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "315sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hinc intelligimus, quî fieri potest, ut quædam amemus, vel odio habeamus, absque ullâ causâ nobis cognitâ ; sed tantùm ex Sympathiâ (ut ajunt) & Antipathiâ. Atque huc referenda etiam ea objecta, quæ nos Lætitiâ, vel Tristitiâ afficiunt ex eo solo, quòd aliquid simile habent objectis, quæ nos iisdem affectibus afficere solent, ut in seq. [Prop. ostendam](316). Scio equidem Auctores, qui primi hæc nomina Sympathiæ, & Antipathiæ introduxerunt, significare iisdem voluisse rerum occultas quasdam qualitates ; sed nihilominùs credo nobis licere, per eadem notas, vel manifestas etiam qualitates intelligere."
					}
				]
			},
			{
				"id": "316",
				"title": "PROPOSITIO 16",
				"text": "_Ex eo solo, quòd rem aliquam aliquid habere imaginamur simile objecto, quod Mentem Lætitiâ, vel Tristitiâ afficere solet, quamvis id, in quo res objecto est similis, non sit horum affectuum afficiens causa, eam tamen amabimus, vel odio habebimus._",
				"childs": [
					{
						"id": "316d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Id, quod simile est objecto, in ipso objecto _(per Hypothesin)_ cum affectu Lætitiæ, vel Tristitiæ contemplati sumus ; atque adeò _(per [Prop. 14](314) hujus)_, cùm Mens ejus imagine afficietur, statim etiam hoc, vel illo afficietur affectu, & consequenter res, quam hoc idem habere percipimus, erit _(per [Prop. 15](315) hujus)_ per accidens Lætitiæ, vel Tristitiæ causa ; adeóque _(per [Coroll. præced.](315c))_, quamvis id, in quo objecto est similis, non sit horum affectuum causa efficiens, eam tamen amabimus, vel odio habebimus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "317",
				"title": "PROPOSITIO 17",
				"text": "_Si rem, quæ nos Tristitiæ affectu afficere solet, aliquid habere imaginamur simile alteri, quæ nos æquè magno Lætitiæ affectu solet afficere, eandem odio habebimus, & simul amabimus._",
				"childs": [
					{
						"id": "317d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Est enim _(per Hypothesin)_ hæc res per se Tristitiæ causa, & _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_ quatenus eandem hoc affectu imaginamur, eandem odio habemus : & quatenus præterea aliquid habere imaginamur simile alteri, quæ nos æquè magno Lætitiæ affectu afficere solet, æquè magno Lætitiæ conamine amabimus _(per [Prop. præced.](316))_ ; atque adeò eandem odio habebimus, & simul amabimus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "317sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc _Mentis constitutio, quæ scilicet ex duobus contrariis affectibus oritur, animi_ vocatur _fluctuatio_, quæ proinde affectum respicit, ut dubitatio imaginationem _(vide [Schol. Prop. 44](244sc), p. II)_ ; nec animi fluctuatio, & dubitatio inter se differunt, nisi secundùm majus & minus. Sed notandum, me in Propositione præcedenti has animi fluctuationes ex causis deduxisse, quæ per se unius, & per accidens alterius affectûs sunt causa ; quod ideò feci, quia sic faciliùs ex præcedentibus deduci poterant ; at non, quòd negem, animi fluctuationes plerumque oriri ab objecto, quod utriusque affectûs sit efficiens causa. Nam Corpus humanum _(per [Post. 1](213p1), p. II)_ ex plurimis diversæ naturæ individuis componitur, atque adeò _(per [Axiom. 1](213a1a) post Lem. 3, quod vide post Prop. 13 p. II)_ ab uno, eodemque corpore plurimis, diversisque modis potest affici ; & contrà, quia una, eademque res multis modis potest affici, multis ergo etiam, diversisque modis unam, eandemque corporis partem afficere poterit. Ex quibus facilè concipere possumus, unum, idemque objectum posse esse causam multorum, contrariorumque affectuum."
					}
				]
			},
			{
				"id": "318",
				"title": "PROPOSITIO 18",
				"text": "_Homo ex imagine rei præteritæ, aut futuræ eodem Lætitiæ, & Tristitiæ affectu afficitur, ac ex imagine rei præsentis._",
				"childs": [
					{
						"id": "318d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quamdiu homo rei alicujus imagine affectus est, rem ut præsentem, tametsi non existat, contemplabitur _(per [Prop. 17](217), p. II cum ejusdem [Coroll.](217c))_, nec ipsam ut præteritam, aut futuram imaginatur ; nisi quatenus ejus imago juncta est imagini temporis præteriti, aut futuri _(vide [Schol. Prop. 44](244sc), p. II)_. Quare rei imago, in se solâ considerata, eadem est, sive ad tempus futurum, vel præteritum, sive ad præsens referatur, hoc est _(per [Coroll. 2 Prop. 16](216c2), p. II)_, Corporis constitutio, seu affectus idem est, sive imago sit rei præteritæ, vel futuræ, sive præsentis ; atque adeò affectus Lætitiæ & Tristitiæ idem est, sive imago sit rei præteritæ, aut futuræ, sive præsentis. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "318sc1",
						"type": "SCHOLIUM 1",
						"text": "Rem eatenus præteritam, aut futuram hîc voco, quatenus ab eâdem affecti fuimus, aut afficiemur. Ex. gr. quatenus ipsam vidimus, aut videbimus, nos refecit, aut reficiet, nos læsit, aut lædet, &c. Quatenus enim eandem sic imaginamur, eatenus ejus existentiam affirmamus, hoc est, Corpus nullo affectu afficitur, qui rei existentiam secludat ; atque adeò _(per [Prop. 17](217), p. II)_ Corpus ejusdem rei imagine eodem modo afficitur, ac si res ipsa præsens adesset. Verumenimverò, quia plerumque fit, ut ii, qui plura sunt experti, fluctuent, quamdiu rem, ut futuram, vel præteritam contemplantur, deque rei eventu ut plurimùm dubitent _(vide [Schol. Prop. 44](244sc), p. II)_, hinc fit, ut affectûs, qui ex similibus rerum imaginibus oriuntur, non sint adeò constantes, sed ut plerumque aliarum rerum imaginibus perturbentur, donec homines de rei eventu certiores fiant."
					},
					{
						"id": "318sc2",
						"type": "SCHOLIUM 2",
						"text": "Ex modò dictis intelligimus, quid sit Spes, Metus, Securitas, Desperatio, Gaudium, & Conscientiæ morsus. _Spes_ namque nihil aliud est, quàm _inconstans Lætitia, orta ex imagine rei futuræ, vel præteritæ, de cujus eventu dubitamus_. _Metus_ contrà _inconstans Tristitia, ex rei dubiæ imagine etiam orta_. Porrò si horum affectuum dubitatio tollatur, ex Spe fit _Securitas_, & ex Metu _Desperatio_ ; nempe _Lætitia, vel Tristitia, orta ex imagine rei, quam metuimus, vel speravimus_. _Gaudium_ deinde _est Lætitia, orta ex imagine rei præteritæ, de cujus eventu dubitavimus_. _Conscientiæ_ denique _morsus est tristitia, opposita gaudio_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "319",
				"title": "PROPOSITIO 19",
				"text": "_Qui id, quod amat, destrui imaginatur, contristabitur ; si autem conservari, lætabitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "319d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens, quantùm potest, ea imaginari conatur, quæ Corporis agendi potentiam augent, vel juvant _(per [Prop. 12](312) hujus)_, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, ea, quæ amat. At imaginatio ab iis juvatur, quæ rei existentiam ponunt, & contrà coërcetur iis, quæ rei existentiam secludunt _(per [Prop. 17](217), p. II)_ ; ergo rerum imagines, quæ rei amatæ existentiam ponunt, Mentis conatum, quo rem amatam imaginari conatur, juvant, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_, Lætitiâ Mentem afficiunt ; & quæ contrà rei amatæ existentiam secludunt, eundem Mentis conatum coërcent, hoc est _(per idem [Schol.](311sc))_, Tristitiâ Mentem afficiunt. Qui itaque id, quod amat, destrui imaginatur, contristabitur, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "320",
				"title": "PROPOSITIO 20",
				"text": "_Qui id, quod odio habet, destrui imaginatur, lætabitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "320d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens _(per [Prop. 13](313) hujus)_ ea imaginari conatur, quæ rerum existentiam, quibus Corporis agendi potentia minuitur, vel coërcetur, secludunt, hoc est _(per [Schol.](313sc) ejusdem Prop.)_, ea imaginari conatur, quæ rerum, quas odio habet, existentiam secludunt ; atque adeò rei imago, quæ existentiam ejus, quod Mens odio habet, secludit, hunc Mentis conatum juvat, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_, Mentem Lætitiâ afficit. Qui itaque id, quod odio habet, destrui imaginatur, lætabitur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "321",
				"title": "PROPOSITIO 21",
				"text": "_Qui id, quod amat, Lætitiâ, vel Tristitiâ affectum imaginatur, Lætitiâ etiam, vel Tristitiâ afficietur ; & uterque hic affectus major, aut minor erit in amante, prout uterque major, aut minor est in re amatâ._",
				"childs": [
					{
						"id": "321d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Rerum imagines _(at in [Prop. 19](319) hujus demonstravimus)_, quæ rei amatæ existentiam ponunt, Mentis conatum, quo ipsam rem amatam imaginari conatur, juvant. Sed Lætitia existentiam rei lætæ ponit, & eò magis, quò Lætitiæ affectus major est : est enim _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ transitio ad majorem perfectionem : ergo imago Lætitiæ rei amatæ in amante ipsius Mentis conatum juvat, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_, amantem Lætitiâ afficit, & eò majori, quò major hic affectus in re amatâ fuerit. Quod erat primum. Deinde quatenus res aliquâ Tristitiâ afficitur, eatenus destruitur, & eò magis, quò majori afficitur Tristitiâ _(per idem [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ ; adeóque _(per [Prop. 19](319) hujus)_ qui id, quod amat, Tristitiâ affici imaginatur, Tristitiâ etiam afficietur, & eo majori, quò major hic affectus in re amatâ fuerit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "322",
				"title": "PROPOSITIO 22",
				"text": "_Si aliquem imaginamur Lætitiâ afficere rem, quam amamus, Amore erga eum afficiemur. Si contrà eundem imaginamur Tristitiâ eandem afficere, econtra Odio etiam contra ipsum afficiemur._",
				"childs": [
					{
						"id": "322d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui rem, quam amamus Lætitiâ, vel Tristitiâ afficit, ille nos Lætitiâ, vel Tristitiâ etiam afficit, si nimirùm rem amatam Lætitiâ illâ, vel Tristitiâ affectam imaginamur _(per [Prop. præced.](321))_. At hæc Lætitia, vel Tristitia in nobis supponitur dari, concomitante ideâ causæ externæ ; ergo _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, si aliquem imaginamur Lætitiâ, vel Tristitiâ afficere rem, quam amamus, erga eundem Amore, vel Odio afficiemur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "322sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "[Propositio 21](321) nobis explicat, quid sit _Commiseratio_, quam definire possumus, quòd _sit Tristitia orta ex alterius damno_. Quo autem nomine appellanda sit Lætitia, quæ ex alterius bono oritur, nescio. Porrò _Amorem erga illum, qui alteri bene fecit, Favorem_, & contrà _Odium erga illum, qui alteri malè fecit, Indignationem_ appellabimus. Denique notandum, nos non tantùm misereri rei, quam amavimus _(ut in [Prop. 21](321) ostendimus)_, sed etiam ejus, quam antea nullo affectu prosecuti sumus ; modò eam nobis similem judicemus (ut infrà ostendam). Atque adeò ei etiam favere, qui simili bene fecit, & contrà in eum indignari, qui simili damnum intulit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "323",
				"title": "PROPOSITIO 23",
				"text": "_Qui id, quod odio habet, Tristitiâ affectum imaginatur, lætabitur ; si contrà idem Lætitiâ affectum esse imaginetur, contristabitur ; & uterque hic affectus major, aut minor erit, prout ejus contrarius major, aut minor est in eo, quod odio habet._",
				"childs": [
					{
						"id": "323d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus res odiosa Tristitiâ afficitur, eatenus destruitur, & eò magis, quò majori Tristitiâ afficitur _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_. Qui igitur _(per [Prop. 20](320) hujus)_ rem, quam odio habet, Tristitiâ affici imaginatur, Lætitiâ contrà afficietur ; & eò majori, quò majori Tristitiâ rem odiosam affectam esse imaginatur ; quod erat primum. Deinde Lætitia existentiam rei lætæ ponit _(per idem [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_, & eò magis, quò major Lætitia concipitur. Si quis eum, quem odio habet, Lætitiâ affectum imaginatur, hæc imaginatio _(per [Prop. 13](313) hujus)_ ejusdem conatum coërcebit, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_, is, qui odio habet, Tristitiâ afficietur, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "323sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Lætitia vix solida, & absque ullo animi conflictu esse potest. Nam (ut statim in [Propositione 27](327) hujus ostendam) quatenus rem sibi similem Tristitiæ affectu affici imaginatur, eatenus contristari debet ; & contrà, si eandem Lætitiâ affici imaginetur. Sed hîc ad solum Odium attendimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "324",
				"title": "PROPOSITIO 24",
				"text": "_Si aliquem imaginamur Lætitiâ afficere rem, quam odio habemus, Odio etiam erga eum afficiemur. Si contrà eundem imaginamur Tristitià eandem rem afficere, Amore erga ipsum afficiemur._",
				"childs": [
					{
						"id": "324d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Demonstratur eodem modo hæc Propositio, ac [Propositio 22](322) hujus, quam vide."
					},
					{
						"id": "324sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hi, & similes Odii affectûs ad _Invidiam_ referuntur, quæ propterea nihil aliud est, quàm ipsum _Odium, quatenus id consideratur hominem ita disponere, ut malo alterius gaudeat, & contrà ut ejusdem bono contristetur_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "325",
				"title": "PROPOSITIO 25",
				"text": "_Id omne de nobis, deque re amatâ affirmare conamur, quod nos, vel rem amatam Lætitiâ afficere, imaginamur ; & contrà id omne negare, quod nos, vel rem amatam Tristitiâ afficere, imaginamur._",
				"childs": [
					{
						"id": "325d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quod rem amatam Lætitiâ, vel Tristitiâ afficere imaginamur, id nos Lætitiâ, vel Tristitiâ afficit _(per [Prop. 21](321) hujus)_. At Mens _(per [Prop. 12](312) hujus)_ ea, quæ nos Lætitiâ afficiunt, quantùm potest, conatur imaginari, hoc est _(per [Prop. 17](217), p. II & ejus [Coroll.](217c))_, ut præsentia contemplari ; & contrà _(per [Prop. 13](313) hujus)_, quæ nos Tristitiâ afficiunt, eorum existentiam secludere ; ergo id omne de nobis, deque re amatâ affirmare conamur, quod nos, vel rem amatam Lætitiâ afficere, imaginamur, & contrà. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "326",
				"title": "PROPOSITIO 26",
				"text": "_Id omne de re, quam odio habemus, affirmare conamur, quod ipsam Tristitiâ afficere imaginamur, & id contrà negare, quod ipsam Lætitiâ afficere imaginamur._",
				"childs": [
					{
						"id": "326d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Sequitur hæc Propositio ex [Propositione 23](323) ut præcedens ex [Propositione 21](321) hujus."
					},
					{
						"id": "326sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "His videmus, facilè contingere, ut homo de se, deque re amatâ plùs justo, & contrà de re, quam odit, minùs justo sentiat, quæ quidem imaginatio, quando ipsum hominem respicit, qui de se plùs justo sentit, Superbia vocatur, & species Delirii est, quia homo oculis apertis somniat, se omnia illa posse, quæ solâ imaginatione assequitur, quæque propterea, veluti realia, contemplatur, iisque exultat, quamdiu ea imaginari non potest, quæ horum existentiam secludunt, & ipsius agendi potentiam determinant. _Est_ igitur _Superbia Lætitia ex eo orta, quòd homo de se plùs justo sentit_. Deinde _Lætitia, quæ ex eo oritur, quòd homo de alio plùs justo sentit, Existimatio_ vocatur ; & illa denique _Despectus, quæ ex eo oritur, quòd de alio minùs justo sentit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "327",
				"title": "PROPOSITIO 27",
				"text": "_Ex eo, quòd rem nobis similem, & quam nullo affectu prosecuti sumus, aliquo affectu affici imaginamur, eo ipso simili affectu afficimur._",
				"childs": [
					{
						"id": "327d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Rerum imagines sunt Corporis humani affectiones, quarum ideæ corpora externa, veluti nobis præsentia, repræsentant _(per [Schol. Prop. 17](217sc), p. II)_, hoc est _(per [Prop. 16](216), p. II)_, quarum ideæ naturam nostri Corporis, & simul præsentem externi corporis naturam involvunt. Si igitur corporis externi natura similis sit naturæ nostri Corporis, tum idea corporis externi, quod imaginamur, affectionem nostri Corporis involvet similem affectioni corporis externi ; & consequenter, si aliquem nobis similem aliquo affectu affectum imaginamur, hæc imaginatio affectionem nostri Corpus huic affectui similem exprimet ; adeóque ex hoc, quòd rem aliquam nobis similem aliquo affectu affici imaginamur, simili cum ipsâ affectu afficimur. Quòd si rem nobis similem odio habeamus, eatenus _(per [Prop. 23](323) hujus)_ contrario affectu cum ipsâ afficiemur, non autem simili. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "327sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc affectuum imitatio, quando ad Tristitiam refertur, vocatur _Commiseratio (de quâ vide [Schol. Prop. 22](322) hujus)_ ; sed ad Cupiditatem relata _Aemulatio_, quæ proinde nihil aliud _est_, quàm _alicujus res Cupiditas, quæ in nobis ingeneratur ex eo, quòd alios nobis similes eandem Cupiditatem habere imaginamur_."
					},
					{
						"id": "327c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Si aliquem, quem nullo affectu prosecuti sumus, imaginamur Lætitiâ afficere rem nobis similem, Amore erga eundem afficiemur. Si contrà eundem imaginamur eandem Tristitiâ afficere, Odio erga ipsum afficiemur."
					},
					{
						"id": "327c1d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hoc eodem modo ex [Propositione præcedente](326) demonstratur, ac [Propositio 22](322) hujus ex [Propositione 21](321)."
					},
					{
						"id": "327c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Rem, cujus nos miseret, odio habere non possumus ex eo, quòd ipsius miseria nos Tristitiâ afficit."
					},
					{
						"id": "327c2d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si enim ex eo nos eandem odio habere possemus, tum _(per [Prop. 23](323) hujus)_ ex ipsius Tristitiâ lætaremur, quod est contra Hypothesin."
					},
					{
						"id": "327c3",
						"type": "COROLLARIUM 3",
						"text": "Rem, cujus nos miseret, à miseriâ, quantùm possumus, liberare conabimur."
					},
					{
						"id": "327c3d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Id, quod rem, cujus nos miseret, Tristitiâ afficit, nos simili etiam Tristitiâ afficit _(per [Prop. præced.](327))_ ; adeóque omne id, quod ejus rei existentiam tollit, sive quod rem destruit, comminisci conabimur _(per [Prop. 13](313) hujus)_, hoc est _(per [Schol. Prop. 9](309sc) hujus)_ id destruere appetemus, sive ad id destruendum determinabimur ; atque adeò rem, cujus miseremur, à suâ miseriâ liberare conabimur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "327c3sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc voluntas, sive appetitus benefaciendi, qui ex eo oritur, quòd rei, in quam beneficium conferre volumus, nos miseret, _Benevolentia_ vocatur, quæ proinde nihil aliud _est_, quàm _Cupiditas ex commiseratione orta_. Cæterùm de Amore, & Odio erga illum, qui rei, quam nobis similem esse imaginamur, benè, aut malè fecit, vide [Schol. Prop. 22](322sc) hujus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "328",
				"title": "PROPOSITIO 28",
				"text": "_Id omne, quod ad Lætitiam conducere imaginamur, conamur promovere, ut fiat ; quod verò eidem repugnare, sive ad Tristitiam conducere imaginamur, amovere, vel destruere conamur._",
				"childs": [
					{
						"id": "328d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quod ad Lætitiam conducere imaginamur, quantùm possumus, imaginari conamur _(per [Prop. 12](312) hujus)_, hoc est _(per [Prop. 17](217), p. II)_, id, quantùm possumus, conabimur ut præsens, sive ut actu existens contemplari. Sed Mentis conatus, seu potentia in cogitando æqualis, & simul naturâ est cum Corporis conatu, seu potentiâ in agendo _(ut clarè sequitur ex [Coroll. Prop. 7](207c) & [Coroll. Prop. 11](211c), p. II)_ : ergo, ut id existat, absolutè conamur, sive _(quod per [Schol. Prop. 9](309sc) hujus idem est)_ appetimus, & intendimus ; quod erat primum. Deinde si id, quod Tristitiæ causam esse credimus, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, si id, quod odio habemus, destrui imaginamur, lætabimur _(per [Prop. 20](320) hujus)_, adeóque idem _(per primam hujus partem)_ conabimur destruere, sive _(per [Prop. 13](313) hujus)_ à nobis amovere, ne ipsum, ut præsens contemplemur ; quod erat secundum. Ergo id omne, quod ad Lætitiam, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "329",
				"title": "PROPOSITIO 29",
				"text": "_Nos id omne etiam agere conabimur, quod^[N.B. Intellige hic, & in seqq. homines, quos nullo affectu prosequuti sumus.] homines cum Lætitiâ aspicere imaginamur, & contrà id agere aversabimur, quod homines aversari imaginamur._",
				"childs": [
					{
						"id": "329d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex eo, quòd imaginamur homines aliquid amare, vel odio habere, nos idem amabimus, vel odio habebimus _(per [Prop. 27](327) hujus)_, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, eo ipso ejus rei præsentiâ lætabimur, vel contristabimur ; adeóque _(per [Prop. præced.](328))_ id omne, quod homines amare, sive cum Lætitiâ aspicere imaginamur, conabimur agere, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "329sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hic conatus aliquid agendi, & etiam omittendi, eâ sol de causâ, ut hominibus placeamus, vocatur Ambitio, præsertim quando adeò impensè vulgo placere conamur, ut cum nostro, aut alterius damno quædam agamus, vel omittamus ; aliàs Humanitas appellari solet. Deinde Lætitiam, quâ alterius actionem, quâ nos conatus est delectari, imaginamur, Laudem voco ; Tristitiam verò, qua contrà ejusdem actionem aversamur, Vituperium voco."
					}
				]
			},
			{
				"id": "330",
				"title": "PROPOSITIO 30",
				"text": "_Si quis aliquid egit, quod reliquos Lætitiâ afficere imaginatur, is Lætitiâ, concomitante ideâ sui, tanquam causâ, afficietur ; sive se ipsum cum Lætitiâ contemplabitur. Si contrà aliquid egit, quod reliquos Tristitiâ afficere imaginatur, se ipsum cum Tristitiâ contrà contemplabitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "330d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui se reliquos Lætitiâ, vel Tristitiâ afficere imaginatur, eo ipso _(per [Prop. 27](327) hujus)_ Lætitiâ, vel Tristitiâ afficietur. Cùm autem homo _(per Prop. [19](219) & [23](223), p. II)_ sui sit conscius per affectiones, quibus ad agendum determinatur, ergo, qui aliquid egit, quod ipse imaginatur, reliquos Lætitiâ afficere, Lætitiâ cum conscientiâ sui, tanquam causâ, afficietur, sive seipsum cum Lætitiâ contemplabitur, & contrà. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "330sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Cum Amor _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_ sit Lætitia, concomitante ideâ causæ externæ, & Odium Tristitia concomitante etiam ideâ causæ externæ, erit ergo hæc Lætitia, & Tristitia Amoris, & Odii species. Sed quia Amor, & Odium ad objecta externa referuntur, ideò hos Affectûs aliis nominibus significabimus ; nempe Lætitiam, concomitante ideâ causæ externæ, Gloriam, & Tristitiam huic contrariam Pudorem appellabimus : Intellige, quando Lætitia, vel Tristitia ex eo oritur, quòd homo, se laudari, vel vituperari credit, aliàs Lætitiam, concomitante ideâ causæ internæ, Acquiescentiam in se ipso, Tristitiam verò eidem contrariam Pœnitentiam vocabo. Deinde quia _(per [Coroll. Prop. 17](217c), p. II)_ fieri potest, ut Lætitia, quâ aliquis se reliquos afficere imaginatur, imaginaria tantùm sit, & _(per [Prop. 25](325) hujus)_ unusquisque de se id omne conatur imaginari, quod se Lætitiâ afficere imaginatur, facilè ergo fieri potest, ut gloriosus superbus sit, & se omnibus gratum esse imaginetur, quando omnibus molestus est."
					}
				]
			},
			{
				"id": "331",
				"title": "PROPOSITIO 31",
				"text": "_Si aliquem imaginamur amare, vel cupere, vel odio habere aliquid, quod ipsi amamus, cupimus, vel odio habemus, eo ipso rem constantiùs amabimus, &c. Si autem id, quod amamus, eum aversari imaginamur, vel contrà, tum animi fluctuationem patiemur._",
				"childs": [
					{
						"id": "331d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex eo solo, quòd aliquem aliquid amare imaginamur, eo ipso idem amabimus _(per [Prop. 27](327) hujus)_. At sine hoc nos idem amare supponimus ; accedit ergo Amori nova causa, à quâ fovetur ; atque adeò id, quod amamus, hoc ipso constantiùs amabimus. Deinde ex eo, quod aliquem aliquid aversari imaginamur, idem aversabimur _(per eandem [Prop.](327))_. At si supponamus, nos eodem tempore id ipsum amare, eodem ergo tempore hoc idem amabimus, & aversabimur, sive _(vide [Schol. Prop. 17](327) hujus)_ animi fluctuationem patiemur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "331c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc, & ex. [Prop. 28](328) hujus sequitur, unumquemque, quantum potest, conari, ut unusquisque id, quod ipse amat, amet, & quod ipse odit, odio etiam habeat ; unde illud Poetæ :  \n  \n_Speremus pariter, pariter metuamus amantes ;  \nFerreus est, si quis, quod sinit alter, amat._"
					},
					{
						"id": "331sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hic conatus efficiendi, ut unusquisque probet id, quod ipse amat, vel odio habet, reverâ est Ambitio _(vide [Schol. Prop. 29](329sc) hujus)_ ; atque adeò videmus, unumquemque ex naturâ appetere, ut reliqui ex ipsius ingenio vivant, quod dum omnes pariter appetunt, pariter sibi impedimento, & dum omnes ab omnibus laudari, seu amari volunt, odio invicem sunt."
					}
				]
			},
			{
				"id": "332",
				"title": "PROPOSITIO 32",
				"text": "_Si aliquem re aliquâ, quâ unus solus potiri potest, gaudere imaginamur, conabimur efficere, ne ille illâ re potiatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "332d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex eo solo, quòd aliquem re aliquâ gaudere imaginamur _(per [Prop. 27](327) hujus cum ejusdem [Coroll. 1](327c1))_, rem illam amabimus, eâque gaudere cupiemus. At _(per Hypothesin)_ huic Lætitiæ obstare imaginamur, quòd ille eâdem hâc re gaudeat ; ergo _(per [Prop. 28](328) hujus)_, ne ille eadem potiatur, conabimur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "332sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Videmus itaque, cum hominum naturâ plerumque ità comparatum esse, ut eorum, quibus malè est, misereantur, & quibus bene est, invideant, & _(per [Prop. præced.](332))_ eò majore odio, quò rem, quâ alium potiri imaginantur, magis amant. Videmus deinde, ex eâdem naturæ humanæ proprietate, ex quâ sequitur, homines esse misericordes, sequi etiam eosdem esse invidos, & ambitiosos. Denique, si ipsam experientiam consulere velimus, ipsam hæc omnia docere experiemur ; præsertim si ad priores nostræ ætatis annos attenderimus. Nam pueros, quia eorum corpus continuò veluti in æquilibrio est, ex hoc solo ridere, vel flere experimur, quòd alios ridere, vel flere vident ; & quicquid præterea vident alios facere, id imitari statim cupiunt, & omnia denique sibi cupiunt, quibus alios delectari imaginantur ; nimirùm quia rerum imagines, uti diximus, sunt ipsæ humani Corporis affectiones, sive modi, quibus Corpus humanum à causis externis afficitur, disponiturque ad hoc, vel illud agendum."
					}
				]
			},
			{
				"id": "333",
				"title": "PROPOSITIO 33",
				"text": "_Cùm rem nobis similem amamus, conamur, quantùm possumus, efficere, ut nos contrà amet._",
				"childs": [
					{
						"id": "333d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Rem, quam amamus, præ reliquis, quantùm possumus, imaginari conamur _(per [Prop. 12](312) hujus)_. Si igitur res nobis sit similis, ipsam præ reliquis Lætitiâ afficere conabimur _(per [Prop. 29](329) hujus)_ sive conabimur, quantùm possumus, efficere, ut res amata Lætitiâ afficiatur, concomitante ideâ nostri, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, ut nos contrà amet. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "334",
				"title": "PROPOSITIO 34",
				"text": "_Quò majori affectu rem amatam erga nos affectam esse imaginamur, eò magis gloriabimur._",
				"childs": [
					{
						"id": "334d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nos _(per [Prop. præced.](333))_ conamur, quantùm possumus, ut res amata nos contrà amet, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, ut res amata Lætitiâ afficiatur, concomitante ideâ nostri. Quò itaque rem amatam majori Lætitiâ nostrâ de causâ affectam esse imaginamur, eò magis hic conatus juvatur, hoc est _(per [Prop. 11](311) hujus cum ejus [Schol.](311sc))_, eò majore Lætitiâ afficimur. At cùm ex eo lætemur, quòd alium nobis similem Lætitiâ affecimus, tum nosmet cum Lætitiâ contemplamur _(per [Prop. 30](330) hujus)_ : ergo quò majori affectu rem amatam erga nos affectam esse imaginamur, eò majori Lætitiâ nosmet contemplabimur, sive _(per [Schol. Prop. 30](330sc) hujus)_ eò magis gloriabimur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "335",
				"title": "PROPOSITIO 35",
				"text": "_Si quis imaginatur rem amatam eodem, vel arctiore vinculo Amicitiæ, quo ipse eâdem solus potiebatur, alium sibi jungere, Odio erga ipsam rem amatam afficietur, & illi alteri invidebit._",
				"childs": [
					{
						"id": "335d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quò quis majore amore rem amatam erga se affectam esse imaginatur, eò magis gloriabitur _(per [Prop. præced.](334))_, hoc est _(per [Schol. Prop. 30](330sc) hujus)_, lætabitur ; adeóque _(per [Prop. 28](328) hujus)_ conabitur, quantùm potest, imaginari, rem amatam ipsi quàm arctissimè devinctam, qui quidem conatus, sive appetitus fomentatur, si alium idem sibi cupere imaginatur _(per [Prop. 31](331) hujus)_. At hic conatus, sive appetitus ab ipsius rei amatæ imagine, concomitante imagine illius, quem res amata sibi jungit, coerceri supponitur ; ergo _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ eo ipso Tristitiâ afficietur, concomitante ideâ rei amatæ, tanquam causâ, & simul imagine alterius, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, odio erga rem amatam afficietur, & simul erga illum alterum _(per [Coroll. Prop. 15](315c) hujus)_, cui propterea _(per [Prop. 23](323) hujus)_ quòd re amatâ delectatur, invidebit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "335sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hoc Odium erga rem amatam Invidiæ junctum Zelotypia vocatur, quæ proinde nihil aliud est, quam animi fluctuatio orta ex Amore, & Odio simul, concomitante ideâ alterius, cui invidetur. Præterea hoc Odium erga xem amatam majus erit pro ratione Lætitiæ, quâ Zelotypus ex reciproco rei amatæ Amore solebat affici, & etiam pro ratione affectûs, quo erga illum, quem sibi rem amatam jungere imaginatur, affectus erat. Nam si eum oderat, eo ipso rem amatam _(per [Prop. 24](324) hujus)_ odio habebit, quia ipsam id, quod ipse odio habet, Lætitiâ afficere imaginatur ; & etiam _(per [Coroll. Prop. 15](315c) hujus)_ ex eo, quòd rei amatæ imaginem imagini ejus, quem odit, jungere cogitur, quæ ratio plerumque locum habet in Amore erga fæminam ; qui enim imaginatur mulierem, quam amat, alteri sese prostituere, non solùm ex eo, quòd ipsius appetitus coërcetur, contristabitur ; sed etiam, quia rei amatæ imaginem pudendis, & excrementis alterius jungere cogitur, eandem aversatur ; ad quod denique accedit, quòd Zelotypus non eodem vultu, quem res amata ei præbere solebat, ab eâdem excipiatur, quâ etiam de causâ amans contristatur, ut jam ostendam."
					}
				]
			},
			{
				"id": "336",
				"title": "PROPOSITIO 36",
				"text": "_Qui rei, quâ semel delectatus est, recordatur, cupit eâdem cum iisdem potiri circumstantiis, ac cùm primò ipsâ delectatus est._",
				"childs": [
					{
						"id": "336d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quicquid homo simul cum re, quæ ipsum delectavit, vidit, id omne _(per [Prop. 15](315) hujus)_ erit per accidens Lætitiæ causa ; adeóque _(per [Prop. 28](328) hujus)_ omni eo simul cum re, quæ ipsum delectavit, potiri cupiet, sive re cum omnibus iisdem circumstantiis potiri cupiet, ac cum primò eadem delectatus est. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "336c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Si itaque unam ex iis circumstantiis deficere compererit, amans contristabitur."
					},
					{
						"id": "336cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam quatenus aliquam circumstantiam deficere comperit, eatenus aliquid imaginatur, quod ejus rei existentiam secludit. Cùm autem ejus rei, sive circumstantiæ _(per [Prop. præced.](336))_ sit præ amore cupidus, ergo _(per [Prop. 19](319) hujus)_, quatenus eandem deficere imaginatur, contristabitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "336sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Tristitia, quatenus absentiam ejus, quod amamus, respicit, Desiderium vocatur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "337",
				"title": "PROPOSITIO 37",
				"text": "_Cupiditas, quæ præ Tristitiâ, vel Lætitiâ, præque Odio, vel Amore oritur, eo est major, quò affectus major est._",
				"childs": [
					{
						"id": "337d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Tristitia hominis agendi potentiam _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ minuit, vel coërcet, hoc est _(per [Prop. 7](307) hujus)_, conatum, quo homo in suo esse perseverare conatur, minuit, vel coërcet ; adeóque _(per [Prop. 5](305) hujus)_ huic conatui est contraria ; & quicquid homo Tristitiâ affectus conatur, est Tristitiam amovere. At _(per [Tristitiæ Defin.](3ad3))_ quò Tristitia major est, eò majori parti hominis agendi potentiæ necesse est opponi ; ergo quò major Tristitia est, eò majore agendi potentiâ conabitur homo contrâ Tristitiam amovere, hoc est _(per [Schol. Prop. 9](309sc) hujus)_, eò majore cupiditate, sive appetitu conabitur Tristitiam amovere. Deinde, quoniam Lætitiâ _(per idem [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ hominis agendi potentiam auget, vel juvat, facilè eâdem viâ demonstratur, quòd homo, Lætitiâ affectus, nihil aliud cupit, quàm eandem conservare, idque eò majore Cupiditate, quò Lætitia major erit. Denique, quoniam Odium, & Amor sunt ipsi Tristitiæ, vel Lætitiæ affectûs, sequitur eodem modo, quòd conatus, appetitus, sive Cupiditas, quæ præ Odio, vel Amore oritur, major erit pro ratione Odii, & Amoris. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "338",
				"title": "PROPOSITIO 38",
				"text": "_Si quis rem amatam odio habere inceperit, ità ut Amor planè aboleatur, eandem majore odio, ex pari causà, prosequetur, quàm si ipsam nunquam amavisset, & eò majori, quò Amor antea major fuerat._",
				"childs": [
					{
						"id": "338d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam si quis rem, quam amat, odio habere incipit, plures ejus appetitûs coërcentur, quàm si eandem non amavisset. Amor namque Lætitia est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, quam homo, quantùm potest _(per [Prop. 28](328) hujus)_ conservare conatur ; idque _(per idem [Schol.](313sc))_ rem amatam, ut præsentem, contemplando, eandemque _(per [Prop. 21](321) hujus)_ Lætitiâ, quantùm potest, afficiendo, qui quidem conatus _(per [Prop. præced.](337))_ eò est major, quò amor major est, ut & conatus efficiendi, ut res amata ipsum contrà amet _(vide [Prop. 33](333) hujus)_. At hi conatûs odio erga rem amatam coërcentur _(per [Coroll. Prop. 13](313c) & per [Prop. 23](323) hujus)_ ; ergo amans _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ hâc etiam de causâ Tristitiâ afficietur, & eò majori, quò Amor major fuerat, hoc est, præter Tristitiam, quæ Odii fuit causa, alia ex eo oritur, quòd rem amavit ; & consequenter majore Tristitiæ affectu rem amatam contemplabitur, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, majori odio prosequetur, quàm si eandem non amavisset, & eò majori, quò amor major fuerat. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "339",
				"title": "PROPOSITIO 39",
				"text": "_Qui aliquem Odio habet, ei malum inferre conabitur, nisi ex eo majus sibi malum oriri timeat ; & contrà, qui aliquem amat, ei eâdem lege benefacere conabitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "339d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Aliquem odio habere est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_ aliquem, ut Tristitiæ causam, imaginari ; adeóque _(per [Prop. 28](328) hujus)_ is, qui aliquem odio habet, eundem amovere, vel destruere conabitur. Sed si inde aliquid tristius, sive (quod idem est) majus malum sibi timeat, idque se vitare posse credit, non inferendo ei, quem odit, malum, quod meditabatur, à malo inferendo _(per eandem [Prop. 28](328) hujus)_ abstinere cupiet ; idque _(per [Prop. 37](337) hujus)_ majore conatu, quàm quo tenebatur inferendi malum, qui propterea prævalebit, ut volebamus. Secundæ partis demonstratio eodem modo procedit. Ergo qui aliquem odio habet, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "339sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Per bonum hîc intelligo omne genus Lætitiæ, & quicquid porrò ad eandem conducit, & præcipuè id, quod desiderio, qualecunque illud sit, satisfacit. Per malum autem omne Tristitiæ genus, & præcipuè id, quod desiderium frustratur. Suprà enim _(in [Schol. Prop. 9](309sc) hujus)_ ostendimus, nos nihil cupere, quia id bonum esse judicamus, sed contrà id bonum vocamus, quod cupimus ; & consequenter id, quod aversamur, malum appellamus ; quare unusquisque ex suo affectu judicat, seu æstimat, quid bonum, quid malum, quid melius, quid pejus, & quid denique optimum, quidve pessimum sit. Sic Avarus argenti copiam optimum, ejus autem inopiam pessimum judicat. Ambitiosus autem nihil æquè, ac Gloriam cupit, & contrà nihil æquè, ac Pudorem, reformidat. Invido deinde nihil jucundius, quam alterius infelicitas, & nihil molestius, quàm aliena felicitas ; ac sic unusquisque ex suo affectu rem aliquam bonam, aut malam, utilem, aut inutilem esse judicat. Cæterùm hic affectus, quo homo ità disponitur, ut id, quod vult, nolit, vel ut id, quod non vult, velit, _Timor_, vocatur, qui proinde nihil aliud est, quàm _metus, quatenus homo ab eodem disponitur, ad malum, quod futurum judicat, minore vitandum (vide [Prop. 28](328) hujus)_. Sed si malum, quod timet, Pudor sit, tum Timor appellatur Verecundia. Denique si cupiditas malum futurum vitandi coërcetur Timore alterius mali, ità ut quid potiùs velit, nesciat, tum Metus vocatur Consternatio, præcipuè si utrumque malum, quod timetur, ex maximis sit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "340",
				"title": "PROPOSITIO 40",
				"text": "_Qui se odio haberi ab aliquo imaginatur, nec se ullam odii causam illi dedisse credit, eundem odio contrà habebit._",
				"childs": [
					{
						"id": "340d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui aliquem odio affectum imaginatur, eo ipso etiam odio afficietur _(per [Prop. 27](327) hujus)_, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_ Tristitiâ, concomitante ideâ causæ externæ. At ipse _(per Hypothesin)_ nullam hujus Tristitiæ causam imaginatur præter illum, qui ipsum odio habet ; ergo ex hoc, quòd se odio haberi ab aliquo imaginatur, Tristitiâ afficietur, concomitante ideâ ejus, qui ipsum odio habet, sive _(per idem [Schol.](313sc))_ eundem odio habebit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "340sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quòd si se justam Odii causam præbuisse imaginatur, tum _(per [Prop. 30](330) hujus & ejusdem [Schol.](330sc))_ Pudore afficietur. Sed hoc _(per [Prop. 25](325) hujus)_ rarò contingit. Præterea hæc Odii reciprocatio oriri etiam potest ex eo, quòd Odium sequatur conatus malum inferendi ei, qui odio habetur _(per [Prop. 39](339) hujus)_. Qui igitur se odio haberi ab aliquo imaginatur, eundem alicujus mali, sive Tristitiæ causam imaginabitur ; atque adeò Tristitiâ afficietur, seu Metu, concomitante ideâ ejus, qui ipsum odio habet, tanquam causa, hoc est, odio contrà afficietttr, ut suprà."
					},
					{
						"id": "340c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Qui, quem amat, odio erga se affectum imaginatur, Odio, & Amore simul conflictabitur. Nam quatenus imaginatur, ab eodem se odio haberi, determinatur _(per [Prop. præced.](340))_, ad eundem contrà odio habendum. At _(per Hypothesin)_ ipsum nihilominùs amat : ergo Odio, & Amore simul conflictabitur."
					},
					{
						"id": "340c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Si aliquis imaginatur, ab aliquo, quem antea nullo affectu prosecutus est, malum aliquod præ Odio sibi illatum esse, statim idem malum eidem referre conabitur."
					},
					{
						"id": "340c2d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui aliquem Odio erga se affectum esse imaginatur, eum contrà _(per [Prop. præced.](340))_ odio habebit, & _(per [Prop. 26](326) hujus)_ id omne comminisci conabitur, quod eundem possit Tristitiâ afficere, atque id eidem _(per [Prop. 39](339) hujus)_ inferre studebit. At _(per Hypothesin)_ primum, quod hujusmodi imaginatur, est malum sibi illatum ; ergo idem statim eidem inferre conabitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "340c2sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Conatus malum inferendi ei, quem odimus, Ira vocatur ; conatus autem malum nobis illatum referendi Vindicta appellatur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "341",
				"title": "PROPOSITIO 41",
				"text": "_Si quis ab aliquo se amari imaginatur, nec se ullam ad id causam dedisse credit_ (quod per [Coroll. Prop. 15](315c) & per [Prop. 16](316) hujus fieri potest), _eundem contrà amabit._",
				"childs": [
					{
						"id": "341d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio eâdem viâ demonstratur, ac [præcedens](340). Cujus etiam [Scholium](340sc) vide."
					},
					{
						"id": "341sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quòd si se justam Amoris causam præbuisse crediderit gloriabitur _(per [Prop. 30](330) hujus cum ejusdem [Schol.](330sc))_, quod quidem _(per [Prop. 25](325) hujus)_ frequentiùs contingit, & cujus contrarium evenire diximus, quando aliquis ab aliquo se odio haberi imaginatur _(vide [Schol. Prop. præced.](340sc))_. Porrò hic reciprocus Amor, & consequenter _(per [Prop. 39](339) hujus)_ conatus benefaciendi ei, qui nos amat, quique _(per eandem [Prop. 39](339) hujus)_ nobis benefacere conatur, Gratia, seu Gratitudo vocatur ; atque adeò apparet, homines longè paratiores esse ad Vindictam, quàm ad referendum beneficium."
					},
					{
						"id": "341c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Qui ab eo, quem odio habet, se amari imaginatur, Odio, & Amore simul conflictabitur. Quod eâdem viâ, quâ [primum Propositionis præcedentis Coroll.](340c1) demonstratur."
					},
					{
						"id": "341csc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quòd si Odium prævaluerit, ei, à quo amatur, malum inferre conabitur, qui quidem affectus Crudelitas appellatur, præcipuè si illum, qui amat, nullam Odii communem causam præbuisse creditur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "342",
				"title": "PROPOSITIO 42",
				"text": "_Qui in aliquem, Amore, aut spe Gloriæ motus, beneficium contulit, contristabitur, si viderit, beneficium ingrato animo accipi._",
				"childs": [
					{
						"id": "342d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui rem aliquam sibi similem amat, conatur, quantùm potest, efficere, ut ab ipsâ contrâ ametur _(per [Prop. 33](333) hujus)_. Qui igitur præ amore in aliquem beneficium contulit, id facit desiderio, quo tenetur, ut contrà ametur, hoc est _(per [Prop. 34](334) hujus)_ spe Gloriæ, sive _(per [Schol. Prop. 30](330sc) hujus)_ Lætitiæ ; adeóque _(per [Prop. 12](312) hujus)_ hanc Gloriæ causam, quantùm potest, imaginari, sive ut actu existentem contemplari conabitur. At _(per Hypothesin)_ aliud imaginatur, quod ejusdem causæ existentiam secludit : ergo _(per [Prop. 19](319) hujus)_ eo ipso contristabitur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "343",
				"title": "PROPOSITIO 43",
				"text": "_Odium reciproco odio augetur, & Amore contrà deleri potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "343d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui eum, quem odit, Odio contrà erga se affectum esse imaginatur, eo ipso _(per [Prop. 40](340) hujus)_ novum Odium oritur, durante _(per Hypothesin)_ adhuc primo. Sed si contrà eundem amore erga se affectum esse imaginetur, quatenus hoc imaginatur, eatenus _(per [Prop. 30](330) hujus)_ se ipsum cum Lætitiâ contemplatur, & eatenus _(per [Prop. 29](329) hujus)_ eidem placere conabitur, hoc est, _(per [Prop. 41](341) hujus)_ eatenus conatur ipsum odio non habere, nullâque Tristitiâ afficere ; qui quidem conatus _(per [Prop. 37](337) hujus)_ major, vel minor erit, pro ratione affectûs, ex quo oritur ; atque adeó si major fuerit illo, qui ex odio oritur, & quo rem, quam odit _(per [Prop. 26](326) hujus)_ Tristitiâ afficere conatur, ei prævalebit, & Odium ex animo delebit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "344",
				"title": "PROPOSITIO 44",
				"text": "_Odium, quod Amore planè vincitur, in Amorem transit ; & Amor propterea major est, quàm si Odium non præcessisset._",
				"childs": [
					{
						"id": "344d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Eodem modo procedit, ac [Propositionis 38](338) hujus. Nam qui rem, quam odit, sive quam cum Tristitiâ contemplari solebat, amare incipit, eo ipso, quod amat, lætatur, & huic Lætitiæ, quam Amor involvit _(vide ejus Defin. in [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, illa etiam accedit, quæ ex eo oritur, quod conatus amovendi Tristitiam, quam odium involvit _(ut in [Prop. 37](337) hujus ostendimus)_, prorsùs juvatur, concomitante ideâ ejus, quem odio habuit, tanquam causâ."
					},
					{
						"id": "344sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quamvis res ita se habeat, nemo tamen conabitur rem aliquam odio habere, vel Tristitiâ affici, ut majori hâc Lætitiâ fruatur ; hoc est, nemo spe damnum recuperandi, damnum sibi inferri cupiet, nec ægrotare desiderabit spe convalescendi. Nam unusquisque suum esse conservare, & Tristitiam, quantùm potest, amovere semper conabitur. Quòd si contrà concipi posset, hominem posse cupere aliquem odio habere, ut eum postea majori amore prosequatur, tum eundem odio habere semper desiderabit. Nam quò Odium majus fuerit, eò Amor erit major, atque adeò desiderabit semper, ut Odium magis magisque augeatur, & eâdem de causâ homo magis ac magis ægrotare conabitur, ut majori Lætitiâ ex restaurandâ valetudine postea fruatu ; atque adeò semper ægrotare conabitur, quod _(per [Prop. 6](306) hujus)_ est absurdum."
					}
				]
			},
			{
				"id": "345",
				"title": "PROPOSITIO 45",
				"text": "_Si quis aliquem sibi similem Odio in rem sibi similem, quam amat, affectum esse imaginatur, eum odio habebit._",
				"childs": [
					{
						"id": "345d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam res amata eum, qui ipsam odit, odio contra habet _(per [Prop. 40](340) hujus)_, adeóque amans, qui aliquem imaginatur rem amatam odio habere, eo ipso rem amatam Odio, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, Tristitiâ affectam esse imaginatur, & consequenter _(per [Prop. 21](321) hujus)_ contristatur, idque concomitante ideâ ejus, qui rem amatam odit tanquam causâ, hoc est _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_, ipsum odio habebit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "346",
				"title": "PROPOSITIO 46",
				"text": "_Si quis ab aliquo cujusdam classis, sive nationis à suâ diversæ, Lætitiâ, vel Tristitiâ affectus fuerit, concomitante ejus ideâ, sub nomine universali classis, vel nationis, tanquam causâ : is non tantùm illum, sed omnes ejusdem classis, vel nationis amabit, vel odio habebit._",
				"childs": [
					{
						"id": "346d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hujus rei demonstratio patet ex [Propositione 16](316) hujus Partis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "347",
				"title": "PROPOSITIO 47",
				"text": "_Lætitia, quæ ex eo oritur, quòd scilicet rem, quam odimus, destrui, aut alio malo affici imaginamur, non oritur absque ulla animi Tristitiâ._",
				"childs": [
					{
						"id": "347d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex [Pro. 27](327) hujus. Nam quatenus rem nobis similem Tristitiâ affici imaginamur, eatenus contristamur."
					},
					{
						"id": "347sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Potest hæc Propositio etiam demonstrari ex [Corollario Propositionis 17](217c) Partis II. Quoties enim rei recordamur, quamvis ipsa actu non existat, eandem tamen ut præsentem contemplamur, Corpusque eodem modo afficitur ; quare quatenus rei memoria viget, eatenus homo determinatur, ad eandem cum Tristitiâ contemplandum, quæ determinatio, manente adhuc rei imagine, coërcetur quidem memoriâ illarum rerum, quæ hujus existentiam secludunt ; sed non tollitur : atque adeò homo eatenus tantùm lætatur, quatenus hæc determinatio coërcetur ; & hinc fit, ut hæc Lætitia, quæ ex rei, quam odimus, malo oritur, toties repetatur, quoties ejusdem rei recordamur. Nam, uti diximus, quando ejusdem rei imago excitatur, quia hæc ipsius rei existentiam involvit, hominem determinat, ad rem cum eâdem Tristitiâ contemplandum, quâ eandem contemplari solebat, cùm ipsa existeret. Sed quia ejusdem rei imagini alias junxit, quæ ejusdem existentiam secludunt, ideò hæc ad Tristitiam determinatio statim coërcetur, & homo de novo lætatur, & hoc toties, quoties hæc repetitio fit. Atque hæc eadem est causa, cur homines lætantur, quoties alicujus jam præteriti mali recordantur, & cur pericula, à quibus liberati sunt, narrare gaudeant. Nam ubi aliquod periculum imaginantur, idem veluti adhuc futurum contemplantur, & ad id metuendum determinantur, quæ determinatio de novo coërcetur ideâ libertatis, quam hujus periculi ideæ junxerunt, eum æodem liberati sunt, quæque eos de novo securos reddit, atque adeò de novo lætantur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "348",
				"title": "PROPOSITIO 48",
				"text": "_Amor, & Odium, ex. gr. erga Petrum destruitur, si Tristitia, quam hoc, & Lætitia, quam ille involvit, ideæ alterius causæ jungatur ; & eatenus uterque diminuitur, quatenus imaginamur Petrum non solùm fuisse alterutrius causam._",
				"childs": [
					{
						"id": "348d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex solâ Amoris, & Odii definitione ; quam vide in [Schol. Prop. 13](313sc) hujus. Nam propter hoc solum Lætitia vocarur Amor & Trisritia Odium erga Petrum, quia scilicet Petrus hujus, vel illius affectûs causa esse consideratur. Hoc itaque prorsùs, vel ex parte sublato, affectus quoque erga Petrum prorsùs, vel ex parte diminuitur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "349",
				"title": "PROPOSITIO 49",
				"text": "_Amor, & Odium erga rem, quam liberam esse imaginamur, major ex pari causâ uterque debet esse, quàm erga necessariam._",
				"childs": [
					{
						"id": "349d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Res, quam liberam esse imaginamur, debet _(per [Defin. 7](1d7), p. I)_ per se absque aliis percipi. Si igitur eandem Lætitiæ, vel Tristitiæ causam esse imaginemur, eo ipso _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_ eandem amabimus, vel odio habebimus, idque _(per [Prop. præced.](348))_ summo Amore, vel Odio, qui ex dato affectu oriri potest. Sed si rem, quæ ejusdem affectûs est causa, ut necessariam imaginemur, tum _(per eandem [Defin. 7](1d7), p. I)_ ipsam non solam, sed cum aliis ejusdem affectûs causam esse imaginabimur, atque adeò _(per [Prop. præced.](348))_ Amor, & Odium erga ipsam minor erit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "349sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hinc sequitur, homines, quia se liberos esse existimant, majore Amore, vel Odio se invicem prosequi, quàm alia ; ad quod accedit affectuum imitatio, de quà vide Prop. [27](327), [34](334), [40](340) & [43](343) hujus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "350",
				"title": "PROPOSITIO 50",
				"text": "_Res quæcunque potest esse per accidens Spei, aut Metûs causa._",
				"childs": [
					{
						"id": "350d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio eâdem viâ demonstratur, quâ [Propositio 15 hujus](315), quam vide unà cum [Schol. 2 Propositionis 18](318sc2) hujus."
					},
					{
						"id": "350sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Res, quæ per accidens Spei, aut Metûs sunt causæ, bona, aut mala omina vocantur. Deinde quatenus hæc eadem omina sunt Spei, aut Metûs causa, eatenus _(per Defin. Spei & Metus, quam vide in [Schol. 2 Prop. 18](318sc2) hujus)_ Lætitiæ, aut Tristitiæ sunt causa, & consequenter _(per [Coroll. Prop. 15](315c) hujus)_ eatenus eadem amamus, vel odio habemus, & _(per [Prop. 28](328) hujus)_ tanquam media ad ea, quæ speramus, adhibere, vel tanquam obstacula, aut Metûs causas amovere conamur. Præterea ex [Propositione 25](325) hujus sequitur nos naturâ ità esse constitutos, ut ea, quæ speramus, facilè, quæ autem timemus, difficilè credamus, & ut de iis plùs, minùsve justo sentiamus. Atque ex his ortæ sunt Superstitiones, quibus homines ubique conflictantur. Cæterùm non puto operæ esse pretium, animi hîc ostendere fluctuationes, quæ ex Spe, & Metu oriuntur ; quandoquidem ex solâ horum affectuum definitione sequitur, non dari Spem sine Metu, neque Metum sine Spe (ut fusiùs suo loco explicabimus) ; & præterea quandoquidem quatenus aliquid speramus, aut metuimus, eatenus idem amamus, vel odio habemus ; atque adeò quicquid de Amore, & Odio diximus, facilè unusquisque Spei, & Metui applicare poterit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "351",
				"title": "PROPOSITIO 51",
				"text": "_Diversi homines ab uno, eodemque objecto diversimodè affici possunt, & unus, idemque homo ab uno, eodemque objecto potest diversis temporibus diversimodè affici._",
				"childs": [
					{
						"id": "351d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Corpus humanum _(per [Post. 3](213p3), p. II)_ à corporibus externis plurimis modis afficitur. Possunt igitur eodem tempore duo homines diversimodè esse affecti ; atque adeò _(per [Axiom. I](213a1a), quod est post Lem. 3, quod vide post Prop. 13 p. II)_ ab uno, eodemque objecto possunt diversimodè affici. Deinde _(per idem [Post.](213p3))_ Corpus humanum potest jam hoc, jam alio modo esse affectum ; & consequenter _(per idem [Axiom.](213a1a))_ ab uno, eodemque objecto diversis temporibus diversimodè affici. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "351sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Videmus itaque fieri posse, ut quod hic amat, alter odio habeat ; & quod hic metuit, alter non metuat ; & ut unus, idemque homo, jam amet, quod antea oderit, & ut jam audeat, quod antea timuit, &c. Deinde, quia unusquisque ex suo affectu judicat, quid bonum, quid malum, quid melius, & quid pejus sit _(vide [Schol. Prop. 39](339sc) hujus)_, sequitur homines tam judicio, quàm affectu variare^[N. B. Posse hoc fieri, tametsi Mens humana pars esset divini intellectûs, ostendimus in _[Coroll. Prop. 11](211c)_ p. II] posse ; & hinc fit, ut cùm alios aliis comparamus, ex solâ affectuum differentiâ à nobis distinguantur, & ut alios intrepidos, alios timidos, alios denique alio nomine appellemus. Ex. gr. illum ego intrepidum vocabo, qui malum contemnit, quod ego timere soleo ; & si præterea ad hoc attendam, quod ejus Cupiditas malum inferendi ei, quem odit, & benefaciendi ei, quem amat, non coërcetur timore mali, à quo ego contineri soleo, ipsum audacem appellabo. Deinde ille mihi timidus videbitur, qui malum timet, quod ego contemnere soleo, & si insuper ad hoc attendam, quod ejus Cupiditas coërcetur timore mali, quod me continere nequit, ipsum pusillanimem esse dicam, & sic unusquisque judicabit. Denique ex hâc hominis naturâ, & judicii inconstantiâ, ut & quòd homo sæpe ex solo affectu de rebus judicat, & quòd res, quas ad Lætitiam, vel Tristitiam facere credit, quasque propterea _(per [Prop. 28](328) hujus)_, ut fiant, promovere, vel amovere conatur, sæpe non nisi imaginariæ sint, ut jam taceam alia, quæ in II. Parte ostendimus, de rerum incertitudine, facilè concipimus hominem posse sæpe in causâ esse, tam ut contristetur, quàm ut lætetur, sive ut tam Tristitiâ, quàm Lætitiâ afficiatur, concomitante ideâ sui, tanquam causâ ; atque adeò facilè intelligimus, quid Pœnitentia, & quid Acquiescentia in se ipso sit. Nempe _Pœnitentia est Tristitia, concomitante ideâ sui, & Acquiescentia in se ipso est Lætitia, concomitante ideâ sui, tanquam causâ_, & hi affectûs vehementissimi sunt, quia homines si liberos esse credunt. _(Vide [Prop. 49](349) hujus)_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "352",
				"title": "PROPOSITIO 52",
				"text": "_Objectum, quod simul cum aliis antea vidimus, vel quod nihil habere imaginamur, nisi quod commune est pluribus, non tamdiu contemplabimur, ac illud, quod aliquid singulare habere imaginamur._",
				"childs": [
					{
						"id": "352d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Simulatque objectum, quod cum aliis vidimus, imaginamur, statim & aliorum recordamur _(per [Prop. 18](218), p. II, cujus etiam [Schol.](218sc) vide)_, & sic ex unius contemplatione statim in contemplationem alterius incidimus. Atque eadem est ratio objecti, quod nihil habere imaginamur, nisi quod commune est pluribus. Nam eo ipso supponimus, nos nihil in eo contemplari, quod antea cum aliis non viderimus. Verùm cùm supponimus, nos in objecto aliquo aliquid singulare, quod antea nunquam vidimus, imaginari, nihil aliud dicimus, quàm quòd Mens, dum illud objectum contemplatur, nullum aliud in se habeat, in cujus contemplationem ex contemplatione illius incidere potest ; atque adeò ad illud solum contemplandum determinata est. Ergo objectum, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "352sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Mentis affectio, sive rei singularis imaginatio, quatenus sola in Mente versatur, vocatur _Admiratio_, quæ si ab objecto, quod timemus, moveatur, _Consternatio_ dicitur, quia mali Admiratio hominem suspensum in solâ sui contemplatione ità tenet, ut de aliis cogitare non valeat, quibus illud malum vitare posset. Sed si id, quod admiramur, sit hominis alicujus prudentia, industria, vel aliquid hujusmodi, quia eo ipso hominem nobis longè antecellere contemplamur, tum Admiratio vocatur _Veneratio_ ; aliàs _Horror_, si hominis iram, invidiam, &c. admiramur. Deinde, si hominis, quem amamus, prudentiam, industriam, &c. admiramur, Amor eo ipso _(per [Prop. 12](312) hujus)_, major erit, & hunc Amorem Admirationi, sive Venerationi junctum _Devotionem_ vocamus. Et ad hunc modum concipere etiam possumus, Odium, Spem, Securitatem, & alios Affectûs Admirationi junctos ; atque adeò plures Affectûs deducere poterimus, quàm qui receptis vocabulis indicari solent. Unde apparet, Affectuum nomina inventa esse magis ex eorum vulgari usu, quàm ex eorundem accuratà cognitione.  \nAdmirationi opponitur _Contemptus_, cujus tamen causa hæc plerumque est, quòd sc. ex eo, quòd aliquem rem aliquam admirari, amare, metuere &c. videmus, vel ex eo, quòd res aliqua primo aspectu apparet similis rebus, quas admiramur, amamus, metuimus &c. _(per [Prop. 15](315) cum ejus [Coroll.](315c) & [Prop. 27](327) hujus)_ determinamur ad eandem rem admirandum, amandum, metuendum &c. Sed si ex ipsius rei præsentiâ, vel accuratiore contemplatione, id omne de eâdem negare cogamur, quod causa Admirationis, Amoris, Metûs &c. esse potest, tum Mens ex ipsâ rei præsentiâ magis ad ea cogitandum, quæ in objecto non sunt, quàm quæ in ipso sunt, determinata manet ; cùm tamen contrà ex objecti præsentià id præcipuè cogitare soleat, quod in objecto est. Porrò sicut Devotio ex rei, quam amamus, Admiratione, sic _Irrisio_ ex rei, quam odimus, vel metuimus, Contemptu oritur, & _Dedignatio_ ex stultitiæ Contemptu, sicuti Veneratio ex Admiratione prudentiæ. Possumus denique Amorem, Spem, Gloriam, & alios Affectûs junctos Contemptui concipere, atque inde alios præterea Affectûs deducere, quos etiam nullo singulari vocabulo ab aliis distinguere solemus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "353",
				"title": "PROPOSITIO 53",
				"text": "_Cùm Mens se ipsam, suamque agendi potentiam contemplatur, lætatur, & eò magis, quò se, suamque agendi potentiam distinctiùs imaginatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "353d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Homo se ipsum non cognoscit, nisi per affectiones sui Corporis, earumque ideas _(per Prop. [19](219) & [23](223), p. II)_. Cùm ergo fit, ut Mens se ipsam possit contemplari, eo ipso ad majorem perfectionem transire, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_, lætitiâ affici supponitur, & eò majori, quò se, suamque agendi potentiam distinctiùs imaginari potest. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "353c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hæc Lætitia magis magisque fovetur, quò magis homo se ab aliis laudari imaginatur. Nam quò magis se ab aliis laudari imaginatur, eò majori Lætitiâ alios ab ipso affici imaginatur, idque concomitante ideâ sui _(per [Schol. Prop. 29](329sc) hujus)_ ; atque adeò _(per [Prop. 27](327) hujus)_ ipse majore Lætitiâ, concomitante ideâ sui, afficitur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "354",
				"title": "PROPOSITIO 54",
				"text": "_Mens ea tantùm imaginari conatur, quæ ipsius agendi potentiam ponunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "354d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mentis conatus, sive potentia est ipsa ipsius Mentis essentia _(per [Prop. 7](307) hujus)_ ; Mentis autem essentia _(ut per se notum)_ id tantùm, quod Mens est, & potest, affirmat ; at non id, quod non est, neque potest ; adeóque id tantùm imaginari conatur, quod ipsius agendi potentiam affirmat, sive ponit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "355",
				"title": "PROPOSITIO 55",
				"text": "_Cùm Mens suam impotentiam imaginatur, eo ipso contristatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "355d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mentis essentia id tantùm, quod Mens est, & potest, affirmat, sive de naturâ Mentis est ea tantummodò imaginari, quæ ipsius agendi potentiam ponunt _(per [Prop. præced.](354))_. Cùm itaque dicimus, quòd Mens, dum se ipsam contemplatur, suam imaginatur impotentiam, nihil aliud dicimus, quàm quòd, dum Mens aliquid imaginari conatur, quod ipsius agendi potentiam ponit, hic ejus conatus coërcetur, sive _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ quòd ipsa contristatur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "355c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Hæc Tristitia magis ac magis fovetur, si se ab aliis vituperari imaginatur ; quod eodem modo demonstratur, ac [Coroll. Prop. 53](353c) hujus."
					},
					{
						"id": "355c1sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Tristitia, concomitante ideâ nostræ imbecillitatis, Humilitas appellatur ; Lætitia autem, quæ ex contemplatione nostri oritur, Philautia, vel Acquiescentia in se ipso vocatur. Et quoniam hæc toties repetitur, quoties homo suas virtutes, sive suam agendi potentiam contemplatur, hinc ergo etiam fit, ut unusquisque facta sua narrare, suique tam corporis, quàm animi vires ostentare gestiat, & ut homines hâc de causâ sibi invicem molesti sint. Ex quibus iterùm sequitur, homines naturâ esse invidos _(vide [Schol. Prop. 24](324sc) & [Schol. Prop. 32](332sc) hujus)_, sive ob suorum æqualium imbecillitatem gaudere, & contrà propter eorundem virtutem contristari. Nam quoties unusquisque suas actiones imaginatur, toties Lætitiâ _(per [Prop. 53](353) hujus)_ afficitur, & eò majore, quò actiones plus perfectionis exprimere, & easdem distinctiùs imaginatur, hoc est _(per illa, quæ in [Schol. 1 Prop. 40](240sc1), p. II dicta sunt)_, quò magis easdem ab aliis distinguere, & ut res singulares contemplari potest. Quare unusquisque ex contemplatione sui tunc maximè gaudebit, quando aliquid in se contemplatur, quod de reliquis negat. Sed si id, quod de se affirmat, ad universalem hominis, vel animalis ideam refert, non tantopere gaudebit ; & contrà contristabitur, si suas, ad aliorum actiones comparatas, imbecilliores esse imaginetur, quam quidem Tristitiam _(per [Prop. 28](328) hujus)_ amovere conabitur, idque suorum æqualium actiones perperam interpretando, vel suas, quantùm potest adornando. Apparet igitur homines naturâ proclives esse ad Odium, & Invidiam, ad quam accedit ipsa educatio. Nam parentes solo Honoris & Invidiæ stimulo liberos ad virtutem concitare solent. Sed scrupulus forsan remanet, quòd non raro hominum virtutes admiremur, eosque veneremur. Hunc ergo ut amoveam, sequens addam Corollarium."
					},
					{
						"id": "355c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Nemo virtutem alicui, nisi æquali, invidet."
					},
					{
						"id": "355c2d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Invidia est ipsum Odium _(vide [Schol. Prop. 24](324sc) hujus)_, sive _(per [Schol. Prop. 13](313sc) hujus)_ Tristitia, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ affectio, quâ hominis agendi potentia, seu conatus coërcetur. At homo _(per [Schol. Prop. 9](309sc) hujus)_ nihil agere conatur, neque cupit, nisi quod ex datâ suâ naturâ sequi potest ; ergo homo nullam de se agendi potentiam, seu (quod idem est) virtutem prædicari cupiet, quæ naturæ alterius est propria, & suæ aliena ; adeóque ejus Cupiditas coërceri, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ ipse contristari nequit ex eo, quòd aliquam virtutem in aliquo ipsi dissimili contemplatur, & consequenter neque ei invidere poterit. At quidem suo æquali, qui cum ipso ejusdem naturæ supponitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "355c2sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Cùm igitur suprà in [Scholio Propositionis 52](352sc) hujus Partis, dixerimus, nos hominem venerari ex eo, quòd ipsius prudentiam, fortitudinem, &c. admiramur, id fit _(ut ex ipsâ [Prop.](355) patet)_, quia has virtutes ei singulariter inesse, & non ut nostræ naturæ communes imaginamur ; adeóque easdem ipsi non magis invidebimus, quàm arboribus altitudinem, & leonibus fortitudinem, &c."
					}
				]
			},
			{
				"id": "356",
				"title": "PROPOSITIO 56",
				"text": "_Lætitiæ, Tristitiæ, & Cupiditatis, & consequenter uniuscujusque affectûs, qui ex his componitur, ut animi fluctuationis, vel qui ab his derivatur, nempe Amoris, Odii, Spei, Metûs, &c. tot species dantur, quot sunt species objectorum, à quibus afficimur._",
				"childs": [
					{
						"id": "356d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Lætitia, & Tristitia, & consequenter affectûs, qui ex his componuntux, vel ex his derivantur, passiones sunt _(per [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_ ; nos autem _(per [Prop. 1](301) hujus)_ necessariò patimur, quatenus ideas habemus inadæquatas ; & quatenus easdem habemus _(per [Prop. 3](303) hujus)_, eatenus tantùm patimur, hoc est _(vide Schol. [1](240sc1) [2](240sc2) Prop. 40 p. II)_, eatenus tantùm necessariò patimur, quatenus imaginamur, sive _(vide [Prop. 17](217), p. II cum ejus [Schol.](217sc))_ quatenus afficimur affectu, qui naturam nostri Corporis, & naturam corporis externi involvit. Natura igitur uniuscujusque passionis ità necessariò debet explicari, ut objecti, à quo afficimur, natura exprimatur. Nempe Lætitia, quæ ex objecto, ex. gr. A oritur, naturam ipsius objecti A, & Lætitia, quæ ex objecto B oritur, ipsius objecti B naturam involvit, atque adeò hi duo Lætitiæ affectûs naturâ sunt diversi, quia ex causis diversæ naturæ oriuntur. Sic etiam Tristitiæ affectus, qui uno objecto oritur, diversus naturâ est à Tristitiâ, quæ ab aliâ causâ oritur ; quod etiam de Amore, Odio, Spe, Metu, animi Fluctuatione, &c. intelligendum est : ac proinde Lætitiæ, Tristitiæ, Amoris, Odii, &c. tot species necessariò dantur, quot sunt species objectorum, à quibus afficimur. At Cupiditas est ipsa uniuscujusque essentia, seu natura, quatenus ex datâ quâcunque ejus constitutione determinata concipitur ad aliquid agendum _(vide [Schol. Prop. 9](309sc) hujus)_ ; ergo, prout unusquisque à causis externis hâc, aut illâ Lætitiæ, Tristitiæ, Amoris, Odii, &c. specie afficitur, hoc est, prout ejus natura hoc, aut alio modo constituitur, ità ejus Cupiditas alia, atque alia esse, & natura unius à naturâ alterius Cupiditatis tantùm differre necesse est, quantùm affectus, à quibus unaquæque oritur, inter se diffexunt. Dantur itaque tot species Cupiditatis, quot sunt species Lætitiæ, Tristitiæ, Amoris, &c. & consequenter _(per jam ostensa)_ quot sunt objectorum species, à quibus afficimur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "356sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Inter affectuum species, quæ _(per [Prop. præced.](356))_ perplurimæ esse debent, insignes sunt Luxuria, Ebrietas, Libido, Avaritia, & Ambitio, quæ non nisi Amoris, vel Cupiditatis sunt notiones ; quæ hujus utriusque affectûs naturam explicant per objecta, ad quæ referuntur. Nam per Luxuriam, Ebrietatem, Libidinem, Avaritiam, & Ambitionem nihil aliud intelligimus, quàm convivandi, potandi, coëundi, divitiarum, & gloriæ immoderatum Amorem vel Cupiditatem. Præterea hi affectûs, quatenus eos per solum objectum, ad quod referuntur, ab aliis distinguimus, contrarios non habent. Nam Temperantia, quam Luxuriæ, & Sobrietas, quam Ebrietati, & denique Castitas, quam Libidini opponere solemus, affectûs, seu passiones non sunt ; sed animi indicant potentiam, quæ hos affectûs moderatur. Cæterùm reliquas affectuum species hic explicare nec possum (quia tot sunt, quot objectorum species), nec, si possem, necesse est. Nam ad id, quod intendimus, nempe ad affectuum vires, & Mentis in eosdem potentiam determinandum, nobis sufficit, uniuscujusque affectûs generalem habere definitionem. Sufficit, inquam, nobis affectuum, & Mentis communes proprietates intelligere, ut determinare possimus, qualis, & quanta sit Mentis potentia in moderandis, & coërcendis affectibus. Quamvis itaque magna sit differentia inter hunc, & illum Amoris, Odii, vel Cupiditatis affectum, ex. gr. inter Amorem erga liberos, & inter Amorem erga uxorem, nobis tamen has differentias cognoscere, & affectuum naturam, & originem ulteriùs indagare, non est opus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "357",
				"title": "PROPOSITIO 57",
				"text": "_Quilibet uniuscujusque individui affectus ab affectu alterius tantùm discrepat, quantùm essentia unius ab essentiâ alterius differt._",
				"childs": [
					{
						"id": "357d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio patet ex [Axiom. 1](213a1a), quod vide post Lem. 3 Schol. Prop. 13 p. II. At nihilominùs eandem ex trium primitivorum affectuum definitionibus demonstrabimus.  \nOmnes affectûs ad Cupiditatem, Lætitiam, vel Tristitiam referuntur, ut eorum, quas dedimus definitiones ostendunt. At Cupiditas est ipsa uniuscujusque natura, seu essentia _(vide ejus Defin. in [Schol. Prop. 9](309sc) hujus)_ ; ergo uniuscujusque individui Cupiditas, à Cupiditate alterius tantùm discrepat, quantùm natura, seu essentia unius ab essentiâ alterius differt. Lætitia deinde, & Tristitia passiones sunt, quibus uniuscujusque potentia, seu conatus in suo esse perseverandi augetur, vel minuitur, juvatur, vel coërcetur _(per [Prop. 11](311) hujus & ejus [Schol.](311sc))_. At per conatum in suo esse perseverandi, quatenus ad Mentem, & Corpus simul refertur, Appetitum, & Cupiditatem intelligimus _(vide [Schol. Prop. 9](309sc) hujus)_ ; ergo Lætitia, & Tristitia est ipsa Cupiditas, sive Appetitus, quatenus à causis externis augetur, vel minuitur, juvatur, vel coërcetur, hoc est _(per idem [Schol.](309sc))_, est ipsa cujusque natura ; atque adeò uniuscujusque Lætitia, vel Tristitia, à Lætitiâ, vel Tristitiâ alterius tantùm etiam discrepat, quantùm natura, seu essentia unius ab essentiâ alterius differt, & consequenter quilibet uniuscujusque individui affectus ab affectu alterius tantùm discrepat, &c. Q.E.D"
					},
					{
						"id": "357sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hinc sequitur affectûs animalium, quæ irrationalia dicuntur (bruta enim sentire nequaquam dubitare possumus, postquam Mentis novimus originem) ab affectibus hominum tantùm differre, quantùm eorum natura à naturâ humanâ differt. Fertur quidem equus, & homo Libidine procreandi ; at ille Libidine equinâ, hic autem humanâ. Sic etiam Libidines, & Appetitûs Insectorum, piscium, & avium alii atque alii esse debent. Quamvis itaque unumquodque individuum suâ, quâ constat naturâ, contentum vivat, eâque gaudeat, vita tamen illa, quâ unumquodque est contentutn, & gaudium nihil aliud est, quàm idea, seu anima ejusdem individui, atque adeò gaudium unius à gaudio alterius tantùm naturâ discrepat, quantùm essentia unius ab essentiâ alterius differt. Denique ex præcedenti Propositione sequitur, non parùm etiam interesse, inter gaudium, quo ebrius ex. gr. ducitur, & inter gaudium, quo potitur Philosophus, quod hîc in transitu monere volui. Atque hæc de affectibus, qui ad hominem referuntur, quatenus patitur. Superest, ut pauca addam de iis, qui ad eundem referuntur, quatenus agit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "358",
				"title": "PROPOSITIO 58",
				"text": "_Præter Lætitiam, & Cupiditatem, quæ passiones sunt, alii Lætitiæ, & Cupiditatis affectûs dantur, qui ad nos, quatenus agimus, referuntur._",
				"childs": [
					{
						"id": "358d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cùm Mens se ipsam, suamque agendi potentiam concipit, lætatur _(per [Prop. 53](353) hujus)_ : Mens autem se ipsam necessariò contemplatur, quando veram, sive adæquatam ideam concipit _(per [Prop. 43](243), p. II)_. At Mens quasdam ideas adæquatas concipit _(per [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_ : Ergo eatenus etiam lætatur, quatenus ideas adæquatas concipit, hoc est _(per [Prop. 1](301) hujus)_, quatenus agit. Deinde Mens tam quatenus claras, & distinctas, quàm quatenus confusas habet ideas, in suo esse perseverare conatur _(per [Prop. 9](309) hujus)_ : At per conatum Cupiditatem intelligimus _(per ejusdem [Schol.](309sc))_ ; ergo Cupiditas ad nos refertur, etiam quatenus intelligimus, sive _(per [Prop. 1](301) hujus)_ quatenus agimus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "359",
				"title": "PROPOSITIO 59",
				"text": "_Inter omnes affectûs, qui ad Mentem, quatenus agit, referuntur, nulli sunt, quàm qui ad Lætitiam, vel Cupiditatem referuntur._",
				"childs": [
					{
						"id": "359d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Omnes affectûs ad Cupiditatem, Lætitiam, vel Tristitiam referuntur, ut eorum, quas dedimus, definitiones ostendunt. Per Tristitiam autem intelligimus, quod Mentis cogitandi potentia minuitur, vel coërcetur _(per [Prop. 11](311) hujus & ejus [Schol.](311sc))_ ; adeóque Mens, quatenus contristatur, eatenus ejus intelligendi, hoc est, ejus agendi potentia _(per [Prop. 1](301) hujus)_ minuitur, vel coërcetur ; adeóque nulli Tristitiæ affectûs ad Mentem referri possunt, quatenus agit ; sed tantùm affectûs Lætitiæ, & Cupiditatis, qui _(per [Prop. præced.](358))_ eatenus etiam ad Mentem referuntur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "359sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Omnes actiones, quæ sequuntur ex affectibus, qui ad Mentem referuntur, quatenus intelligit, ad Fortitudinem refero, quam in Animositatem, & Generositatem distinguo. Nam per _Animositatem_ intelligo _Cupiditatem, quâ unusquisque conatur suum esse ex solo rationis dictamine conservare_. Per _Generositatem_ autem _Cupiditatem_ intelligo, _quâ unusquisque ex solo rationis dictamine conatur reliquos homines juvare, & sibi amicitiâ jungere_. Eas itaque actiones, quæ solùm agentis utile intendunt, ad Animositatem, & quæ alterius etiam utile intendunt, ad Generositatem refero. Temperantia igitur, Sobrietas, & animi in periculis præsentia, &c. Animositatis sunt species ; Modestia autem, Clementia &c. species Generositatis sunt. Atque his puto me præcipuos affectûs, animique fluctuationes, quæ ex compositione trium primitivorum affectuum, nempe Cupiditatis, Lætitiæ, & Tristitiæ oriuntur, explicuisse, perque primas suas causas ostendisse. Ex quibus apparet, nos à causis externis multis modis agitari, nosque, perinde ut maris undæ, à contrariis ventis agitatæ, fluctuari, nostri eventûs, atque fati inscios. At dixi, me præcipuos tantùm, non omnes, qui dari possunt, animi conflictûs ostendisse. Nam eâdem viâ, quâ suprâ, procedendo facilè possumus ostendere Amorem esse junctum Poenitentiæ, Dedignationi, Pudori, &c. Imò unicuique ex jam dictis clarè constare credo, affectûs tot modis alii cum aliis posse componi, indeque tot variationes oriri, ut nullo numero definiri queant. Sed ad meum institutum præcipuos tantùm enumeravisse sufficit ; nam reliqui, quos omisi, plus curiositatis, quàm utilitatis haberent. Attamen de Amore hoc notandum restat, quòd scilicet sæpissimè contingit, dum re, quam appetebamus, fruimur, ut Corpus ex eâ fruitione novam acquirat constitutionem, à quâ aliter determinatur, & aliæ rerum imagines in eo excitantur, & simul Mens alia imaginari, aliaque cupere incipit. Ex. gr. cùm aliquid, quod nos sapore delectare solet, imaginamur, eodem frui, nempe comedere cupimus. At quamdiu eodem sic fruimur, stomachus adimpletur, Corpusque aliter constituitur. Si igitur Corpore jam aliter disposito, ejusdem cibi imago, quia ipse præsens adest, fomentetur, & consequenter conatus etiam, sive Cupiditas eundem comedendi, huic Cupiditati, seu conatui nova illa constitutio repugnabit, & consequenter cibi, quem appetebamus, præsentia odiosa erit, & hoc est, quod Fastidium, & Tædium vocamus. Cæterùm Corporis affectiones externas, quæ in affectibus observantur, ut sunt tremor, livor, singultus, risus &c. neglexi, quia ad solum Corpus absque ullâ ad Mentem relatione referuntur. Denique de affectuum definitionibus quædam notanda sunt, quas propterea hîc ordine repetam, & quid in unaquâque observandum est, iisdem interponam."
					}
				]
			},
			{
				"title":"AFFECTUUM DEFINITIONES",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "3ad1",
				"title": "I.",
				"text": "Cupiditas est ipsa hominis essentia quatenus ex datâ quacunque ejus affectione determinata concipitur ad aliquid agendum.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad1e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Diximus supra in [Scholio Propositionis 9](309sc) hujus partis cupiditatem esse appetitum cum ejusdem conscientiâ ; appetitum autem esse ipsam hominis essentiam quatenus determinata est ad ea agendum quæ ipsius conservationi inserviunt. Sed in eodem [Scholio](309sc) etiam monui me reverâ inter humanum appetitum & cupiditatem nullam agnoscere differentiam. Nam sive homo sui appetitûs sit conscius sive non sit, manet tamen appetitus unus idemque ; atque adeò ne tautologiam committere viderer, cupiditatem per appetitum explicare nolui sed eandem ità definire studui ut omnes humanae naturæ conatûs quos nomine appetitûs, voluntatis, cupiditatis vel impetûs significamus, unà comprehenderem. Potueram enim dicere cupiditatem esse ipsam hominis essentiam quatenus determinata concipitur ad aliquid agendum sed ex hâc Definitione _(per [Prop. 23](223) partis II)_ non sequeretur quòd mens possit suæ cupiditatis sive appetitûs esse conscia. Igitur ut hujus conscientiae causam involverem, necesse fuit _(per eandem [Propositionem](223))_ addere _quatenus ex datâ quacunque ejus affectione determinata &c._. Nam per affectionem humanae essentiæ quàmcunque ejusdem essentiæ constitutionem intelligimus, sive ea sit innata sive quòd ipsa per solum cogitationis sive per solum extensionis attributum concipiatur sive denique quòd ad utrumque simul referatur. Hic igitur cupiditatis nomine intelligo hominis quoscunque conatûs, impetûs, appetitûs & volitiones, qui pro variâ ejusdem hominis constitutione varii & non rarò adeò sibi invicem oppositi sunt ut homo diversimodè trahatur & quò se vertat, nesciat."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad2",
				"title": "II.",
				"text": "Lætitia est hominis transitio à minore ad majorem perfectionem.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad3",
				"title": "III.",
				"text": "Tristitia est hominis transitio à majore ad minorem perfectionem.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad3e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Dico transitionem. Nam Lætitia non est ipsa perfectio. Si enim homo cum perfectione, ad quam transit, nasceretur, ejusdem absque Lætitiæ affectu compos esset ; quod clariùs apparet ex Tristitiæ affectu, qui huic est contrarius. Nam quòd Tristitia in transitione ad minorem perfectionem consistit, non autem in ipsâ minore perfectione, nemo negare potest, quandoquidem homo eatenus contristari nequit, quatenus alicujus perfectionis est particeps. Nec dicere possumus, quòd Tristitia in privatione majoris perfectionis consistat ; nam privatio nihil est ; Tristitiæ autem affectus actus est, qui propterea nullus alius esse potest, quàm actus transeundi ad minorem perfectionem, hoc est, actus quo hominis agendi potentia minuitur, vel coërcetur _(vide [Schol. Prop. 11](311sc) hujus)_. Cæterùm definitiones Hilaritatis, Titillationis, Melancholiæ, & Doloris omitto, quia ad Corpus potissimùm referuntur, & non nisi Lætitiæ, aut Tristitiæ sunt Species."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad4",
				"title": "IV.",
				"text": "Admiratio est rei alicujus imaginatio, in quâ Mens defixa propterea manet, quia hæc singularis imaginatio nullam cum reliquis habet connexionem. _Vide [Prop. 52](352) cum ejusdem [Schol.](352sc)_",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad4e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "In [Scholio Propositionis 18](218sc) Partis II ostendimus, quænam sit causa, cur Mens, ex contemplatione unius rei, statim in alterius rei cogitationem incidat, videlicet, quia earum rerum imagines invicem concatenatæ, & ità ordinatæ sunt, ut alia aliam sequatur, q ; sed Mens in ejusdem rei contemplatione detinebitur, donec ab aliis causis ad alia cogitandum determinetur. Rei itaque novæ imaginatio in se considerata ejusdem naturæ est, ac reliquæ, & hâc de causâ ego Admirationem inter affectûs non numero, nec causam video, cur id facerem, quandoquidem hæc Mentis distractio ex nullâ causâ positivâ, quæ Mentem ab aliis distrahat, oritur ; sed tantùm ex eo, quòd causa, cur Mens ex unius rei contemplatione ad alia cogitandum determinatur, deficit.  \nTres igitur _(ut in [Schol. Prop. 11](311sc) hujus monui)_ tantùm affectûs primitivos, seu primarios agnosco ; nempe, Lætitiæ, Tristitiæ, & Cupiditatis, nec aliâ de causâ verba de Admiratione feci, quâm quia usu factum est, ut quidam affectûs, qui ex tribus primitivis derivantur, aliis nominibus indicari soleant, quando ad objecta, quæ admiramur, referuntur ; quæ quidem ratio me ex æquo movet, ut etiam Contemptûs definitionem his adjungam."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad5",
				"title": "V.",
				"text": "Contemptus est rei alicujus imaginatio, quæ Mentem adeò parùm tangit, ut ipsa Mens ex rei præsentiâ magis moveatur ad ea imaginandum, quæ in ipsâ re non sunt, quàm quæ in ipsà sunt. _Vide [Schol. Prop. 52](352sc) hujus._  \nDefinitiones Venerationis, & Dedignationis missas hîc facio, quia nulli, quod sciam, affectûs ex his nomen trahunt.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad6",
				"title": "VI.",
				"text": "Amor est Lætitia, concomitante ideâ causæ externæ.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad6e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Hæc Definitio satis clarè Amoris essentiam explicat ; illa vero Auctorum, qui definiunt _Amorem esse voluntatem amantis se jungendi rei amatæ_, non Amoris essentiam, sed ejus proprietatem exprimit, &, quia Amoris essentia non satis ab Auctoribus perspecta fuit, ideò neque ejus proprietatis ullum clarum conceptum habere potuerunt, & hinc factum, ut eorum definitionem admodum obscuram esse omnes judicaverint. Verùm notandum, cùm dico, proprietatem esse in amante, se voluntate jungere rei amatæ, me per voluntatem non intelligere consensum, vel animi deliberationem, seu liberum decretum (nam hoc fictitium esse demonstravimus [Propositione 48](248) Partis II), nec etiam Cupiditatem sese jungendi rei amatæ, quando abest, vel perseverandi in ipsius præsentiâ, quando adest ; potest namque amor absque hâc, aut illâ Cupiditate concipi : sed per voluntatem me Acquiescentiam intelligere, quæ est in amante ob rei amatæ præsentiam, à quâ Lætitiâ amantis corroboratur, aut saltem fovetur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad7",
				"title": "VII.",
				"text": "Odium est Tristitia, concomitante ideâ causæ externæ.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad7e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Quæ hic notanda sunt, ex dictis in præcedentis Definitionis Explicatione facilè percipiuntur. _Vide præterea [Schol. Prop.13](313sc) hujus_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad8",
				"title": "VIII.",
				"text": "Propensio est Lætitia, concomitante ideâ alicujus rei, quæ per accidens causa est Lætitiæ.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad9",
				"title": "IX.",
				"text": "Aversio est Tristitia, concomitante ideâ alicujus rei, quæ per accidens causa est Tristitiæ. _De his vide [Schol. Prop. 15](315sc) hujus_.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad10",
				"title": "X.",
				"text": "Devotio est Amor erga eum, quem admiramur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad10e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Admirationem oriri ex rei novitate, ostendimus [Propositione 52](352) hujus. Si igitur contingat, ut id, quod admiramur, sæpe imaginemur, idem admirari desinemus ; atque adeò videmus, Devotionis affectum facilè in simplicem Amorem degenerare."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad11",
				"title": "XI.",
				"text": "Irrisio est Lætitia orta & eo, quòd aliquid, quod contemnimus, in re, quam odimus, inesse imaginamur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad11e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Quatenus rem, quam odimus, contemnimus, eatenus de eâdem existentiam negamus _(vide [Schol. Prop. 52](352sc) hujus)_, & eatenus _(per [Prop. 20](320) hujus)_ lætamur. Sed quoniam supponimus, hominem id, quod irridet, odio tamen habere, sequitur, hanc Lætitiam solidam non esse. _Vide [Schol. Prop. 47](347sc) hujus_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad12",
				"title": "XII.",
				"text": "Spes est inconstans Lætitia, orta ex ideâ rei futuræ, vel præteritæ, de cujus eventu aliquatenus dubitamus.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad13",
				"title": "XIII.",
				"text": "Metus est inconstans Tristitia, orta ex ideâ rei futuræ, vel præteritæ, de cujus eventu aliquatenus dubitamus. _Vide de his [Schol. 2 Prop. 18](318sc2) hujus._",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad13e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Ex his definitionibus sequitur, non dari Spem sine Metu, neque Metum sine Spe. Qui enim Spe pendet, & de rei eventu dubitat, is aliquid imaginari supponitur, quod rei futuræ existentiam secludit ; atque adeò eatenus contristari _(per [Prop. 19](319) hujus)_, & consequenter, dum Spe pendet, metuere, ut res eveniat. Qui autem contrà in Metu est, hoc est, de rei, quam odit, eventu dubitat, aliquid etiam imaginatur, quod ejusdem rei existentiam secludit ; atque adeò _(per [Prop. 20](320) hujus)_ lætatur, & consequenter eatenus Spem habet, ne eveniat."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad14",
				"title": "XIV.",
				"text": "Securitas est Lætitia, orta ex ideâ rei futuræ, vel præteritæ, de quâ dubitandi causa sublata est.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad15",
				"title": "XV.",
				"text": "Desperatio est Tristitia, orta ex ideâ rei futuræ, vel præteritæ, de quâ dubitandi causa sublata est.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad15e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Oritur itaque ex Spe Securitas, & ex Metu Desperatio, quando de rei eventu dubitandi causa tollitur, quod fit, quia homo rem præteritam, vel futuram adesse imaginatur, & ut præsentem contemplatur ; vel quia alia imaginatur, quæ existentiam earum rerum secludunt, quæ ipsi dubium injiciebant. Nam tametsi de rerum singularium eventu _(per [Coroll. Prop. 31](331c), p. II)_ nunquam possumus esse certi, fieri tamen potest, ut de earum eventu nan dubitemus. Aliud enim esse ostendimus _(vide [Schol. Prop. 49](249sc), p. II)_ de re non dubitare, aliud rei certitudinem habere ; atque adeò fieri potest, ut ex imagine rei præteritæ, aut futuræ, eodem Lætitiæ, vel Tristitiæ affectu afficiamur, ac ex rei præsentis imagine, ut in [Propositione 18](318) hujus demonstravimus, quam cum ejusdem Scholiis [1](318sc1), [2](318sc2) vide."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad16",
				"title": "XVI.",
				"text": "Gaudium est Lætitia, concomitante ideâ rei præteritæ, quæ præter Spem evenit.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad17",
				"title": "XVII.",
				"text": "Conscientiæ morsus est Tristitia, concomitante ideâ rei præteritæ, quæ præter Spem evenit.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad18",
				"title": "XVIII.",
				"text": "Commiseratio est Tristitia, concomitante ideâ mali, quod alteri, quem nobis similem esse imaginamur, evenit. _Vide [Schol. Prop. 22](322sc) & [Schol. Prop. 27](327sc) hujus._",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad18e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Inter Commiserationem & Misericordiam nulla videtur essa differentia, nisi fortè, quòd Commiseratio singularem affectum respiciat, Misericordia autem ejus habitum."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad19",
				"title": "XIX.",
				"text": "Favor est Amor erga aliquem, qui alteri benefecit.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad20",
				"title": "XX.",
				"text": "Indignatio est Odium erga aliquem, qui alteri malefecit.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad20e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Hæc nomina ex communi usu aliud significare scio. Sed meum institutum non est, verborum significationem, sed rerum naturam explicare, easque iis vocabulis indicare, quorum significatio, quam ex usu habent, à significatione, quâ eadem usurpare volo, non omnino abhorret, quod semel monuisse sufficiat. Cæterùm horum affectuum causam vide in [Corollario 1 Propositionis 27](327c1) & [Scholio Propositionis 22](322sc) hujus Partis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad21",
				"title": "XXI.",
				"text": "Existimatio est de aliquo præ Amore plùs justo sentire.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad22",
				"title": "XXII.",
				"text": "Despectus est de aliquo præ Odio minùs justo sentire.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad22e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Est itaque Existimatio Amoris, & Despectus Odii effectus, sive proprietas ; atque adeò potest _Existimatio_ etiam definiri, quòd sit _Amor, quatenus hominem ità afficit, ut de re amatâ plùs justo sentiat_, & contrà _Despectus, quòd sit _Odium, quatenus hominem ità afficit, ut de eo, quem odio habet, minùs justo sentiat_. Vide de his [Schol. Prop. 26](326sc) hujus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad23",
				"title": "XXIII.",
				"text": "Invidia est Odium, quatenus hominem ità afficit, ut ex alterius felicitate contristetur, & contrà, ut ex alterius malo gaudeat.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad23e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Invidiæ opponitur communiter Misericordia, quæ proinde, invitâ vocabuli significatione, sic definiri potest."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad24",
				"title": "XXIV.",
				"text": "Misericordia est Amor, quatenus hominem ità afficit, ut ex bono alterius gaudeat, & contrà ut ex alterius malo contristetur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad24e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Cæterùm de Invidiâ vide [Schol. Prop. 24](324sc) & [Schol. Prop. 32](332sc) hujus. Atque hi affectûs Lætitiæ & Tristitiæ sunt, quos idea rei externæ comitatur, tanquam causa per se, vel per accidens. Hinc ad alios transeo, quos idea rei internæ comitatur, tanquam causa."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad25",
				"title": "XXV.",
				"text": "Acquiescentia in se ipso est Lætitia, orta ex eo, quòd homo se ipsum, suamque agendi potentiam contemplatur.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad26",
				"title": "XXVI.",
				"text": "Humilitas est Tristitia, orta ex eo, quòd homo suam impotentiam, sive imbecillitatem contemplatur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad26e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Acquiescentia in se ipso Humilitati opponitur, quatenus per eandem intelligimus Lætitiam, quæ ex eo oritur, quòd nostram agendi potentiam contemplamur ; sed quatenus per ipsam etiam intelligimus Lætitiam, concomitante ideâ alicujus facti, quod nos ex Mentis libero decreto fecisse credimus, tum Poenitentiæ opponitur, quæ à nobis sic definitur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad27",
				"title": "XXVII.",
				"text": "Poenitentiæ est Tristitia, concomitante idea alicujus facti, quod nos ex libero Mentis decreto fecisse credimus.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad27e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Horum affectuum causas ostendimus in [Schol. Prop. 51](351sc), & Prop. [53](353), [54](354) & [55](355) hujus, ejusque [Schol.](355c1sc) De libero autem Mentis decreto vide [Schol. Prop. 35](235sc) p. II. Sed hîc præterea notandum venit mirum non esse, quòd omnes omninò actûs, qui ex consuetudine _pravi_ vocantur, sequatur Tristitia, & illos, qui _recti_ dicuntur, Lætitia. Nam hoc ab educatione potissimùm pendêre, facilè ex suprà dictis intelligimus. Parentes nimirùm, illos exprobrando, liberosque propter eosdem sæpe objurgando, hos contrà suadendo, & laudando, effecerunt, ut Tristitiæ commotiones illis, Lætitiæ verò his jungerentur. Quod ipsâ etiam experientiâ comprobatur. Nam consuetudo, & Religio non est omnibus eadem ; sed contrà quæ apud alios sacra, apud alios profana, & quæ apud alios honesta, apud alios turpia sunt. Prout igitur unusquisque educatus est, ità facti alicujus poenitet, vel eodem gloriatur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad28",
				"title": "XXVIII.",
				"text": "Superbia est de se præ amore sui plùs justo sentire.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad28e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Differt igitur Superbia ab Existimatione, quòd hæc ad objectum externum, Superbia autem ad ipsum hominem, de se plùs justo sentientem, referatur. Cæterùm, ut Existimatio Amoris, sic _Superbia_ Philautiæ effectus, vel proprietas est, quæ propterea etiam definiri potest, quòd sit _Amor sui, sive Acquiescentia in se ipso, quatenus hominem ità afficit, ut de se plùs justo sentiat_ (vide [Schol. Prop. 26](326sc) hujus). Huic affectui non datur contrarius. Nam nemo de se, præ odio sui, minùs justo sentit ; imò nemo de se minùs justo sentit, quatenus imaginatur, se hoc, vel illud non posse. Nam quicquid homo imaginatur se non posse, id necessariò imaginatur, & hâc imaginatione ita disponitur, ut id agere reverâ non possit, quod se non posse imaginatur. Quamdiu enim imaginatur se hoc, vel illud non posse, tamdiu ad agendum non est determinatus ; & consequenter tamdiu impossibile ei est, ut id agat. Verumenimverò si ad illa attendamus, quæ à solâ opinione pendent, concipere poterimus fieri posse, ut homo de se minùs justo sentiat ; fieri enim potest, ut aliquis, dum tristis imbecillitatem contemplatur suam, imaginetur, se ab omnibus contemni, idque dum reliqui nihil minùs cogitant, quàm ipsum contemnere. Potest præterea homo de se minùs justo sentire, si aliquid de se in præsenti neget cum relatione ad futurum tempus, cujus en incertus ; ut quòd neget, se nihil certi posse concipere, nihilque nisi prava, vel turpia posse cupere, vel agere, &c. Possumus deinde dicere, aliquem de se minùs justo sentire, cum videmus, ipsum ex nimio pudoris metu, ea non audere, quæ alii ipsi æquales audent. Hunc igitur affectum possumus Superbiæ opponere, quem Abjectionem vocabo, nam ut ex Acquiescentia in se ipso Superbia, sic ex Humilitate Abjectio oritur, quæ proinde à nobis sic definitur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad29",
				"title": "XXIX.",
				"text": "Abjectio est de se præ Tristitiâ minùs justo sentire.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad29e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Salemus tamen sæpe Superbiæ Humilitatem opponere ; sed tum magis ad utriusque effectus, quàm naturam attendimus. Solemus namque illum superbum vocare, qui nimis gloriatur _(vide [Schol. Prop. 30](330sc) hujus)_, qui non nisi virtutes suas, & aliorum non nisi vitia narrat, qui omnibus præferri vult, & qui denique eâ gravitate & ornatu incedit, quo solent alii, qui longè supra ipsum sant positi. Contrà illum humilem vocamus, qui sæpius erubescit, qui sua vitia fatetur, & aliorum virtutes narrat, qui omnibus cedit, & qui denique submisso capite ambulat, & se ornare negligit. Cæterùm hi affectûs, nempe Humilitas, & Abjectio, rarissimi sunt. Nam natura humana, in se considerata, contra eosdem, quantùm potest, nititur _(vide Prop. [13](313) & [54](354) hujus)_ ; ideò, qui maximè creduntur abjecti, & humiles esse, maximè plerumque ambitiosi, & invidi sunt."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad30",
				"title": "XXX.",
				"text": "Gloria est Lætitia, concomitante ideâ alicujus nostræ actionis, quam alios laudare imaginamur.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad31",
				"title": "XXXI.",
				"text": "Pudor est Tristitia, concomitante ideâ alicujus actionis, quàm alios vituperare imaginamur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad31e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "De his vide [Scholium Propositionis 30](330sc) hujus Partis. Sed hîc notanda est differentia, quæ est inter Pudorem, & Verecundiam. Est enim Pudor Tristitia, quæ sequitur factum, cujus pudet. Verecundia autem est Metus, seu Timor Pudoris, quo homo continetur, ne aliquid turpe committat. Verecundiæ opponi solet Impudentia, quæ reverâ affectus non est, ut suo loco ostendam : sed affectuum nomina (ut jam monui) magis eorum usum, quàm naturam respiciunt. Atque his Lætitiæ, & Tristitiæ affectûs, quos explicare proposueram, absolvi. Pergo itaque ad illos, quos ad Cupiditatem refero."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad32",
				"title": "XXXII.",
				"text": "Desiderium est Cupiditas, sive Appetitus re aliquâ potiundi, quæ ejusdem rei memoriâ fovetur, & simul aliarum rerum memoriâ, quæ ejusdem rei appetendæ existentiam secludunt, coercetur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad32e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Cùm alicujus rei recordamur, ut jam sæpe diximus, eo ipso disponimur, ad eandem eodem affectu contemplandum, ac si res præsens adesset ; sed hæc dispositio, seu conatus, dum vigilamus, plerumque cohibetur ab imaginibus rerum, quæ existentiam ejus, cujus recordamur, secludunt. Quando itaque rei meminimus, quæ nos aliquo Lætitiæ genere afficit, eo ipso conamur eandem, cum eodem Lætitiæ affectu, ut præsentem contemplari, qui quidem conatus statim cohibetur memoriâ rerum, quæ illius existentiam secludunt. Quare desiderium revera Tristitia est, quæ Lætitiæ opponitur illi, quæ ex absentiâ rei, quam odimus, oritur, de quâ vide [Scholium Propositionis 47](347sc) hujus Partis. Sed quia nomen _desiderium_ Cupiditatem respicere videtur, ideo hunc affectum ad Cupiditatis affectûs refero."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad33",
				"title": "XXXIII.",
				"text": "Aemulatio est alicujus rei Cupiditas, quæ nobis ingeneratur ex eo, quòd alios eandem Cupiditatem habere imaginamur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad33e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Qui fugit, quia alios fugere, vel qui timet, quia alios timere videt, vel etiam ille, qui ex eo, quòd aliquem manum suam combussisse videt, manum ad se contrahit, corpusque movet, quasi ipsius manus combureretur, eum imitari quidem alterius affectum ; sed non eundem æmulari dicemus ; non quia aliam æmulationis, aliam imitationis novimus causam ; sed quia usu factum est, ut illum tantùm vocemus æmulum, qui id, quod honestum, utile, vel jucundum esse judicamus, imitatur. Cæterùm de Ǣmulationis causâ vide [Propositionem 27](327) hujus Partis cum ejus [Scholio](327sc). Cur autem huic affectui plerumque juncta sit Invidia, de eo vide [Propositionem 32](332) hujus cum ejusdem [Scholio](332sc)."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad34",
				"title": "XXXIV.",
				"text": "Gratia, seu Gratitudo est Cupiditas, seu Amoris studium, quo ei benefacere conamur, qui in nos pari amoris affectu beneficium contulit. _Vide [Prop. 39](339) cum [Schol. Prop. 41](341sc) hujus_.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad35",
				"title": "XXXV.",
				"text": "Benevolentia est Cupiditas benefaciendi ei, cujus nos miseret. _Vide [Schol. Prop. 27](327sc) hujus_.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad36",
				"title": "XXXVI.",
				"text": "Ira est Cupiditas, quâ ex Odio incitamur ad illi, quem odimus, malum inferendum. _Vide [Prop. 39](339) hujus_.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad37",
				"title": "XXXVII.",
				"text": "Vindicta est Cupiditas, quâ ex reciproco Odio concitamur ad malum inferendum ei, qui nobis pari affectu damnum intulit. _Vide [Coroll. 2 Prop. 40](340c2) hujus cum ejusdem [Schol.](340sc)_",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad38",
				"title": "XXXVIII.",
				"text": "Crudelitas, seu Sævitia est Cupiditas, quâ aliquis concitatur ad malum inferendum ei, quem amamus, vel cujus nos miseret.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad38e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Crudelitati opponitur Clementia, quæ passio non est, sed animi potentia, quâ homo iram, & vindictam moderatur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad39",
				"title": "XXXIX.",
				"text": "Timor est Cupiditas majus, quod metuimus, malum minore vitandi. _Vide [Schol. Prop. 39](339sc) hujus._",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad40",
				"title": "XL.",
				"text": "Audacia est Cupiditas, quâ aliquis incitatur ad aliquid agendum cum periculo, quod ejus æquales subire metuunt.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad41",
				"title": "XLI.",
				"text": "Pusillanimitas dicitur de eo, cujus Cupiditas coërcetur timore periculi, quod ejus æquales subire audent.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad41e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Est igitur Pusillanimitas nihil aliud, quàm Metus alicujus mali, quod plerique non solent metuere ; quare ipsam ad Cupiditatis affectûs non refero. Eandem tamen hîc explicare volui, quia quatenus ad Cupiditatem attendimus, affectui Audaciæ reverâ opponitur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad42",
				"title": "XLII.",
				"text": "Consternatio dicitur de eo, cujus Cupiditas malum vitandi coercetur admiratione mali, quod timet.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad42e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Est itaque Consternatio Pusillanimitatis species. Sed quia Consternatio ex duplici Timore oritur, ideò commodiùs definiri potest, quod sit _Metus, qui hominem stupefactum, aut fluctuantem ità continet, ut is malum amovere non possit_. Dico _stupefactum_, quatenus ejus Cupiditatem malum amovendi admiratione coërceri intelligimus. _Fluctuantem_ autem dico, quatenus concipimus eandem Cupiditatem coërceri Timore alterius mali, quod ipsum æquè cruciat : unde fit, ut quodnam ex duobus avertat, nesciat. De his vide [Schol. Prop. 39](339sc) & [Schol. Prop. 52](352sc) hujus. Cæterùm de Pusillanimitate, & Audaciâ vide [Schol. Prop. 51](351sc) hujus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad43",
				"title": "XLIII.",
				"text": "Humanitas, seu Modestia est Cupiditas ea faciendi, quæ hominibus placent, & omittendi, quæ displicent.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad44",
				"title": "XLIV.",
				"text": "Ambitio est immodica gloriæ Cupiditas.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad44e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Ambitio est Cupiditas, quâ omnes affectûs _(per Prop. [27](327) & [31](331) hujus)_ foventur, & corroborantur ; & ideò his affectus vix superari potest. Nam quamdiu homo aliquâ Cupiditate tenetur, hâc simul necessariò tenetur. _Optimus quisque_, inquit Cicero, _maximè glorià ducitur. Philosophi etiam libris, quos de contemnendâ gloriâ scribunt, nomen suum inscribunt, &c_."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3ad45",
				"title": "XLV.",
				"text": "Luxuria est immoderata convivandi Cupiditas, vel etiam Amor.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad46",
				"title": "XLVI.",
				"text": "Ebrietas est immoderata potandi Cupiditas, & Amor.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad47",
				"title": "XLVII.",
				"text": "Avaritia est immoderata divitiarum Cupiditas, & Amor.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "3ad48",
				"title": "XLVIII.",
				"text": "Libido est etiam Cupiditas, & Amor in commiscendis corporibus.",
				"childs": [
					{
						"id": "3ad48e",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Sive hæc coëundi Cupiditas moderata sit, sive non sit, Libido appellari solet. Porrò  hi quinque affectûs _(ut in [Schol. Prop. 56](356sc) hujus monui)_ contrarios non habent. Nam Modestia species est Ambitionis, de quâ vide [Schol. Prop. 29](329sc) hujus, Temperantiam deinde, Sobrietatem, & Castitatem Mentis potentiam, non autem passionem indicare, jam etiam monui. Et tametsi fieri potest, ut homo avarus, ambitiosus, vel timidus à nimio cibo, potu, & coitu abstineat, Avaritia tamen, Ambitio, & Timor luxuriæ, ebrietati, vel libidini non sunt contrarii. Nam avarus in cibum, & potum alienum se ingurgitare plerumque desiderat. Ambitiosus autem, modò speret fore clàm, in nullâ re sibi temperabit, & si inter ebrios vivat, & libidinosos, ideò quia ambitiosus est, proclivior erit ad eadem vitia. Timidus denique id, quod non vult, facit. Nam quamvis mortis vitandæ causâ divitias in mare projiciat, manet tamen avarus ; & si libidinosus tristis est, quod sibi morem gerere nequeat, non desinit propterea libidinosus esse. Et absolutè hi affectûs non tam ipsos actûs convivandi, potandi &c. respiciunt, quàm ipsum Appetitum & Amorem. Nihil igitur his affectibus opponi potest, præter Generositatem & Animositatem, de quibus in seqq.  \nDefinitiones Zelotypiæ & reliquarum animi fluctuationum silentio prætermitto, tam quia ex compositione affectuum, quos jam definivimus, oriuntur, quàm quia pleræque nomina non habent, quod ostendit ad usum vitæ sufficere, easdem in genere tantummodò noscere. Cæterùm ex Definitionibus affectuum, quos explicuimus, liquet, eos omnes à Cupiditate, Lætitiâ, vel Tristitiâ oriri, seu potiùs nihil præter hos tres esse, quorum unusquisque variis nominibus appellari solet propter varias eorum relationes, & denominationes extrinsecas. Si jam ad hos primitivos, & ad ea, quæ de naturâ Mentis suprà diximus, attendere velimus, affectûs, quatenus ad solam Mentem referuntur, sic definire poterimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "3agd",
				"title": "AFFECTUUM GENERALIS DEFINITIO.",
				"text": "Affectus, qui animi Pathema dicitur, est confusa idea, quâ Mens majorem, vel minorem sui Corporis, vel alicujus ejus partis existendi vim, quàm antea, affirmat, & quâ datâ ipsa Mens ad hoc potiùs, quàm ad illud cogitandum determinatur.",
				"childs": [
					{
						"id": "3agde",
						"type": "EXPLICATIO",
						"text": "Dico primò Affectum, seu passionem animi esse _confusam ideam_. Nam Mentem eatenus tantùm pati, ostendimus _(vide [Prop. 3](303) hujus)_, quatenus ideas inadæquatas, sive confusas habet. Dico deinde, _quâ mens majorem, vel minorem sui corporis, vel alicujus ejus partis existendi vim, quàm antea, affirmat_. Omnes enim corporum ideæ, quas habemus, magis nostri Corporis actualem constitutionem _(per [Coroll. 2 Prop. 16](216c2), p. II)_, quàm corporis externi naturam indicant ; at hæc, quæ affectûs formam constituit, Corporis, vel alicujus ejus partis constitutionem indicare, vel exprimere debet, quam ipsum Corpus, vel aliqua ejus pars habet, ex eo, quòd ipsius agendi potentia, sive existendi vis augetur, vel minuitur, juvatur, vel coërcetur. Sed notandum, cùm dico, _majorem, vel minorem existendi vim, quàm antea_, me non intelligere, quòd Mens præsentem Corporis constitutionem cum præteritâ comparat ; sed quòd idea, quæ affectûs formam constituit, aliquid de corpore affirmat, quod plus, minusve realitatis reverâ involvit, quàm antea : Et quia essentia Mentis in hoc consistit _(per Prop. [11](211) & [13](213), p. II)_, quòd sui Corporis actualem existentiam affirmat, & nos per perfectionem ipsam rei essentiam intelligimus, sequitur ergo, quòd Mens ad majorem, minoremve perfectionem transit, quando ei aliquid de suo corpore, vel aliquâ ejus parte affirmare contingit, quod plus, minusve realitatis involvit, quàm antea. Cùm igitur suprà dixerim, Mentis cogitandi potentiam augeri, vel minui ; nihil aliud intelligere volui, quàm quòd Mens ideam sui Corporis, vel alicujus ejus partis formaverit, quæ plus minusve realitatis exprimit, quàm de suo Corpore affirmaverat. Nam idearum præstantia, & actualis cogitandi potentia ex objecti præstantiâ æstimatur. Addidi denique, & _quâ data ipsa Mens ad hoc potiùs, quàm ad aliud cogitandum determinatur_, ut præter Lætitiæ, & Tristitiæ naturam, quam prima definitionis pars explicat, Cupiditatis etiam naturam exprimerem."
					}
				]
			},
			{
				"title":"_Finis Tertiae Partis_.",
				"type":"filet"
			}
		]
	},
	{
		"index": 4,
		"id": "p4",
		"title": "_Pars Quarta_, DE Servitute Humanâ, _seu de_ Affectuum VIRIBUS.",
		"enonces": [
			{
				"id": "4pr",
				"title": "PRÆFATIO",
				"text": "_Humanam impotentiam in moderandis, & coërcendis affectibus Servitutem voco ; homo enim affectibus obnoxius sui juris non est, sed fortunæ, in cujus potestate ità est, ut sæpe coactus sit, quanquam meliora sibi videat, deteriora tamen sequi. Hujus rei causam, & quid præterea affectûs boni, vel mali habent, in hâc Parte demonstrare proposui. Sed antequam incipiam, pauca de perfectione, & imperfectione, deque bono, & malo præfari lubet.  \nQui rem aliquam facere constituit, eamque perfecit, rem suam perfectam esse, non tantùm ipse, sed etiam unusquisque, qui mentem Auctoris illius operis, & scopum rectè noverit, aut se novisse crediderit, dicet. Ex. gr. si quis aliquod opus (quod suppono nondum esse peractum) viderit, noveritque scopum Auctoris illius operis esse domum ædificare, is domum imperfectam esse dicet, & contrà perfectam, simulatque opus ad finem, quem ejus Auctor eidem dare constituerat, perductum viderit. Verùm si quis opus aliquod videt, cujus simile nunquam viderat, nec mentem opificis novit, is sanè scire non poterit, opusne illud perfectum, an imperfectum sit. Atque hæc videtur prima fuisse horum vocabulorum significatio. Sed postquam homines ideas universales formare, & domuum, ædificiorum, turrium, &c. exemplaria excogitare, & alia rerum exemplaria aliis præferre inceperunt, factum est, ut unusquisque id perfectum vocaret, quod cum universali ideâ, quam ejusmodi rei formaverat, videret convenire, & id contrà imperfectum, quod cum concepto suo exemplari minùs convenire videret, quanquam ex opificis sententiâ consummatum planè esset. Nec alia videtur esse ratio, cur res naturales etiam, quæ scilicet humanâ manu non sunt factæ, perfectas, aut imperfectas vulgò appellent ; solent namque homines tam rerum naturalium, quàm artificialium ideas formare universales, quas rerum veluti exemplaria habent, & quas naturam (quam nihil nisi alicujus finis causâ agere existimant) intueri credunt, sibique exemplaria proponere. Cùm itaque aliquid in naturâ fieri vident, quod cum concepto exemplari, quod rei ejusmodi habent, minùs convenit, ipsam naturam tum defecisse, vel peccavisse, remque illam imperfectam reliquisse, credunt. Videmus itaque homines consuevisse, res naturales perfectas, aut imperfectas vocare, magis ex præjudicio, quàm ex earum verâ cognitione. Ostendimus enim in Primæ Partis [Appendice](1app) Naturam propter finem non agere ; æternum namque illud, & infinitum Ens, quod Deum, seu Naturam appellamus, eâdem, quâ existit, necessitate agit. Ex quâ enim naturæ necessitate existit, ex eâdem ipsum agere ostendimus_ ([Prop. 16](116), p. I). _Ratio igitur, seu causa, cur Deus, seu Natura agit, & cur existit, una, eademque est. Ut ergo nullius finis causâ existit, nullius etiam finis causâ agit ; sed ut existendi, sic & agendi principium, vel finem habet nullum. Causa autem, quæ finalis dicitur, nihil est præter ipsum humanum appetitum, quatenus is alicujus rei veluti principium, seu causa primaria consideratur. Ex. gr. cùm dicimus habitationem causam fuisse finalem hujus, aut illius domûs, nihil tùm sanè intelligimus aliud, quàm quòd homo ex eo, quòd vitæ domesticæ commoda imaginatus est, appetitum habuit ædificandi domum. Quare habitatio, quatenus ut finalis causa consideratur, nihil est præter hunc singularem appetitum, qui reverâ causa est efficiens, quæ ut prima consideratur, quia homines suorum appetituum causas communiter ignorant. Sunt namque, ut jam sæpe dixi, suarum quidem actionum, & appetituum conscii, sed ignari causarum, à quibus ad aliquid appetendum determinantur. Quòd præterea vulgò ajunt, Naturam aliquando deficere, vel peccare, resque imperfectas producere, inter commenta numero, de quibus in [Appendice](1app) Partis Primæ egi. Perfectio igitur, & imperfectio reverâ modi solummodò cogitandi sunt, nempe notiones, quas fingere solemus ex eo, quòd ejusdem speciei, aut generis individua ad invicem comparamus : & hâc de causâ suprâ_ ([Defin. 6](2d6), p. II) _dixi me per realitatem, & perfectionem idem intelligere ; solemus enim omnia Naturæ individua ad unum genus, quod generalissimum appellatur, revocare ; nempe ad notionem entis, quæ ad omnia absolutè Naturæ individua pertinet. Quatenus itaque Naturæ individua ad hoc genus revocamus, & ad invicem comparamus, & alia plus entitatis, seu realitatis, quàm alia habere comperimus, eatenus alia aliis perfectiora esse dicimus ; & quatenus iisdem aliquid tribuimus, quod negationem involvit, ut terminus, finis, impotentia, &c. eatenus ipsa imperfecta appellamus, quia nostram Mentem non æquè afficiunt, ac illa, quæ perfecta vocamus, & non quòd ipsis aliquid, quod suum sit, deficiat, vel quòd Natura peccaverit. Nihil enim naturæ alicujus rei competit, nisi id, quod ex necessitate naturæ causæ efficientis sequitur, & quicquid ex necessitate naturæ causæ efficientis sequitur, id necessariò fit.  \nBonum, & malum quod attinet, nihil etiam positivum in rebus, in se scilicet consideratis, indicant, nec aliud sunt, præter cogitandi modos, seu notiones, quas formamus ex eo, quòd res ad invicem comparamus. Nam una, eademque res potest eodem tempore bona, & mala, & etiam indifferens esse. Ex. gr. Musica bona est Melancholico, mala lugenti ; surdo autem neque bona, neque mala. Verùm, quamvis se res ità habeat, nobis tamen hæc vocabula retinenda sunt. Nam quia ideam hominis tanquam naturæ humanæ exemplar, quod intueamur, formare cupimus, nobis ex usu erit, hæc eadem vocabula eo, quo dixi, sensu retinere. Per bonum itaque in seqq. intelligam id, quòd certo scimus medium esse, ut ad exemplar humanæ naturæ, quod nobis proponimus, magis magisque accedamus. Per malum autem id, quod certò scimus impedire, quominùs idem exemplar referamus. Deinde homines perfectiores, aut imperfectiores dicemus, quatenus ad hoc idem exemplar magis, aut minùs accedunt. Nam apprimè notandum est, cùm dico, aliquem à minore ad majorem perfectionem transire, & contrà, me non intelligere, quòd ex unâ essentiâ, seu formâ in aliam mutatur. Equus namque ex. gr. tàm destruitur, si in hominem, quàm si in insectum mutetur : sed quòd ejus agendi potentiam, quatenus hæc per ipsius naturam intelligitur, augeri, vel minui concipimus. Denique per perfectionem in genere realitatem, uti dixi, intelligam, hoc est, rei cujuscunque essentiam, quatenus certo modo existit, & operatur, nullâ ipsius durationis habitâ ratione. Nam nulla res singularis potest ideò dici perfectior, quia plus temporis in existendo perseveravit ; quippe rerum duratio ex earum essentiâ determinari nequit ; quandoquidem rerum essentia nullum certum, & determinatum existendi tempus involvit ; sed res quæcunque, sive ea perfectior sit, sive minùs, eâdem vi, quâ existere incipit, semper in existendo perseverare poterit, ità ut omnes hâc in re æquales sint._",
				"childs": []
			},
			{
				"title":"DEFINITIONES",
				"type":"title"
			},
			{
				"id": "4d1",
				"title": "I.",
				"text": "Per bonum id intelligam, quod certò scimus nobis esse utile.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4d2",
				"title": "II.",
				"text": "Per malum autem id, quod certò scimus impedire, quominùs boni alicujus simus compotes.  \n  \nDe his præcedentem vide [præfationem](4pr) sub finem.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4d3",
				"title": "III.",
				"text": "Res singulares voco contingentes, quatenus, dum ad earum solam essentiam attendimus, nihil invenimus, quod earum existentiam necessariò ponat, vel quod ipsam necessariò secludat.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4d4",
				"title": "IV.",
				"text": "Easdem res singulares voco possibiles, quatenus, dum ad causas, ex quibus produci debent, attendimus, nescimus, an ipsæ determinatæ sint ad easdem producendum.  \n  \nIn [Schol. 1 Prop. 33](133sc1), p. I inter possibile, & contingens nullam feci differentiam, quia ibi non opus erat hæc accuratè distinguere.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4d5",
				"title": "V.",
				"text": "Per contrarios affectûs in seqq. intelligam eos, qui hominem diversum trahunt, quamvis ejusdem sint generis, ut luxuries, & avaritia, quæ amoris sunt species ; nec naturâ, sed per accidens sunt contrarii.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4d6",
				"title": "VI.",
				"text": "Quid per affectum erga rem futuram, præsentem, & præteritam intelligam, explicui in Schol. [1](318sc1) & [2](318sc2) Prop. 18 p. III, quod vide.  \n  \nSed venit hîc præterea notandum, quòd ut loci, sic etiam temporis distantiam non, nisi usque ad certum quendam limitem, possumus distinctè imaginari ; hoc est, sicut omnia illa objecta, quæ ultra ducentos pedes à nobis distant, seu quorum distantia à loco, in quo sumus, illam superat, quam distinctè imaginamur, æquè longè à nobis distare, & perinde, ac si in eodem plano essent, imaginari solemus ; sic etiam objecta, quorum existendi tempus longiore à præsenti intervallo abesse imaginamur, quàm quod distinctè imaginari solemus, omnia æquè longè à præsenti distare imaginamur, & ad unum quasi temporis momentum referimus.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4d7",
				"title": "VII.",
				"text": "Per finem, cujus causâ aliquid facimus, appetitum intelligo.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4d8",
				"title": "VIII.",
				"text": "Per virtutem, & potentiam idem intelligo, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_ virtus, quatenus ad hominem refertur, est ipsa hominis essentia, seu natura, quatenus potestatem habet, quædam efficiendi, quæ per solas ipsius naturæ leges possunt intelligi.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "4a",
				"title": "AXIOMA",
				"text": "Nulla res singularis in rerum naturâ datur, quâ potentior, & fortior non detur alia. Sed quâcunque datâ datur alia potentior, à quâ illa data potest destrui.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "401",
				"title": "PROPOSITIO 1",
				"text": "_Nihil, quod idea falsa positivum habet, tollitur præsentiâ veri, quatenus verum._",
				"childs": [
					{
						"id": "401d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Falsitas in solâ privatione cognitionis, quam ideæ inadæquatæ involvunt, consistit _(per [Prop. 35](235), p. II)_, nec ipsæ aliquid habent positivum, propter quod falsæ dicuntur _(per [Prop. 33](233), p. II)_ ; sed contrà, quatenus ad Deum referuntur, veræ sunt _(per [Prop. 32](232), p. II)_. Si igitur id, quod idea falsa positivum habet, præsentiâ veri, quatenus verum est, tolleretur, tolleretur ergò idea vera à se ipsâ, quod _(per [Prop. 4](304), p. III)_ est absurdum. Ergo Nihil, quod idea, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "401sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Intelligitur hæc Propositio clariùs ex [Coroll. 2 Prop. 16](216c2) p. II. Nam imaginatio idea est, quæ magis Corporis humani præsentem constitutionem, quàm corporis externi naturam indicat, non quidem distinctè, sed confusè ; unde fit, ut Mens errare dicatur. Ex. gr. cùm solem intuemur, eundem ducentos circiter pedes à nobis distare imaginamur ; in quo tamdiu fallimur, quamdiu veram ejus distantiam ignoramus ; sed cognitâ ejusdem distantiâ tollitur quidem error, sed non imaginatio, hoc est, idea solis, quæ ejusdem naturam eatenus tantùm explicat, quatenus Corpus ab eodem afficitur ; adeóque, quamvis veram ejusdem distantiam noscamus, ipsum nihilominùs propè nobis adesse imaginabimur. Nam ut in [Schol. Prop. 35](235sc) p. II diximus, non eâ de causâ solem adeò propinquum imaginamur, quia ejus veram distantiam ignoramus, sed quia Mens eatenus magnitudinem solis concipit, quatenus Corpus ab eodem afficitur. Sic cùm solis radii, aquæ superficiei incidentes, ad nostros oculos reflectuntur, eundem perinde, ac si in aquâ esset, imaginamur ; tametsi verum ejus locum noverimus, & sic reliquæ imaginationes, quibus Mens fallitur, sive eæ naturalem Corporis constitutionem, sive, quòd ejusdem agendi potentiam augeri, vel minui indicant, vero non sunt contrariæ, nec ejusdem præsentiâ evanescunt. Fit quidem, cùm falso aliquod malum timemus, ut timor evanescat, audito vero nuntio ; sed contrà etiam fit, cùm malum, quod certè venturum est, timemus, ut timor etiam evanescat, audito falso nuntio ; atque adeò imaginationes non præsentiâ veri, quatenus verum, evanescunt ; sed quia aliæ occurrunt, iis fortiores, quæ rerum, quas imaginamur, præsentem existentiam secludunt, ut [Prop. 17](217) p. II ostendimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "402",
				"title": "PROPOSITIO 2",
				"text": "_Nos eatenus patimur, quatenus Naturæ sumus pars, quæ per se absque aliis non potest concipi._",
				"childs": [
					{
						"id": "402d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nos tum pati dicimur, cùm aliquid in nobis oritur, cujus non nisi partialis sumus causa _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_, hoc est _(per [Defin. 1](3d1), p. III)_, aliquid, quod ex solis legibus nostræ naturæ deduci nequit. Patimur igitur, quatenus Naturæ sumus pars, quæ per se absque aliis nequit concipi. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "403",
				"title": "PROPOSITIO 3",
				"text": "_Vis, quâ homo in existendo perseverat, limitata est, & à potentiâ causarum externarum infinitè superatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "403d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex [Axiomate](4a) hujus. Nam dato homine datur aliquid aliud, puta A potentius, & dato A datur deinde aliud, puta B, ipso A potentius, & hoc in infinitum ; ac proinde potentia hominis potentiâ alterius rei definitur, & à potentiâ causarum externarum infinitè superatur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "404",
				"title": "PROPOSITIO 4",
				"text": "_Fieri non potest, ut homo non sit Naturæ pars, & ut nullas possit pati mutationes, nisi, quæ per solam suam naturam possint intelligi, quarumque adæquata sit causa._",
				"childs": [
					{
						"id": "404d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Potentia, quâ res singulares, & consequenter homo suum esse conservat, est ipsa Dei, sive Naturæ potentia _(per [Coroll. Prop. 24](124c), p. I)_, non quatenus infinita est, sed quatenus per humanam actualem essentiam explicari potest _(per [Prop. 7](307), p. III)_. Potentia itaque hominis, quatenus per ipsius actualem essentiam explicatur, pars est infinitæ Dei, seu Naturæ potentiæ, hoc est _(per [Prop. 34](134), p. I)_, essentiæ. Quod erat primum. Deinde si fieri posset, ut homo nullas posset pati mutationes, nisi, quæ per solam ipsius hominis naturam possint intelligi, sequeretur _(per Prop. [4](304) & [6](306), p. III)_, ut non posset perire, sed ut semper necessariò existeret ; atque hoc sequi deberet ex causâ, cujus potentia finita, aut infinita sit, nempe vel ex solâ hominis potentiâ, qui scilicet potis esset, ut à se removeret reliquas mutationes, quæ à causis externis oriri possent, vel infinitâ Naturæ potentiâ, à quâ omnia singularia ità dirigerentur, ut homo nullas alias posset pati mutationes, nisi quæ ipsius conservationi inserviunt. At primum _(per [Prop. præced.](403), cujus demonstratio universalis est, & ad omnes res singulares applicari potest)_ est absurdum ; ergo si fieri posset, ut homo nullas pateretur mutationes, nisi quæ per solam ipsius hominis naturam possent intelligi ; & consequenter _(sicut jam ostendimus)_ ut semper necessariò existeret, id sequi deberet ex Dei infinitâ potentiâ : & consequenter _(per [Prop. 16](116), p. I)_ ex necessitate divinæ naturæ, quatenus alicujus hominis ideâ affectus consideratur, totius Naturæ ordo, quatenus ipsa sub Extensionis, & Cogitationis attributis concipitur, deduci deberet ; atque adeò _(per [Prop. 21](121), p. I)_ sequeretur, ut homo esset infinitus, quod _(per primam partem hujus Demonstrationis)_ est absurdum. Fieri itaque nequit, ut homo nullas alias patiatur mutationes, nisi quarum ipse adæquata sit causa. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "404c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, hominem necessariò passionibus esse semper obnoxium, communemque Naturæ ordinem sequi, & eidem parere, seseque eidem, quantùm rerum natura exigit, accommodare."
					}
				]
			},
			{
				"id": "405",
				"title": "PROPOSITIO 5",
				"text": "_Vis, & incrementum cujuscunque passionis, ejusque in existendo perseverantia non definitur potentiâ, quâ nos in existendo perseverare conamur, sed causæ externæ potentiâ cum nostrâ comparatâ._",
				"childs": [
					{
						"id": "405d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Passionis essentia non potest per solam nostram essentiam explicari _(per Defin. [1](3d1) & [2](3d2), p. III)_, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, passionis potentia definiri nequit potentiâ, quâ in nostro esse perseverare conamur ; sed _(ut [Prop. 16](216), p. II ostensum est)_ definiri necessariò debet potentiâ causæ externæ cum nostrâ comparatâ. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "406",
				"title": "PROPOSITIO 6",
				"text": "_Vis alicujus passionis, seu affectûs reliquas hominis actiones, seu potentiam superare potest, ità ut affectus pertinaciter homini adhæreat._",
				"childs": [
					{
						"id": "406d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Vis, & incrementum cujuscunque passionis, ejusque in existendo perseverantia definitur potentiâ causæ externæ cum nostrâ comparatâ _(per [Prop. præced.](405))_ ; adeóque _(per [Prop. 3](403) hujus)_ hominis potentiam superare potest, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "407",
				"title": "PROPOSITIO 7",
				"text": "_Affectus nec coërceri, nec tolli potest, nisi per affectum contrarium, & fortiorem affectu coërcendo._",
				"childs": [
					{
						"id": "407d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus, quatenus ad Mentem refertur, est idea, quâ Mens majorem, vel minorem sui corporis existendi vim, quàm antea, affirmat _(per [generalem Affectuum Definitionem](3agde)), quæ reperitur sub finem Tertiæ Partis)_. Cùm igitur Mens aliquo affectu conflictatur, Corpus afficitur simul affectione, quâ ejus agendi potentia augetur, vel minuitur. Porrò hæc Corporis affectio _(per [Prop. 5](405) hujus)_ vim à suâ causâ accipit perseverandi in suo esse ; quæ proinde nec coërceri, nec tolli potest, nisi à causâ corporeâ _(per [Prop. 6](206), p. II)_, quæ Corpus afficiat affectione illi contrariâ _(per [Prop. 5](405), p. III)_, & fortiore _(per [Axiom.](4a) hujus)_ : atque adeò _(per [Prop. 12](212), p. II)_ Mens afficietur ideâ affectionis fortioris, & contrariæ priori, hoc est _(per [gen. Affect. Defin.](3agde))_ Mens afficietur affectu fortiori, & contrario priori, qui scilicet prioris existentiam secludet, vel tollet ; ac proinde affectus nec tolli, nec coërceri potest, nisi per affectum contrarium, & fortiorem. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "407c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Affectus, quatenus ad Mentem refertur, nec coërceri, nec tolli potest, nisi per ideam Corporis affectionis contrariæ, & fortioris affectione, quâ patimur. Nam affectus, quo patimur, nec coërceri, nec tolli potest, nisi per affectum eodem fortiorem, eique contrarium _(per [Prop. præced.](407))_, hoc est _(per [gen. Affect. Defin.](3agde))_, nisi per ideam Corporis affectionis fortioris, & contrariæ affectioni, quâ patimur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "408",
				"title": "PROPOSITIO 8",
				"text": "_Cognitio boni, & mali nihil aliud est, quàm Lætitiæ, vel Tristitiæ affectus, quatenus ejus sumus conscii._",
				"childs": [
					{
						"id": "408d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Id bonum, aut malum vocamus, quod nostro esse conservando prodest, vel obest _(per Defin. [1](4d1) & [2](4d2) hujus)_, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, quod nostram agendi potentiam auget, vel minuit, juvat, vel coërcet. Quatenus itaque _(per Defin. Lætitiæ, & Tristitiæ, quas vide in [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_ rem aliquam nos Lætitiâ, vel Tristitiâ afficere percipimus, eandem bonam, aut malam vocamus ; atque adeò boni, & mali cognitio, nihil aliud est, quàm Lætitiæ, vel Tristitiæ idea, quæ ex ipso Lætitiæ, vel Tristitiæ affectu necessariò sequitur _(per [Prop. 22](222), p. II)_. At hæc idea eodem modo unita est affectui, ac Mens unita est Corpori _(per [Prop. 21](221), p. II)_, hoc est _(ut in [Schol. ejusdem Prop.](221sc) ostensum)_, hæc idea ab ipso affectu, sive _(per [gen. Affect. Defin.](3agde))_ ab ideâ Corporis affectionis reverâ non distinguitur, nisi solo conceptu ; ergo hæc cognitio boni, & mali nihil est aliud, quàm ipse affectus, quatenus ejusdem sumus conscii. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "409",
				"title": "PROPOSITIO 9",
				"text": "_Affectus, cujus causam in præsenti nobis adesse imaginamur, fortior est, quam si eandem non adesse imaginaremur._",
				"childs": [
					{
						"id": "409d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Imaginatio est idea, quâ Mens rem ut præsentem contemplatur _(vide ejus Defin. in [Schol. Prop. 17](217sc), p. II)_, quæ tamen magis Corporis humani constitutionem, quàm rei externæ naturam indicat _(per [Coroll. 2 Prop. 16](216c2), p. II)_. Est igitur affectus _(per [gen. Affect. Defin.](3agde))_ imaginatio, quatenus corporis constitutionem indicat. At imaginatio _(per [Prop. 17](217), p. II)_ intensior est, quamdiu nihil imaginamur, quod rei externæ præsentem existentiam secludit ; ergo etiam affectus, cujus causam in præsenti nobis adesse imaginamur, intensior, seu fortior est, quàm si eandem non adesse imaginaremur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "409sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Cùm suprà in [Propositione 18](318) Partis III dixerim, nos ex rei futuræ, vel præteritæ imagine eodem affectu affici, ac si res, quam imaginamur, præsens esset, expressè monui id verum esse, quatenus ad solam ipsius rei imaginem attendimus ; est enim ejusdem naturæ, sive res ut præsentes imaginati simus, sive non simus : sed non negavi eandem debiliorem reddi, quando alias res nobis præsentes contemplamur, quæ rei futuræ præsentem existentiam secludunt, quod tum monere neglexi, quia in hâc Parte de affectuum viribus agere constitueram."
					},
					{
						"id": "409c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Imago rei futuræ, vel præteritæ, hoc est, rei, quam cum relatione ad tempus futurum, vel præteritum secluso præsenti contemplamur, cæteris paribus, debilior est imagine rei præsentis, & consequenter affectus erga rem futuram, vel præteritam, cæteris paribus, remissior est affectu erga rem præsentem."
					}
				]
			},
			{
				"id": "410",
				"title": "PROPOSITIO 10",
				"text": "_Erga rem futuram, quàm citò affuturam imaginamur, intensiùs afficimur, quàm si ejus existendi tempus longiùs à præsenti distare imaginaremur ; & memoriâ rei, quam non diu præteriisse imaginamur, intensiùs etiam afficimur, quàm si eandem diu præteriisse imaginaremur._",
				"childs": [
					{
						"id": "410d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus enim rem citò affuturam, vel non diu præteriisse imaginamur, eo ipso aliquid imaginamur, quod rei præsentiam minùs secludit, quàm si ejusdem futurum existendi tempus longiùs à præsenti distare, vel quòd dudum præterierit, imaginaremur _(ut per se notum)_, adeóque _(per [Prop. præced.](409))_ eatenus intensiùs erga eandem afficiemur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "410sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Ex iis, quæ ad [Definitionem 6](4d6) hujus Partis notavimus, sequitur, nos erga objecta, quæ à præsenti longiori temporis intervallo distant, quàm quod imaginando determinare possumus, quamvis ab invicem longo temporis intervallo distare intelligamus, æquè tamen remissè affici."
					}
				]
			},
			{
				"id": "411",
				"title": "PROPOSITIO 11",
				"text": "_Affectus erga rem, quam ut necessariam imaginamur, cæteris paribus, intensior est, quàm erga possibilem, vel contingentem, sive non necessariam._",
				"childs": [
					{
						"id": "411d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus rem aliquam necessariam esse imaginamur, eatenus ejus existentiam affirmamus, & contrà rei existentiam negamus, quatenus eandem non necessariam esse imaginamur _(per [Schol. 1 Prop. 33](133sc1) p.I)_, ac proinde _(per [Prop. 9](409) hujus)_ affectus erga rem necessariam, cæteris paribus, intensior est, quàm erga non necessariam. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "412",
				"title": "PROPOSITIO 12",
				"text": "_Affectus erga rem, quam scimus in præsenti non existere, & quam ut possibilem imaginamur, cæteris paribus, intensior est, quàm erga contingentem._",
				"childs": [
					{
						"id": "412d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus rem ut contingentem imaginamur, nullâ alterius rei imagine afficimur, quæ rei existentiam ponat _(per [Defin. 3](4d3) hujus)_ : sed contrà _(secundùm Hypothesin)_ quædam imaginamur, quæ ejusdem præsentem existentiam secludunt. At quatenus rem in futurum possibilem esse imaginamur, eatenus quædam imaginamur, quæ ejusdem existentiam ponunt _(per [Defin. 4](4d4) hujus)_, hoc est _(per [Prop. 18](318), p. III)_, quæ Spem, vel Metum fovent ; atque adeò affectus erga rem possibilem vehementior est. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "412c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Affectus erga rem, quàm scimus in præsenti non existere, & quam ut contingentem imaginamur, multò remissior est, quàm si rem in præsenti nobis adesse imaginaremur."
					},
					{
						"id": "412cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus erga rem, quam in præsenti existere imaginamur, intensior est, quàm si eandem ut futuram imaginaremur _(per [Coroll. Prop. 9](409c) hujus)_, & multò vehementior est, quàm si tempus futurum à præsenti multùm distare imaginaremur _(per [Prop. 10](410) hujus)_. Est itaque affectus erga rem, cujus existendi tempus longè à præsenti distare imaginamur, multò remissior, quàm si eandem ut præsentem imaginaremur, & nihilominùs _(per [Prop. præced.](412))_ intensior est, quàm si eandem rem ut contingentem imaginaremur ; atque adeò affectus erga rem contingentem multò remissior erit, quàm si rem in præsenti nobis adesse imaginaremur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "413",
				"title": "PROPOSITIO 13",
				"text": "_Affectus erga rem contingentem, quam scimus in præsenti non existere, cæteris paribus remissior est, quàm affectus erga rem præteritam._",
				"childs": [
					{
						"id": "413d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus rem ut contingentem imaginamur, nullâ alterius rei imagine afficimur, quæ rei existentiam ponat _(per [Defin. 3](4d3) hujus)_. Sed contrà _(secundum Hypothesin)_ quædam imaginamur, quæ ejusdem præsentem existentiam secludunt. Verùm quatenus eandem cum relatione ad tempus præteritum imaginamur, eatenus aliquid imaginari supponimur, quod ipsam ad memoriam redigit, sive quod rei imaginem excitat _(vide [Prop. 18](218) p. II cum ejusdern [Schol.](218sc))_ ; ac proinde eatenus efficit, ut ipsam, ac si præsens esset, contemplemur _(per [Coroll. Prop. 17](217sc), p. II)_ : Atque adeò _(per [Prop. 9](409) hujus)_ affectus erga rem contingentem, quam scimus in præsenti non existere, cæteris paribus, remissior erit, quàm affectus erga rem præteritam. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "414",
				"title": "PROPOSITIO 14",
				"text": "_Vera boni, & mali cognitio, quatenus vera, nullum affectum coërcere potest, sed tantùm, quatenus ut affectus consideratur._",
				"childs": [
					{
						"id": "414d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus est idea, quâ Mens majorem, vel minorem sui Corporis existendi vim, quàm antea, affirmat _(per [gen. Affect. Defin.](3agde))_ ; atque adeò _(per [Prop. 1](401) hujus)_ nihil positivum habet, quod præsentiâ veri tolli possit, & consequenter vera boni, & mali cognitio, quatenus vera, nullum affectum coërcere potest. At quatenus affectus est _(vide [Prop. 8](408) hujus)_, si fortior affectu coërcendo sit, eatenus tantùm _(per [Prop. 7](407) hujus)_ affectum coërcere poterit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "415",
				"title": "PROPOSITIO 15",
				"text": "_Cupiditas, quæ ex verâ boni, & mali cognitione oritur, multis aliis Cupiditatibus, quæ ex affectibus, quibus conflictamur, oriuntur, restingui, vel coërceri potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "415d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex verâ boni, & mali cognitione, quatenus hæc _(per [Prop. 8](408) hujus)_ affectus est, oritur necessariò Cupiditas _(per [Defin. 1](3ad) Affect.)_, quæ eò est major, quò affectus, ex quo oritur, major est _(per [Prop. 37](337), p. III)_ : Sed quia hæc Cupiditas _(per Hypothesin)_ ex eo, quòd aliquid verè intelligimus, oritur, sequitur ergo ipsa in nobis, quatenus agimus _(per [Prop. 3](303), p. III)_ ; atque adeò per solam nostram essentiam debet intelligi _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_ ; & consequenter _(per [Prop. 7](307), p.III)_ ejus vis, & incrementum solâ humanâ potentiâ definiri debet. Porrò Cupiditates, quæ ex affectibus, quibus conflictamur, oriuntur, eò etiam majores sunt, quò hi affectûs vehementiores erunt ; atque adeò earum vis, & incrementum _(per [Prop. 5](405) hujus)_ potentiâ causarum externarum definiri debet, quæ, si cum nostrâ comparetur, nostram potentiam indefinitè superat _(per [Prop. 3](403) hujus)_ : atque adeò Cupiditates, quæ ex similibus affectibus oriuntur, vehementiores esse possunt illâ, quæ ex verâ boni, & mali cognitione oritur ; ac proinde _(per [Prop. 7](407) hujus)_ eandem coërcere, vel restinguere poterunt. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "416",
				"title": "PROPOSITIO 16",
				"text": "_Cupiditas, quæ ex cognitione boni, & mali, quatenus hæc cognitio futurum respicit, oritur, faciliùs rerum Cupiditate, quæ in præsentiâ suaves sunt, coërceri, vel restingui potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "416d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus erga rem, quam futuram imaginamur, remissior est, quàm erga præsentem _(per [Coroll. Prop. 9](409c) hujus)_. At Cupiditas, quæ ex verâ boni, & mali cognitione oritur, tametsi hæc cognitio circa res, quæ in præsentiâ bonæ sunt, versetur, restingui, vel coërceri potest aliquâ temerariâ Cupiditate _(per [Prop. præced.](415), cujus Demonstrat. universalis est)_ ; ergo Cupiditas, quæ ex eâdem cognitione, quatenus hæc futurum respicit, oritur, faciliùs coërceri, vel restingui poterit, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "417",
				"title": "PROPOSITIO 17",
				"text": "_Cupiditas, quæ oritur ex verâ boni, & mali cognitione, quatenus hæc circa res contingentes versatur, multò adhuc faciliùs coërceri potest, Cupiditate rerum, quæ præsentes sunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "417d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Propositio hæc eodem modo, ac [Prop. præced.](416) demonstratur ex [Coroll. Prop. 12](412c) hujus."
					},
					{
						"id": "417sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "His me causam ostendisse credo, cur homines opinione magis, quàm verâ ratione commoveantur, & cur vera boni, & mali cognitio animi commotiones excitet, & sæpe omni libidinis generi cedat ; unde illud Poëtæ natum : _Video meliora, proboque, deteriora sequor_. Quod idem etiam Ecclesiastes in mente habuisse videtur, cùm dixit : _Qui auget scientiam, auget dolorem_. Atque hæc non eum in finem dico, ut inde concludam, præstabilius esse ignorare, quàm scire, vel quòd stulto intelligens in moderandis affectibus nihil intersit ; sed ideò quia necesse est, nostræ naturæ tam potentiam, quàm impotentiam noscere, ut determinare possimus, quid ratio in moderandis affectibus possit, & quid non possit ; & in hâc Parte de solâ humanâ impotentiâ me acturum dixi. Nam de Rationis in affectûs potentiâ separatim agere constitui."
					}
				]
			},
			{
				"id": "418",
				"title": "PROPOSITIO 18",
				"text": "_Cupiditas, quæ ex Lætitiâ oritur, cæteris paribus, fortior est Cupiditate, quæ ex Tristitiâ oritur._",
				"childs": [
					{
						"id": "418d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cupiditas est ipsa hominis essentia _(per [Defin. 1 Affect.](3ad1))_, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, conatus, quo homo in suo esse perseverare conatur. Quare Cupiditas, quæ ex Lætitiâ oritur, ipso Lætitiæ affectu _(per Defin. Lætitiæ, quam vide in [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_ juvatur, vel augetur ; quæ autem contrà ex Tristitiâ oritur, ipso Tristitiæ affectu _(per idem [Schol.](311sc))_ minuitur, vel coërcetur ; atque adeò vis Cupiditatis, quæ ex Lætitiâ oritur, potentiâ humanâ, simul & potentiâ causæ externæ ; quæ autem ex Tristitiâ, solâ humanâ potentiâ definiri debet, ac proinde hâc illa fortior est. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "418sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "His paucis humanæ impotentiæ, & inconstantiæ causas, & cur homines rationis præcepta non servent, explicui. Superest jam, ut ostendam, quid id sit, quod ratio nobis præscribit, & quinam affectûs cum rationis humanæ regulis conveniant, quinam contrà iisdem contrarii sint. Sed antequam hæc prolixo nostro Geometrico ordine demonstrare incipiam, lubet ipsa rationis dictamina hic priùs breviter ostendere, ut ea, quæ sentio, faciliùs ab unoquoque percipiantur. Cùm ratio nihil contra naturam postulet, postulat ergo ipsa, ut unusquisque seipsum amet, suum utile, quod reverâ utile est, quærat, & id omne, quod hominem ad majorem perfectionem reverâ ducit, appetat, & absolutè, ut unusquisque suum esse, quantum in se est, conservare conetur. Quod quidem tam necessariò verum est, quàm, quòd totum sit suâ parte majus _(vide [Prop. 4](304), p. III)_. Deinde quandoquidem virtus _(per [Defin. 8](4d8) hujus)_ nihil aliud est, quàm ex legibus propriæ naturæ agere, & nemo suum esse _(per [Prop. 7](307), p. III)_ conservare conetur, nisi ex propriæ suæ naturæ legibus ; hinc sequitur _primò_, virtutis fundamentum esse ipsum conatum proprium esse conservandi, & felicitatem in eo consistere, quòd homo suum esse conservare potest. _Secundò_ sequitur, virtutem propter se esse appetendam, nec quicquam, quod ipsâ præstabilius, aut quod utilius nobis sit, dari, cujus causâ deberet appeti. _Tertiò_ denique sequitur, eos, qui se interficiunt, animo esse impotentes, eosque à causis externis, suæ naturæ repugnantibus, prorsus vinci. Porrò ex [Postulato 4](213p4) Partis II sequitur, nos efficere nunquam posse, ut nihil extra nos indigeamus ad nostrum esse conservandum, & ut ità vivamus, ut nullum commercium cum rebus, quæ extra nos sunt, habeamus ; &, si præterea nostram Mentem spectemus, sanè noster intellectus imperfectior esset, si Mens sola esset, nec quicquam præter se ipsam intelligeret. Multa igitur extra nos dantur, quæ nobis utilia, quæque propterea appetenda sunt. Ex his nulla præstantiora excogitari possunt, quàm ea, quæ cum nostrâ naturâ prorsùs conveniunt. Si enim duo ex. gr. ejusdem prorsùs naturæ individua invicem junguntur, individuum componunt singulo duplò potentius. Homini igitur nihil homine utilius ; nihil, inquam, homines præstantius ad suum esse conservandum, optare possunt, quàm quòd omnes in omnibus ità conveniant, ut omnium Mentes & Corpora unam quasi Mentem, unumque Corpus componant, & omnes simul, quantùm possunt, suum esse conservare conentur, omnesque simul omnium commune utile sibi quærant ; ex quibus sequitur, homines, qui ratione gubernantur, hoc est, homines, qui ex ductu rationis suum utile quærunt, nihil sibi appetere, quod reliquis hominibus non cupiant, atque adeò eosdem justos, fidos, atque honestos esse.  \nHæc illa rationis dictamina sunt, quæ hic paucis ostendere proposueram, antequam eadem prolixiori ordine demonstrare inciperem, quod eâ de causâ feci, ut, si fieri posset, eorum attentionem mihi conciliarem, qui credunt, hoc principium, quòd scilicet unusquisque suum utile quærere tenetur, impietatis, non autem virtutis, & pietatis esse fundamentum. Postquam igitur rem sese contrà habere breviter ostenderim, pergo ad eandem eâdem viâ, quâ huc usque progressi sumus, demonstrandum."
					}
				]
			},
			{
				"id": "419",
				"title": "PROPOSITIO 19",
				"text": "_Id unusquisque ex legibus suæ naturæ necessariò appetit, vel aversatur, quod bonum, vel malum esse judicat._",
				"childs": [
					{
						"id": "419d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Boni, & mali cognitio est _(per [Prop. 8](408) hujus)_ ipse Lætitiæ, vel Tristitiæ affectus, quatenus ejusdem sumus conscii ; ac proinde _(per [Prop. 28](328), p. III)_ id unusquisque necessariò appetit, quod bonum, & contrà id aversatur, quod malum esse judicat. Sed hic appetitus nihil aliud est, quàm ipsa hominis essentia, seu natura _(per Defin. Appetitus, quam vide in [Schol. Prop. 9](309sc), p. III & [Defin. 1](3ad1) Affect.)_. Ergo unusquisque ex solis suæ naturæ legibus id necessariò appetit, vel aversatur, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "420",
				"title": "PROPOSITIO 20",
				"text": "_Quò magis unusquisque suum utile quærere, hoc est, suum esse conservare conatur, & potest, eò magis virtute præditus est ; & contrà quatenus unusguisque suum utile, hoc est, suum esse conservare negligit, eatenus est impotens._",
				"childs": [
					{
						"id": "420d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Virtus est ipsa humana potentia, quæ solâ hominis essentiâ definitur _(per [Defin. 8](4d8) hujus)_, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, quæ solo conatu, quo homo in suo esse perseverare conatur, definitur. Quò ergo unusquisque magis suum esse conservare conatur, & potest, eò magis virtute præditus est, & consequenter _(per Prop. [4](304) & [6](306), p. III)_, quatenus aliquis suum esse conservare negligit, eatenus est impotens. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "420sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Nemo igitur, nisi à causis externis, & suæ naturæ contrariis victus, suum utile appetere, sive suum esse conservare negligit. Nemo, inquam, ex necessitate suæ naturæ, sed à causis externis coactus alimenta aversatur, vel se ipsum interficit, quod multis modis fieri potest ; nempe interficit aliquis se ipsum coactus ab alio, qui ejus dexteram, quâ ensem casu prehenderat, contorquet, & cogit versus cor ipsum gladium dirigere ; vel quòd ex mandato Tyranni, ut Seneca, cogatur venas aperire suas, hoc est, majus malum minore vitare cupiat ; vel denique ex eo, quòd causæ latentes externæ ejus imaginationem ità disponunt, & Corpus ità afficiunt, ut id aliam naturam priori contrariam induat, & cujus idea in Mente dari nequit _(per [Prop. 10](310), p. III)_. At quòd homo ex necessitate suæ naturæ conetur non existere, vel in aliam formam mutari, tam est impossibile, quàm quòd ex nihilo aliquid fiat, ut unusquisque mediocri meditatione videre potest."
					}
				]
			},
			{
				"id": "421",
				"title": "PROPOSITIO 21",
				"text": "_Nemo potest cupere beatum esse, bene agere, & bene vivere, qui simul non cupiat, esse, agere, & vivere, hoc est, actu existere._",
				"childs": [
					{
						"id": "421d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hujus Propositionis Demonstratio, seu potiùs res ipsa per se patet, & etiam ex Cupiditatis definitione. Est enim Cupiditas _(per [Defin. 1 Affect.](3ad1))_ beatè, seu bene vivendi, agendi, &c. ipsa hominis essentia, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, conatus, quo unusquisque suum esse conservare conatur. Ergo nemo potest cupere, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "422",
				"title": "PROPOSITIO 22",
				"text": "_Nulla virtus potest prior hâc (nempe conatu sese conservandi) concipi._",
				"childs": [
					{
						"id": "422d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Conatus sese conservandi est ipsa rei essentia _(per [Prop. 7](307), p. III)_. Si igitur aliqua virtus posset hâc, nempe hoc conatu, prior concipi, conciperetur ergo _(per [Defin. 8](4d8) hujus)_ ipsa rei essentia se ipsâ prior, quod _(ut per se notum)_ est absurdum. Ergo nulla virtus, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "422c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Conatus sese conservandi primum, & unicum virtutis est fundamentum. Nam hoc principio nullum aliud potest priùs concipi _(per [Prop. præced.](422))_, & absque ipso _(per [Prop. 21](421) hujus)_ nulla virtus potest concipi."
					}
				]
			},
			{
				"id": "423",
				"title": "PROPOSITIO 23",
				"text": "_Homo, quatenus ad aliquid agendum determinatur ex eo, quòd ideas habet inadæquatas, non potest absolutè dici, ex virtute agere ; sed tantùm, quatenus determinatur ex eo, quòd intelligit._",
				"childs": [
					{
						"id": "423d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus homo ad agendum determinatur ex eo, quòd inadæquatas habet ideas, eatenus _(per [Prop. 1](301), p. III)_ patitur, hoc est _(per Defin. [1](3d1) & [2](3d2), p. III)_, aliquid agit, quod per solam ejus essentiam non potest percipi, hoc est _(per [Defin. 8](4d8) hujus)_, quod ex ipsius virtute non sequitur. At quatenus ad aliquid agendum determinatur ex eo, quòd intelligit, eatenus _(per eandem [Prop. 1](301), p. III)_ agit, hoc est _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_, aliquid agit, quod per solam ipsius essentiam percipitur, sive _(per [Defin. 8](4d8) hujus)_ quod ex ipsius virtute adæquatè sequitur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "424",
				"title": "PROPOSITIO 24",
				"text": "_Ex virtute absolutè agere nihil aliud in nobis est, quàm ex ductu rationis agere, vivere, suum esse conservare (hæc tria idem significant), idque ex fundamento proprium utile quærendi._",
				"childs": [
					{
						"id": "424d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex virtute absolutè agere, nihil aliud est _(per [Defin. 8](4d8) hujus)_, quàm ex legibus propriæ naturæ agere. At nos eatenus tantummodò agimus, quatenus intelligimus _(per [Prop. 3](303), p. III)_. Ergo ex virtute agere, nihil aliud in nobis est, quàm ex ductu rationis agere, vivere, suum esse conservare, idque _(per [Coroll. Prop. 22](422c) hujus)_ ex fundamento suum utile quærendi. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "425",
				"title": "PROPOSITIO 25",
				"text": "_Nemo suum esse alterius rei causâ conservare conatur._",
				"childs": [
					{
						"id": "425d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Conatus, quo unaquæque res in suo esse perseverare conatur, sola ipsius rei essentiâ definitur _(per [Prop. 7](307), p. III)_, eâque solâ datâ, non autem ex alterius rei essentiâ necessariò sequitur _(per [Prop. 6](306), p. III)_, ut unusquisque suum esse conservare conetur. Patet præterea hæc Propositio ex [Coroll. Prop. 22](422c) hujus Partis. Nam si homo alterius rei causa suum esse conservare conaretur ; tum res illa primum esset virtutis fundamentum _(ut per se notum)_, quod _(per prædictum [Coroll.](422c))_ est absurdum. Ergo nemo suum esse &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "426",
				"title": "PROPOSITIO 26",
				"text": "_Quicquid ex ratione conamur, nihil aliud est, quàm intelligere ; nec Mens, quatenus ratione utitur, aliud sibi utile esse judicat, nisi id, quod ad intelligendum conducit._",
				"childs": [
					{
						"id": "426d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Conatus sese conservandi nihil est præter ipsius rei essentiam _(per [Prop. 7](307), p. III)_, quæ quatenus talis existit, vim habere concipitur ad perseverandum in existendo _(per [Prop. 6](306), p. III)_, & ea agendum, quæ ex datâ suâ naturâ necessariò sequuntur _(vide Defin. Appetitus in [Schol. Prop. 9](309sc) p. III)_. At rationis essentia nihil aliud est, quàm Mens nostra, quatenus clarè, & distinctè intelligit _(vide ejus Defin. in [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_ : Ergo _(per [Prop. 40](240), p. II)_ quicquid ex ratione conamur, nihil aliud est, quàm intelligere. Deinde quoniam hic Mentis conatus, quo Mens, quatenus ratiocinatur, suum esse conatur conservare, nihil aliud est, quàm intelligere _(per primam partem hujus)_, est ergo hic intelligendi conatus _(per [Coroll. Prop. 22](422c) hujus)_ primum, & unicum virtutis fundamentum, nec alicujus finis causâ _(per [Prop. 25](425) hujus)_ res intelligere conabimur ; sed contrà Mens, quatenus ratiocinatur, nihil sibi bonum esse concipere poterit, nisi id, quod ad intelligendum conducit _(per [Defin. 1](4d1) hujus)_. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "427",
				"title": "PROPOSITIO 27",
				"text": "_Nihil certò scimus bonum, aut malum esse, nisi id, quod ad intelligendum reverâ conducit, vel quod impedire potest, quominùs intelligamus._",
				"childs": [
					{
						"id": "427d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens, quatenus ratiocinatur, nihil aliud appetit, quàm intelligere, nec aliud sibi utile esse judicat, nisi id, quod ad intelligendum conducit _(per [Prop. præced.](426))_. At Mens _(per Prop. [41](241) & [43](243), p. II, cujus etiam [Schol.](243sc) vide)_ rerum certitudinem non habet, nisi quatenus ideas habet adæquatas, sive _(quod per Schol. [1](240sc1) [2](240sc2) Prop. 40 p. II idem est)_ quatenus ratiocinatur ; ergo nihil certò scimus bonum esse, nisi id, quod ad intelligendum reverâ conducit ; & contrà id malum, quod impedire potest, quominùs intelligamus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "428",
				"title": "PROPOSITIO 28",
				"text": "Summum Mentis bonum est Dei cognitio, & summa Mentis virtus Deum cognoscere.",
				"childs": [
					{
						"id": "428d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Summum, quod Mens intelligere potest, Deus est, hoc est _(per [Defin. 6](1d6), p. I)_, Ens absolutè infinitum, & sine quo _(per [Prop. 15](115), p. I)_ nihil esse, neque concipi potest ; adeóque _(per Prop. [26](426) & [27](427) hujus)_ summum Mentis utile, sive _(per [Defin. 1](4d1) hujus)_ bonum est Dei cognitio. Deinde Mens, quatenus intelligit, eatenus tantùm agit _(per Prop. [1](301) & [3](303), p. III)_, & eatenus tantùm _(per [Prop. 23](423) hujus)_ potest absolutè dici, quòd ex virtute agit. Est igitur Mentis absoluta virtus intelligere. At summum, quod Mens intelligere potest, Deus est _(ut jam jam demonstravimus)_ : Ergo Mentis summa virtus est Deum intelligere, seu cognoscere. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "429",
				"title": "PROPOSITIO 29",
				"text": "_Res quæcunque singularis, cujus natura à nostrâ prorsùs est diversa, nostram agendi potentiam nec juvare, nec coërcere potest, & absolutè res nulla potest nobis bona, aut mala esse, nisi commune aliquid nobiscum habeat._",
				"childs": [
					{
						"id": "429d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cujuscunque rei singularis, & consequenter _(per [Coroll. Prop. 10](210c), p. II)_ hominis potentia, quâ existit, & operatur, non determinatur nisi ab aliâ re singulari _(per [Prop. 28](128), p. I)_, cujus natura _(per [Prop. 6](206), p. II)_ per idem attributum debet intelligi, per quod natura humana concipitur. Nostra igitur agendi potentia, quomodocunque ea concipiatur, determinari, & consequenter juvari, vel coërceri potest potentiâ alterius rei singularis, quæ aliquid commune nobiscum habet, & non potentiâ rei, cujus natura à nostrâ prorsùs est diversa ; & quia id bonum, aut malum vocamus, quod causa est Lætitiæ, aut Tristitiæ _(per [Prop. 8](408) hujus)_, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_, quod nostram agendi potentiam auget, vel minuit, juvat, vel coërcet, ergo res, cujus natura à nostrâ prorsùs est diversa, nobis neque bona, neque mala esse potest. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "430",
				"title": "PROPOSITIO 30",
				"text": "_Res nulla per id, quod cum nostrâ naturâ commune habet, potest esse mala ; sed quatenus nobis mala est, eatenus est nobis contraria._",
				"childs": [
					{
						"id": "430d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Id malum vocamus, quod causa est Tristitiæ _(per [Prop. 8](408) hujus)_, hoc est _(per ejus Defin., quam vide in [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_, quod nostram agendi potentiam minuit, vel coërcet. Si igitur res aliqua per id, quod nobiscum habet commune, nobis esset mala, posset ergo res id ipsum, quod nobiscum commune habet, minuere, vel coërcere, quod _(per [Prop. 4](304), p. III)_ est absurdum. Nulla igitur res per id, quod nobiscum commune habet, potest nobis esse mala ; sed contrà quatenus mala est, hoc est _(ut jam jam ostendimus)_, quatenus nostram agendi potentiam minuere, vel coërcere potest, eatenus _(per [Prop. 5](305), p. III)_ nobis est contraria. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "431",
				"title": "PROPOSITIO 31",
				"text": "_Quatenus res aliqua cum nostrâ naturâ ronvenit, eatenus necessariò bona est._",
				"childs": [
					{
						"id": "431d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus enim res aliqua cum nostrâ naturâ convenit, non potest _(per [Prop. præced.](430))_ esse mala. Erit ergo necessariò vel bona, vel indifferens. Si hoc ponatur, nempe, quòd neque bona sit, neque mala, nihil ergo _(per [Defin. 1](4d1) hujus)_ ex ipsius naturâ sequetur, quod nostræ naturæ conservationi inservit, hoc est _(per Hypothesin)_, quod ipsius rei naturæ conservationi inservit ; sed hoc est absurdum _(per [Prop. 6](306), p. III)_ ; erit ergo, quatenus cum nostrâ naturâ convenit, necessariò bona. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "431c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quòd, quò res aliqua magis cum nostrâ naturâ convenit, eò nobis est utilior, seu magis bona, & contrà quò res aliqua nobis est utilior, eatenus cum nostrâ naturâ magis convenit. Nam quatenus cum nostrâ naturâ non convenit, erit necessariò à nostrâ naturâ diversa, vel eidem contraria. Si diversa, tum _(per [Prop. 29](429) hujus)_ neque bona, neque mala esse poterit ; si autem contraria, erit ergo etiam ei contraria, quæ cum nostrâ naturâ convenit, hoc est _(per [Prop. præced.](431))_, contraria bono, seu mala. Nihil igitur, nisi quatenus cum nostrâ naturâ convenit, potest esse bonum, atque adeò, quò res aliqua magis cum nostrâ naturâ convenit, eò est utilior, & contrà. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "432",
				"title": "PROPOSITIO 32",
				"text": "_Quatenus homines passionibus sunt obnoxii, non possunt eatenus dici, quòd naturâ conveniant._",
				"childs": [
					{
						"id": "432d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quæ naturâ convenire dicuntur, potentiâ convenire intelliguntur _(per [Prop. 7](307), p. III)_, non autem impotentiâ, seu negatione, & consequenter _(vide [Schol. Prop. 3](303sc), p. III)_ neque etiam passione ; quare homines, quatenus passionibus sunt obnoxii, non possunt dici, quòd naturâ conveniant."
					},
					{
						"id": "432sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Res etiam per se patet ; qui enim ait, album, & nigrum in eo solummodò convenire, quòd neutrum sit rubrum, is absolutè affirmat album, & nigrum nullâ in re convenire. Sic etiam si quis ait, lapidem, & hominem in hoc tantùm convenire, quòd uterque sit finitus, impotens, vel quòd ex necessitate suæ naturæ non existit, vel denique quòd à potentiâ causarum externarum indefinitè superatur, is omninò affirmat, lapidem, & hominem nullâ in re convenire ; quæ enim in solâ negatione, sive in eo, quod non habent, conveniunt, ea reverâ nullâ in re conveniunt."
					}
				]
			},
			{
				"id": "433",
				"title": "PROPOSITIO 33",
				"text": "_Homines naturâ discrepare possunt, quatenus affectibus, qui passiones sunt, conflictantur, & eatenus etiam unus, idemque homo varius est, & inconstans._",
				"childs": [
					{
						"id": "433d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectuum natura, seu essentia non potest per solam nostram essentiam, seu naturam explicari _(per Defin. [1](3d1) & [2](3d2), p. III)_, sed potentiâ, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, naturâ causarum externarum, eum nostrâ comparatâ, definiri debet ; unde fit, ut uniuscujusque affectûs tot species dentur, quot sunt species objectorum, à quibus afficimur _(vide [Prop. 56](356), p. III)_, & ut homines ab uno, eodemque objecto diversimodè afficiantur _(vide [Prop. 51](351), p. III)_, atque eatenus naturâ discrepent, & denique ut unus, idemque homo _(per eandem [Prop. 51](351), p. III)_ erga idem objectum diversimodè afficiatur, atque eatenus varius sit, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "434",
				"title": "PROPOSITIO 34",
				"text": "_Quatenus homines affectibus, qui passiones sunt, conflictantur, possunt invicem esse contrarii._",
				"childs": [
					{
						"id": "434d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Homo ex. gr. Petrus potest esse causa, ut Paulus contristetur, propterea quòd aliquid habet simile rei, quam Paulus odit _(per [Prop. 16](316), p. III)_, vel propterea quòd Petrus solus re aliquâ potitur, quam ipse Paulus etiam amat _(vide [Prop. 32](332), p. III cum ejusdem [Schol.](332sc))_, vel ob alias causas _(harum præcipuas vide in [Schol. Prop. 55](355c1sc), p. III)_, atque adeò inde fiet _(per [Defin. 7](3ad7) Affect.)_, ut Paulus Petrum odio habeat, & consequenter facilè fiet _(per [Prop. 40](340), p. III cum ejus [Schol.](340sc))_, ut Petrus Paulum contrà odio habeat, atque adeò _(per [Prop. 39](339), p. III)_ ut invicem malum inferre conentur ; hoc est _(per [Prop. 30](430) hujus)_, ut invicem sint contrarii. At affectus Tristitiæ semper passio est _(per [Prop. 59](359), p. III)_ ; ergo homines, quatenus conflictantur affectibus, qui passiones sunt, possunt invicem esse contrarii. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "434sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Dixi, quòd Paulus odio Petrum habeat, quia imaginatur, id eundem possidere, quod ipse Paulus etiam amat ; unde primâ fronte videtur sequi, quòd hi duo ex eo, quòd idem amant, & consequenter ex eo, quòd naturâ conveniunt, sibi invicem damno sint ; atque adeò, si hoc verum est, falsæ essent Propositio [30](430) & [31](431) hujus Partis. Sed si rem æquâ lance examinare velimus, hæc omnia convenire omninò videbimus. Nam hi duo non sunt invicem molesti, quatenus naturâ conveniunt, hoc est, quatenus uterque idem amat, sed quatenus ab invicem discrepant. Nam quatenus uterque idem amat, eo ipso utriusque amor fovetur _(per [Prop. 31](331), p. III))_, hoc est _(per [Defin. 6 Affect.](3ad6))_, eo ipso utriusque Lætitia fovetur. Quare longè abest, ut quatenus idem amant, & naturâ conveniunt, invicem molesti sint. Sed hujus rei causa, ut dixi, nulla alia est, quàm quia naturâ discrepare supponuntur. Supponimus namque Petrum ideam habere rei amatæ jam possessæ, & Paulum contrà ideam rei amatæ amissæ. Unde fit, ut hic Tristitiâ & ille contrà Lætitiâ afficiatur ; atque eatenus invicem contrarii sint: Et ad hunc modum ostendere facilè possumus reliquas odii causas ab hoc solo pendêre, quòd homines naturâ discrepant, & non ab eo, in quo conveniunt."
					}
				]
			},
			{
				"id": "435",
				"title": "PROPOSITIO 35",
				"text": "_Quatenus homines ex ductu rationis vivunt, eatenus tantùm naturâ semper necessariò conveniunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "435d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus homines affectibus, qui passiones sunt, conflictantur, possunt esse naturâ diversi _(per [Prop. 33](433) hujus)_, & invicem contrarii _(per [Prop. præced.](434))_. Sed eatenus homines tantùm agere dicuntur, quatenus ex ductu rationis vivunt _(per [Prop. 3](303), p. III)_, atque adeò quicquid ex humanâ naturâ ; quatenus ratione definitur, sequitur, id _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_ per solam humanam naturam, tanquam per proximam suam causam, debet intelligi. Sed quia unusquisque ex suæ naturæ legibus id appetit, quod bonum, & id amovere conatur, quod malum esse judicat _(per [Prop. 19](419) hujus)_ ; & cùm præterea id, quod ex dictamine rationis bonum, aut malum esse judicamus, necessariò bonum, aut malum sit _(per [Prop. 41](241), p. II)_. Ergo homines, quatenus ex ductu rationis vivunt, eatenus tantùm ea necessariò agunt, quæ humanæ naturæ, & consequenter unicuique homini necessariò bona sunt, hoc est _(per [Coroll. Prop. 31](431c) hujus)_, quæ cum naturâ uniuscujusque hominis conveniunt ; atque adeò homines etiam inter se, quatenus ex ductu rationis vivunt, necessariò semper conveniunt. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "435c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Nihil singulare in rerum naturâ datur, quod homini sit utilius, quàm homo, qui ex ductu rationis vivit. Nam id homini utilissimum est, quod cum suâ naturâ maximè convenit _(per [Coroll. Prop. 31](431c) hujus)_, hoc est _(ut per se notum)_, homo. At homo ex legibus suæ naturæ absolutè agit, quando ex ductu rationis vivit, _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_, & eatenus tantùm cum naturâ alterius hominis necessariò semper convenit _(per [Prop. præced.](435))_ ; ergo homini nihil inter res singulares utilius datur, quàm homo, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "435c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Cùm maximè unusquisque homo suum sibi utile quærit, tum maximè homines sunt sibi invicem utiles. Nam quò magis unusquisque suum utile quærit, & se conservare conatur, eò magis virtute præditus est _(per [Prop. 20](420) hujus)_, sive quod idem est _(per [Defin. 8](4d8) hujus)_, eò majore potentiâ præditus est ad agendum ex suæ naturæ legibus, hoc est _(per [Prop. 3](303), p. III)_, ad vivendum ex ductu rationis. At homines tum maximè naturâ conveniunt, cùm ex ductu rationis vivunt _(per [Prop. præced.](435))_ ; ergo _(per [Coroll. præced.](435c1))_ tum maximè homines erunt sibi invicem utiles, cùm maximè unusquisque suum utile sibi quærit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "435sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quæ modò ostendimus, ipsa etiam experientia quotidie tot, tamque luculentis testimoniis testatur, ut omnibus ferè in ore sit : hominem homini Deum esse. Fit tamen rarò, ut homines ex ductu rationis vivant ; sed cum iis ità comparatum est, ut plerumque invidi, atque invicem molesti sint. At nihilominùs vitam solitariam vix transigere queunt, ità ut plerisque illa definitio, quòd homo sit animal sociale, valdè arriserit ; & reverâ res ità se habet, ut ex hominum communi societate multò plura commoda oriantur, quàm damna. Rideant igitur, quantùm velint, res humanas Satyrici, easque detestentur Theologi, & laudent, quantùm possunt, Melancholici vitam incultam, & agrestem, hominesque contemnant, & admirentur bruta ; experientur tamen homines mutuo auxilio ea, quibus indigent, multò faciliùs sibi parare, & non nisi junctis viribus pericula, quæ ubique imminent, vitare posse ; ut jam taceam, quòd multò præstabilius sit, & cognitione nostrâ magis dignum, hominum, quàm brutorum facta contemplari. Sed de his aliàs prolixiùs."
					}
				]
			},
			{
				"id": "436",
				"title": "PROPOSITIO 36",
				"text": "_Summum bonum eorum, qui virtutem sectantur, omnibus commune est, eoquè omnes æque gaudere possunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "436d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex virtute agere est ex ductu rationis agere _(per [Prop. 24](424) hujus)_, & quicquid ex ratione conamur agere, est intelligere _(per [Prop. 26](426) hujus)_, atque adeò _(per [Prop. 28](428) hujus)_ summum bonum eorum, qui virtutem sectantur, est Deum cognoscere, hoc est _(per [Prop. 47](247), p. II & ejusdem [Schol.](247sc))_, bonum, quod omnibus hominibus commune est, & ab omnibus hominibus, quatenus ejusdem sunt naturæ, possideri æquè potest. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "436sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Si quis autem roget, quid si summum bonum eorum, qui virtutem sectantur, non esset omnibus commune? an non inde, ut suprà _(vide [Prop. 34](434) hujus)_ sequeretur, quòd homines, qui ex ductu rationis vivunt, hoc est _(per [Prop. 35](435) hujus)_, homines, quatenus naturâ conveniunt, essent invicem contrarii? Is hoc sibi responsum habeat, non ex accidenti, sed ex ipsâ naturâ rationis oriri, ut hominis summum bonum omnibus sit commune, nimirùm, quia ex ipsâ humanâ essentiâ, quatenus ratione definitur, deducitur ; & quia homo nec esse, nec concipi posset, si potestatem non haberet gaudendi hoc summo bono. Pertinet namque _(per [Prop. 47](247), p. II)_ ad Mentis humanæ essentiam, adæquatam habere cognitionem æternæ, & infinitæ essentiæ Dei."
					}
				]
			},
			{
				"id": "437",
				"title": "PROPOSITIO 37",
				"text": "_Bonum, quod unusquisque, qui sectatur virtutem, sibi appetit, reliquis hominibus etiam cupiet, & eò magis, quò majorem Dei habuerit cognitionem._",
				"childs": [
					{
						"id": "437d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Homines, quatenus ex ductu rationis vivunt, sunt homini utilissimi _(per [Coroll. 1 Prop. 35](435c1) hujus)_, atque adeò _(per [Prop. 19](419) hujus)_ ex ductu rationis conabimur necessariò efficere, ut homines ex ductu rationis vivant. At bonum, quod unusquisque, qui ex rationis dictamine vivit, hoc est _(per [Prop. 24](424) hujus)_, qui virtutem sectatur, sibi appetit, est intelligere _(per [Prop. 26](426) hujus)_ ; ergo bonum, quod unusquisque, qui virtutem sectatur, sibi appetit, reliquis hominibus etiam cupiet. Deinde Cupiditas, quatenus ad Mentem refertur, est ipsa Mentis essentia _(per [Defin. 1 Affect.](3ad1))_ ; Mentis autem essentia in cognitione consistit _(per [Prop. 11](211), p. II)_, quæ Dei cognitionem involvit _(per [Prop. 47](247), p. II)_, & sine quâ _(per [Prop. 15](115), p. I)_ nec esse, nec concipi potest ; adeóque quò Mentis essentia majorem Dei cognitionem involvit, eò Cupiditas, quâ is, qui virtutem sectatur, bonum, quod sibi appetit, alteri cupit, etiam major erit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "437a",
						"type": "_Aliter_",
						"text": "Bonum, quod homo sibi appetit, & amat, constantiùs amabit, si viderit, alios idem amare _(per [Prop. 31](331), p. III)_ ; atque adeò _(per [Coroll.](331sc) ejusdem Prop.)_ conabitur, ut reliqui idem ament ; & quia hoc bonum _(per [Prop. præced.](436))_ omnibus commune est, eoque omnes gaudere possunt, conabitur ergo _(per eandem rationem)_, ut omnes eodem gaudeant, & _(per [Prop. 37](337), p. III)_ eò magis, quò hoc bono magis fruetur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "437sc1",
						"type": "SCHOLIUM 1",
						"text": "Qui ex solo affectu conatur, ut reliqui ament, quod ipse amat, & ut reliqui ex ipsius ingenio vivant, solo impetu agit, & ideò odiosus est, præcipuè iis, quibus alia placent, quique propterea etiam student, & eodem impetu conantur, ut reliqui contrà ex ipsorum ingenio vivant. Deinde quoniam summum, quod homines ex affectu appetunt, bonum sæpe tale est, ut unus tantùm ejus possit esse compos, hinc fit, ut qui amant, mente sibi non constent, & dum laudes rei, quam amant, narrare gaudent, timeant credi. At qui reliquos conatur ratione ducere, non impetu, sed humaniter, & benignè agit, & sibi mente maximè constat. Porrò quicquid cupimus, & agimus, cujus causa sumus, quatenus Dei habemus ideam, sive quatenus Deum cognoscimus, ad Religionem refero. Cupiditatem autem bene faciendi, quæ eo ingeneratur, quòd ex rationis ductu vivimus, Pietatem voco. Cupiditatem deinde, quà homo, qui ex ductu rationis vivit, tenetur, ut reliquos sibi amicitiâ jungat, Honestatem voco, & id honestum, quod homines, qui ex ductu rationis vivunt, laudant, & id contrà turpe, quod conciliandæ amicitiæ repugnat. Præter hæc, civitatis etiam quænam sint fundamenta ostendi. Differentia deinde inter veram virtutem, & impotentiam facilè ex suprà dictis percipitur ; nempe quòd vera virtus nihil aliud sit, quàm ex solo rationis ductu vivere ; atque adeò impotentia in hoc solo consistit, quòd homo à rebus, quæ extra ipsum sunt, duci se patiatur, & ab iis ad ea agendum determinetur, quæ rerum externarum communis constitutio, non autem ea, quæ ipsa ipsius natura, in se solâ considerata, postulat. Atque hæc illa sunt, quæ in [Scholio Propositionis 18](418sc) hujus Partis demonstrare promisi, ex quibus apparet legem illam de non mactandis brutis, magis vanâ superstitione, & muliebri misericordiâ, quàm sanâ ratione fundatam esse. Docet quidem ratio nostrum utile quærendi, necessitudinem cum hominibus jungere, sed non cum brutis, aut rebus, quarum natura à naturâ humanâ est diversa ; sed idem jus, quod illa in nos habent, nos in ea habere. Imò quia uniuscujusque jus virtute, seu potentiâ uniuscujusque definitur, longè majus homines in bruta, quàm hæc in homines jus habent. Nec tamen nego bruta sentire ; sed nego, quòd propterea non liceat nostræ utilitati consulere, & iisdem ad libitum uti, eademque tractare, prout nobis magis convenit ; quandoquidem nobiscum naturâ non conveniunt, & eorum affectûs ab affectibus humanis sunt naturâ diversi _(vide [Schol. Prop. 57](357sc), p.III)_. Superest, ut explicem, quid justum, quid injustum, quid peccatum, & quid denique meritum sit. Sed de his vide seq. Scholium."
					},
					{
						"id": "437sc2",
						"type": "SCHOLIUM 2",
						"text": "In [Appendice](1app) Partis Primæ explicare promisi, quid laus, & vituperium, quid meritum, & peccatum, quid justum, & injustum sit. Laudem, & vituperium quod attinet, in [Scholio Propositionis 29](329sc) Partis III explicui ; de reliquis autem hîc jam erit dicendi locus. Sed priùs pauca de statu hominis naturali, & civili dicenda sunt.  \nExistit unusquisque summo naturæ jure, & consequenter summo naturæ jure unusquisque ea agit, quæ ex suæ naturæ necessitate sequuntur ; atque adeò summo naturæ jure unusquisque judicat, quid bonum, quid malum sit, suæque utilitati ex suo ingenio consulit _(vide Prop. [19](419) & [20](420) hujus)_, seseque vindicat _(vide [Coroll. 2 Prop. 40](340c2), p. III)_, & id, quod amat, conservare, & id, quod odio habet, destruere conatur _(vide [Prop. 28](328), p. III)_. Quòd si homines ex ductu rationis viverent, potiretur unusquisque _(per [Coroll. 1 Prop. 35](435c1) hujus)_ hoc suo jure absque ullo alterius damno. Sed quia affectibus sunt obnoxii _(per [Coroll. Prop. 4](404c) hujus)_, qui potentiam, seu virtutem humanam longè superant _(per [Prop. 6](406) hujus)_, ideò sæpe diversi trahuntur _(per [Prop. 33](433) hujus)_, atque sibi invicem sunt contrarii _(per [Prop. 34](434) hujus)_, mutuo dum auxilio indigent _(per [Schol. Prop. 35](435sc) hujus)_. Ut igitur homines concorditer vivere, & sibi auxilio esse possint, necesse est, ut jure suo naturali cedant, & se invicem securos reddant, se nihil acturos, quod possit in alterius damnum cedere. Quâ autem ratione hoc fieri possit, ut scilicet homines, qui affectibus necessariò sunt obnoxii (per _[Coroll. Prop. 4](404c) hujus)_, atque inconstantes, & varii _(per [Prop. 33](433) hujus)_, possint se invicem securos reddere, & fidem invicem habere, patet ex [Propositione 7](407) hujus Partis & [Propositione 39](339) Partis III. Nempe quòd nullus affectus coërceri potest, nisi affectu fortiore, & contrario affectui coërcendo, & quòd unusquisque ab inferendo damno abstinet timore majoris damni. Hâc igitur lege Societas firmari poterit, si modò ipsa sibi vindicet jus, quod unusquisque habet, sese vindicandi, & dé bono, & malo judicandi ; quæque adeò potestatem habeat communem vivendi rationem præscribendi, legesque ferendi, easque non ratione, quæ affectûs coërcere nequit _(per [Schol. Prop. 17](417sc) hujus)_, sed minis firmandi. Hæc autem Societas, legibus, & potestate sese conservandi firmata, Civitas appellatur, &, qui ipsius jure defenduntur, Cives ; ex quibus facilè intelligimus, nihil in statu naturali dari, quod ex omnium consensu bonum, aut malum sit ; quandoquidem unusquisque, qui in statu est naturali, suæ tantummodò utilitati consulit, & ex suo ingenio, & quatenus suæ utilitatis tantùm habet rationem, quid bonum, quidve malum sit, decernit, & nemini, nisi sibi soli, obtemperare lege ullâ tenetur ; atque adeò in statu naturali peccatum concipi nequit. At quidem in statu Civili, ubi & communi consensu decernitur, quid bonum, quidve malum sit, & unusquisque Civitati obtemperare tenetur. Est itaque peccatum nihil aliud, quàm inobedientia, quæ propterea solo Civitatis jure punitur, & contrà obedientia Civi meritum ducitur, quia eo ipso dignus judicatur, qui Civitatis commodis gaudeat. Deinde in statu naturali nemo ex communi consensu alicujus rei est Dominus, nec in Naturâ aliquid datur, quod possit dici hujus hominis esse, & non illius ; sed omnia omnium sunt ; ac proinde in statu naturali nulla potest concipi voluntas unicuique suum tribuendi, aut alicui id, quod ejus sit, eripiendi, hoc est, in statu naturali nihil fit, quod justum, aut injustum possit dici ; at quidem in statu civili, ubi ex communi consensu decernitur, quid hujus, quidve illius sit. Ex quibus apparet, justum, & injustum, peccatum, & meritum notiones esse extrinsecas, non autem attributa, quæ Mentis naturam explicent. Sed de his satis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "438",
				"title": "PROPOSITIO 38",
				"text": "_Id, quod Corpus humanum ità disponit, ut pluribus modis possit affici, vel quod idem aptum reddit ad Corpora externa pluribus modis afficiendum, homini est utile ; & eò utilius, quò Corpus ab eo aptius redditur, ut pluribus modis afficiatur, aliaque corpora afficiat, & contrà id noxium est, quod Corpus ad hæc minùs aptum reddit._",
				"childs": [
					{
						"id": "438d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quò Corpus ad hæc aptius redditur, eò Mens aptior ad percipiendum redditur _(per [Prop. 14](214), p. II)_ ; adeóque id, quod Corpus hâc ratione disponit, aptumque ad hæc reddit, est necessariò bonum, seu utile _(per Prop. [26](426) & [27](427) hujus)_, & eò utilius, quò Corpus ad hæc aptius potest reddere, & contrà _(per eandem [Prop. 14](214), p. II inversam, & Prop. [26](426) & [27](427) hujus)_ noxium, si corpus ad hæc minùs aptum reddat. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "439",
				"title": "PROPOSITIO 39",
				"text": "_Quæ efficiunt, ut motûs, & quietis ratio, quam Corporis humani partes ad invicem habent, conservetur, bona sunt ; & ea contrà mala, quæ efficiunt, ut Corporis humani partes aliam ad invicem motûs, & quietis habeant rationem._",
				"childs": [
					{
						"id": "439d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Corpus humanum indiget, ut conservetur, plurimis aliis corporibus _(per [Post. 4](213p4), p. II)_. At id, quòd formam humani Corporis constituit, in hoc consistit, quod ejus Partes motûs suos certâ quâdam ratione sibi invicem communicent _(per [Defin.](213def) ante Lem. 4, quam vide post Prop. 13 p. II)_. Ergo quæ efficiunt, ut motûs, & quietis ratio, quam Corporis humani Partes ad invicem habent, conservetur, eadem humani Corporis formam conservant, & consequenter efficiunt _(per Post. [3](213p3) & [6](213p6), p. II)_, ut Corpus humanum multis modis affici, & ut idem corpora externa multis modis afficere possit ; adeóque _(per [Prop. præced.](438))_ bona sunt. Deinde, quæ efficiunt, ut Corporis humani partes aliam motûs, & quietis rationem obtineant, eadem _(per eandem [Defin.](213def), p. II)_ efficiunt, ut Corpus humanum aliam formam induat, hoc est _(ut per se notum, & in fine [præfationis](4pr), hujus partis monuimus)_, ut Corpus humanum destruatur, & consequenter ut omninò ineptum reddatur, ne possit pluribus modis affici, ac proinde _(per [Prop. præced.](438))_ mala sunt. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "439sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quantùm hæc Menti obesse, vel prodesse possunt, in Quintâ Parte explicabitur. Sed hîc notandum, quòd Corpus tum mortem obire intelligam, quando ejus partes itâ disponuntur, ut aliam motûs, & quietis rationem ad invicem obtineant. Nam negare non audeo Corpus humanum, retentâ sanguinis circulatione, & aliis, propter quæ Corpus vivere existimatur, posse nihilominùs in aliam naturam à suâ prorsùs diversam mutari. Nam nulla ratio me cogit, ut statuam Corpus non mori, nisi mutetur in cadaver ; quin ipsa experientia aliud suadere videtur. Fit namque aliquando, ut homo tales patiatur mutationes, ut non facilè eundem illum esse dixerim, ut de quodam Hispano Poëtâ narrare audivi, qui morbo correptus fuerat, & quamvis ex eo convaluerit, mansit tamen præteritæ suæ vitæ tam oblitus, ut Fabulas, & Tragoedias, quas fecerat, suas non crediderit esse, & sanè pro infante adulto haberi potuisset, si vernaculæ etiam linguæ fuisset oblitus. Et si hoc incredibile videtur, quid de infantibus dicemus? Quorum naturam homo provectæ ætatis à suâ tam diversam esse credit, ut persuaderi non posset, se unquam infantem fuisse, nisi ex aliis de se conjecturam faceret. Sed ne superstitiosis materiam suppeditem movendi novas quæstiones, malo hæc in medio relinquere."
					}
				]
			},
			{
				"id": "440",
				"title": "PROPOSITIO 40",
				"text": "_Quæ ad hominum communem Societatem conducunt, sive quæ efficiunt, ut homines concorditer vivant, utilia sunt ; & illa contrà mala, quæ discordiam in Civitatem inducunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "440d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam quæ efficiunt, ut homines concorditer vivant, simul efficiunt, ut ex ductu rationis vivant _(per [Prop. 35](435) hujus)_, atque adeò _(per Prop. [26](426) & [27](427) hujus)_ bona sunt, & _(per eandem rationem)_ illa contrà mala sunt, quæ discordias concitant. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "441",
				"title": "PROPOSITIO 41",
				"text": "_Lætitia directè mala non est, sed bona ; Tristitia autem contra directè est mala._",
				"childs": [
					{
						"id": "441d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Lætitia _(per [Prop. 11](311), p. III cum ejusdem [Schol.](311sc))_ est affectus, quo corporis agendi potentia augetur, vel juvatur ; Tristitia autem contrà est affectus, quo corporis agendi potentia minuitur, vel coërcetur ; adeóque _(per [Prop. 38](438) hujus)_ Lætitia directè bona est, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "442",
				"title": "PROPOSITIO 42",
				"text": "_Hilaritas excessum habere nequit, sed semper bona est, & contrà Melancholia semper mala._",
				"childs": [
					{
						"id": "442d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hilaritas _(vide ejus Defin. in [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_ est Lætitia, quæ, quatenus ad Corpus refertur, in hoc consistit, quòd Corporis omnes partes pariter sint affectæ, hoc est _(per [Prop. 11](311), p. III)_, quòd Corporis agendi potentia augetur, vel juvatur, ità ut omnes ejus partes eandem ad invicem motûs, & quietis rationem obtineant ; atque adeò _(per [Prop. 39](439) hujus)_ Hilaritas semper est bona, nec excessum habere potest. At Melancholia _(cujus etiam Defin. vide in eodem [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_ est Tristitia, quæ, quatenus ad Corpus refertur, in hoc consistit, quòd Corporis agendi potentia absolutè minuitur, vel coërcetur ; adeóque _(per [Prop. 38](438) hujus)_ semper est mala. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "443",
				"title": "PROPOSITIO 43",
				"text": "_Titillatio excessum habere potest, & mala esse ; Dolor autem eatenus potest esse bonus, quatenus Titillatio, seu Lætitia est mala._",
				"childs": [
					{
						"id": "443d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Titillatio est Lætitia, quæ, quatenus ad Corpus refertur, in hoc consistit, quòd una, vel aliquot ejus partes præ reliquis afficiuntur _(vide ejus Defin. in [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_, cujus affectûs potentia tanta esse potest, ut reliquas Corporis actiones superet _(per [Prop. 6](406) hujus)_, eique pertinaciter adhæreat, atque adeò impediat, quominùs Corpus aptum sit, ut plurimis aliis modis afficiatur, adeóque _(per [Prop. 38](438) hujus)_ mala esse potest. Deinde Dolor, qui contrà Tristitia est, in se solo consideratus, non potest esse bonus _(per [Prop. 41](441) hujus)_. Verùm quia ejus vis, & incrementum definitur potentiâ causæ externæ cum nostrâ comparatâ _(per [Prop. 5](405) hujus)_, possumus ergo hujus affectûs infinitos virium concipere gradûs, & modos _(per [Prop. 3](403) hujus)_ ; atque adeò eundem talem concipere, qui Titillationem possit coërcere, ut excessum non habeat, & eatenus _(per primam partem Prop. hujus)_ efficere, ne corpus minùs aptum reddatur, ac proinde eatenus erit bonus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "444",
				"title": "PROPOSITIO 44",
				"text": "_Amor, & Cupiditas excessum habere possunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "444d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Amor est Lætitia _(per [Defin. 6](3ad6) Affect.)_, concomitante ideâ causæ externæ : Titillatio igitur _(per [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_, concomitante ideâ causæ externæ Amor est ; atque adeò Amor _(per [Prop. præced.](443))_ excessum habere potest. Deinde Cupiditas eò est major, quo affectus, ex quo oritur, major est _(per [Prop. 37](337), p. III)_. Quare ut affectus _(per [Prop. 6](406) hujus)_ reliquas hominis actiones superare potest, sic etiam Cupiditas, quæ ex eodem affectu oritur, reliquas Cupiditates superare, ac proinde eundem excessum habere poterit, quem in [præcedenti Propositione](443) Titillationem habere ostendimus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "444sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hilaritas, quam bonam esse dixi, concipitur faciliùs, quàm observatur. Nam affectûs, quibus quotidie conflictamur, referuntur plerumque ad aliquam Corporis partem, quæ præ reliquis afficitur, ac proinde affectûs ut plurimùm excessum habent, & Mentem in solâ unius objecti contemplatione ità detinent, ut de aliis cogitare nequeat ; & quamvis homines pluribus affectibus obnoxii sint, atque adeò rari reperiantur, qui semper uno, eodemque affectu conflictentur, non desunt tamen, quibus unus, idemque affectus pertinaciter adhæreat. Videmus enim homines aliquando ab uno objecto ità affici, ut quamvis præsens non sit, ipsum tamen coram habere credant, quod quando homini non dormienti accidit, eundem delirare dicimus, vel insanire ; nec minùs insanire creduntur, qui Amore ardent, quique noctes, atque dies solam amasiam, vel meretricem somniant, quia risum movere solent. At cùm avarus de nullâ aliâ re, quàm de lucro, vel de nummis cogitet, & ambitiosus de gloriâ, &c. hi non creduntur delirare, quia molesti solent esse, & Odio digni æstimantur. Sed reverâ Avaritia, Ambitio, Libido, &c. delirii species sunt, quamvis inter morbos non numerentur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "445",
				"title": "PROPOSITIO 45",
				"text": "_Odium nunquam potest esse bonum._",
				"childs": [
					{
						"id": "445d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hominem, quem odimus, destruere conamur _(per [Prop. 39](339), p. III)_, hoc est (per Prop. 37 hujus), aliquid conamur, quod malum est. Ergo &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "445sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Nota, me hîc, & in seqq. per Odium illud tantùm intelligere, quod est erga homines."
					},
					{
						"id": "445c1",
						"type": "COROLLARIUM 1",
						"text": "Invidia, irrisio, contemptus, ira, vindicta & reliqui affectus qui ad odium referuntur vel ex eodem oriuntur, mali sunt, quod etiam ex [Prop. 39](339) partis III & [Prop. 37](437) hujus patet."
					},
					{
						"id": "445c2",
						"type": "COROLLARIUM 2",
						"text": "Quicquid ex eo, quòd odio affecti sumus, appetimus, turpe, & in Civitate injustum est. Quod etiam patet ex [Prop. 39](339) p. III & ex Defin. turpis, & injusti, quas vide in Schol. [1](437sc1) [2](437sc2) Prop. 37 hujus."
					},
					{
						"id": "445c2sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Inter Irrisionem (quam in [Coroll. 1](445c1) malam esse dixi), & risum magnam agnosco differentiam. Nam risus, ut & jocus mera est Lætitia ; adeóque, modo excessum non habeat, per se bonus est _(per [Prop. 41](441) hujus)_. Nihil profectò nisi torva, & tristis superstitio delectari prohibet. Nam quî magis decet famem, & sitim extinguere, quàm melancholiam expellere? Mea hæc est ratio, & sic animum induxi meum. Nullum numen, nec alius, nisi invidus, meâ impotentiâ, & incommodo delectatur, nec nobis lacrimas, singultûs, metum, & alia hujusmodi, quæ animi impotentis sunt signa, virtuti ducit ; sed contrà, quo majori Lætitiâ afficimur, eò ad majorem perfectionem transimus, hoc est, eò nos magis de naturâ divinâ participare necesse est. Rebus itaque uti, & iis, quantùm fieri potest, delectari (non quidem ad nauseam usque, nam hoc delectari non est) viri est sapientis. Viri, inquam, sapientis est, moderato, & suavi cibo, & potu se reficere, & recreare, ut & odoribus, plantarum virentium amænitate, ornatu, musicâ, ludis exercitatoriis, theatris, & aliis hujusmodi, quibus unusquisque absque ullo alterius damno uti potest. Corpus namque humanum ex plurimis diversæ naturæ partibus componitur, quæ continuò novo alimento indigent, & vario, ut totum Corpus ad omnia, quæ ex ipsius naturâ sequi possunt, æquè aptum sit, & consequenter ut Mens etiam æquè apta sit ad plura simul intelligendum. Hoc itaque vivendi institutum & cum nostris principiis, & cum communi praxi optimè convenit ; quare, si quæ alia, hæc vivendi ratio optima est, & omnibus modis commendanda, nec opus est, de his clariùs, neque prolixiùs agere."
					}
				]
			},
			{
				"id": "446",
				"title": "PROPOSITIO 46",
				"text": "_Qui ex ductu rationis vivit, quantum potest, conatur alterius in ipsum Odium, Iram, Contemptum, &c. Amore contrà, sive Generositate compensare._",
				"childs": [
					{
						"id": "446d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Omnes Odii affectûs mali sunt _(per [Coroll. 1 Prop. præced.](445c1))_ ; adeóque, qui ex ductu rationis vivit, quantùm potest, conabitur efficere, ne Odii affectibus conflictetur _(per [Prop. 19](419) hujus)_, & consequenter _(per [Prop. 37](437) hujus)_ conabitur, ne etiam alius eosdem patiatur affectûs. At Odium Odio reciproco augetur, & Amore contrà extingui potest _(per [Prop. 43](343), p. III)_, ità ut Odium in Amorem transeat _(per [Prop. 44](344), p. III)_. Ergo qui ex ductu rationis vivit, alterius Odium &c. Amore contrà compensare conabitur, hoc est, Generositate _(cujus Defin. vide in [Schol. Prop. 59](359sc), p. III)_. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "446sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Qui injurias reciproco Odio vindicare vult, miserè profectò vivit. At qui contrà studet Odium Amore expugnare, ille sanè lætus, & securè pugnat ; æquè facilè pluribus hominibus, ac uni resistit, & fortunæ auxilio quàm minimè indiget. Quos verò vincit, ii læti cedunt, non quidem ex defectu, sed ex incremento virium ; quæ omnia adeò clarè ex solis Amoris, & intellectûs definitionibus sequuntur, ut opus non sit eadem sigillatim demonstrare."
					}
				]
			},
			{
				"id": "447",
				"title": "PROPOSITIO 47",
				"text": "_Spei, & Metûs affectûs non possunt esse per se boni._",
				"childs": [
					{
						"id": "447d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Spei, & Metûs affectûs sine Tristitiâ non dantur. Nam Metus est _(per [Defin. 13](3ad13) Affect.)_ Tristitia ; & Spes _(vide Explicat. Defin. [12](3ad12) & [13](3ad13) Affect.)_ non datur sine Metu, ac proinde _(per [Prop. 41](441) hujus)_ hi affectûs non possunt esse per se boni, sed tantùm quatenus Lætitiæ excessum coërcere possunt _(per [Prop. 43](443) hujus)_. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "447sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Huc accedit, quòd hi affectûs cognitionis defectum, & Mentis impotentiam indicant ; & hâc de causâ etiam Securitas, Desperatio, Gaudium, & Conscientiæ morsus animi impotentis sunt signa. Nam, quamvis Securitas, & Gaudium affectûs sint Lætitiæ, Tristitiam tamen eosdem præcessisse supponunt, nempe Spem, & Metum. Quò itaque magis ex ductu rationis vivere conamur, eò magis Spe minùs pendêre, & Metu nosmet liberare, & fortunæ, quantùm possumus, imperare conamur, nostrasque actiones certo rationis consilio dirigere."
					}
				]
			},
			{
				"id": "448",
				"title": "PROPOSITIO 48",
				"text": "_Affectus Existimationis, & Despectûs semper mali sunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "448d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hi enim affectûs _(per Defin. [21](3ad21) & [22](3ad22) Affect.)_ rationi repugnant ; adeóque _(per Prop. [26](426) & [24](427) hujus)_ mali sunt. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "449",
				"title": "PROPOSITIO 49",
				"text": "_Existimatio facilè hominem, qui existimatur, superbum reddit._",
				"childs": [
					{
						"id": "449d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si videmus, aliquem de nobis plùs justo præ amore sentire, facilè gloriabimur _(per [Schol. Prop. 41](341sc), p. III)_, sive Lætitiâ afficiemur _(per [Defin. 30](3ad30) Affect.)_ ; & id boni, quod de nobis prædicari audimus, facilè credemus _(per [Prop. 25](325), p. III)_ ; atque adeò de nobis præ amore nostri plùs justo sentiemus, hoc est _(per [Defin. 28](3ad28) Affect.)_, facilè superbiemus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "450",
				"title": "PROPOSITIO 50",
				"text": "_Commiseratio in homine, qui ex ductu rationis vivit, per se mala, & inutilis est._",
				"childs": [
					{
						"id": "450d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Commiseratio enim _(per [Defin. 18](3ad18) Affect.)_ Tristitia est ; ac proinde _(per [Prop. 41](441) hujus)_ per se mala ; bonum autem, quod ex eâ sequitur, quòd scilicet hominem, cujus nos miseret, à miseriâ liberare conamur _(per [Coroll. 3 Prop. 27](327c3), p. III)_, ex solo rationis dictamine facere cupimus _(per [Prop. 37](437) hujus)_, nec nisi ex solo rationis dictamine aliquid, quod certò scimus bonum esse, agere possumus _(per [Prop. 27](427) hujus)_ ; atque adeò commiseratio in homine, qui ex ductu rationis vivit, per se mala est, & inutilis. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "450c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quod homo, qui ex dictamine rationis vivit, conatur, quantùm potest, efficere, ne commiseratione tangatur."
					},
					{
						"id": "450sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Qui rectè novit omnia ex naturæ divinæ necessitate sequi, & secundùm æternas naturæ leges, & regulas fieri, is sanè nihil reperiet, quod Odio, Risu, aut Contemptu dignum sit, nec cujusquam miserebitur ; sed, quantùm humana fert virtus, conabitur bene agere, ut ajunt, & lætari. Huc accedit, quod is, qui Commiserationis affectu facilè tangitur, & alterius miseriâ, vel lacrimis movetur, sæpe aliquid agit, cujus postea ipsum poenitet ; tam quia ex affectu nihil agimus, quod certò scimus bonum esse, quàm quia facilè falsis lacrimis decipimur. Atque hîc expresse loquor de homine, qui ex ductu rationis vivit. Nam, qui nec ratione, nec commiseratione movetur, ut aliis auxilio sit, is rectè inhumanus appellatur. Nam _(per [Prop. 27](327), p. III)_ homini dissimilis esse videtur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "451",
				"title": "PROPOSITIO 51",
				"text": "_Favor rationi non repugnat ; sed cum eâdem convenire, & ab eâdem oriri potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "451d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Est enim Favor Amor erga illum, qui alteri benefecit _(per [Defin. 19](3ad19) Affect.)_, atque adeò ad Mentem referri potest, quatenus hæc agere dicitur _(per [Prop. 59](359), p. III)_, hoc est _(per [Prop. 3](303), p. III)_, quatenus intelligit, ac proinde cum ratione convenit, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "451a",
						"type": "_Aliter_",
						"text": "Qui ex ductu rationis vivit, bonum, quod sibi appetit, alteri etiam cupit _(per [Prop. 37](437) hujus)_ ; quare ex eo, quòd ipse aliquem videt alteri benefacere, ipsius benefaciendi conatus juvatur, hoc est _(per [Schol. Prop. 11](311sc), p. III)_, lætabitur, idque _(ex Hypothesi)_ concomitante ideâ illius, qui alteri benefecit, ac proinde _(per [Defin. 19](3ad19) Affect.)_ ei favet. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "451sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Indignatio, prout ipsa à nobis definitur _(vide [Defin. 20](3ad20) Affect.)_, est necessariò mala _(per [Prop. 45](445) hujus)_ ; sed notandum, quòd quando summa potestas desiderio, quo tenetur, tutandæ pacis civem punit ; qui alteri injuriam fecit, eandem civi indignari non dico, quia non Odio percita ad perdendum civem, sed pietate mota eundem punit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "452",
				"title": "PROPOSITIO 52",
				"text": "_Acquiescentia in se ipso ex ratione oriri potest, & ea sola acquiescentia, quæ ex ratione oritur, summa est, quæ potest dari._",
				"childs": [
					{
						"id": "452d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Acquiescentia in se ipso est Lætitia orta ex eo, quòd homo se ipsum, suamque agendi potentiam contemplatur _(per [Defin. 25](3ad25) Affect.)_. At vera hominis agendi potentia, seu virtus est ipsa ratio _(per [Prop. 3](303), p. III)_, quam homo clarè, & distinctè contemplatur _(per Prop. [40](240) & [43](243), p. II)_. Ergo acquiescentia in se ipso ex ratione oritur. Deinde nihil homo, dum se ipsum contemplatur, clarè & distinctè, sive adæquatè percipit, nisi ea, quæ ex ipsius agendi potentiâ sequuntur _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_, hoc est _(per [Prop. 3](303), p. III)_, quæ ex ipsius intelligendi potentiâ sequuntur ; adeóque ex solâ hâc contemplatione summa, quæ dari potest, acquiescentia oritur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "452sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Est reverâ Acquiescentia in se ipso summum, quod sperare possumus. Nam _(ut [Prop. 25](425) hujus ostendimus)_ nemo suum esse alicujus finis causâ conservare conatur, & quia hæc Acquiescentia magis magisque fovetur, & corroboratur laudibus _(per [Coroll. Prop. 53](353c), p. III)_, & contrà _(per [Coroll. Prop. 55](355c1), p. III)_ vituperio magis magisque turbatur ; ideo gloriâ maximè ducimur, & vitam cum probro vix ferre possumus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "453",
				"title": "PROPOSITIO 53",
				"text": "_Humilitas virtus non est, sive ex ratione non oritur._",
				"childs": [
					{
						"id": "453d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Humilitas est Tristitia, quæ ex eo oritur, quòd homo suam impotentiam contemplatur _(per [Defin. 26](3ad26) Affect.)_. Quatenus autem homo se ipsum verâ ratione cognoscit, eatenus suam essentiam intelligere supponitur, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, suam potentiam. Quare si homo, dum se ipsum contemplatur, aliquam suam impotentiam percipit, id non ex eo est, quòd se intelligit, sed _(ut [Prop. 55](355), p. III ostendimus)_ ex eo, quòd ipsius agendi potentia coërcetur. Quod si supponamus, hominem suam impotentiam concipere ex eo, quòd aliquid se potentius intelligit, cujus cognitione suam agendi potentiam determinat, tum nihil aliud concipimus, quàm quòd homo se ipsum distinctè intelligit, sive _(per [Prop. 26](426) hujus)_ quòd ipsius agendi potentia juvatur. Quare Humilitas, seu Tristitia, quæ ex eo oritur, quod homo suam impotentiam contemplatur, non ex verâ contemplatione, seu ratione oritur, nec virtus, sed passio est. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "454",
				"title": "PROPOSITIO 54",
				"text": "_Pœnitentia virtus non est, sive ex ratione non oritur ; sed is, quem facti poenitet, bis miser, seu impotens est._",
				"childs": [
					{
						"id": "454d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hujus prima pars demonstratur, ut præced. Propositio. Secunda autem ex solâ hujus affectûs Definitione _(vide [Defin. 27](3ad27) Affect.)_ patet. Nam primò pravâ Cupiditate, dein Tristitiâ vinci se patitur."
					},
					{
						"id": "454sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quia homines rarò ex dictamine rationis vivunt, ideò hi duo affectûs, nempe Humilitas, & Pœnitentia, & præter hos Spes, & Metus plus utilitatis, quàm damni afferunt ; atque adeò, quandoquidem peccandum est, in istam partem potiùs peccandum. Nam, si homines animo impotentes æquè omnes superbirent, nullius rei ipsos puderet, nec ipsi quicquam metuerent, quî vinculis conjungi, constringique possent? terret vulgus, nisi metuat ; quare non mirum, quòd Prophetæ, qui non paucorum, sed communi utilitati consuluerunt, tantopere Humilitatem, Pœnitentiam, & Reverentiam commendaverint. Et reverâ, qui hisce affectibus sunt obnoxii, multò faciliùs, quàm alii, duci possunt, ut tandem ex ductu rationis vivant, hoc est, ut liberi sint, & beatorum vitâ fruantur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "455",
				"title": "PROPOSITIO 55",
				"text": "_Maxima Superbia, vel Abjectio est maxima sui ignorantia._",
				"childs": [
					{
						"id": "455d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex Defin. [28](3ad28) & [29](3ad29) Affect."
					}
				]
			},
			{
				"id": "456",
				"title": "PROPOSITIO 56",
				"text": "_Maxima Superbia, vel Abjectio maximam animi impotentiam indicat._",
				"childs": [
					{
						"id": "456d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Primum virtutis fundamentum est suum esse conservare _(per [Coroll. Prop. 22](422c) hujus)_, idque ex ductu rationis _(per [Prop. 24](424) hujus)_. Qui igitur se ipsum ignorat, omnium virtutum fundamentum, & consequenter omnes virtutes ignorat. Deinde ex virtute agere nihil aliud est, quàm ex ductu rationis agere _(per [Prop. 24](424) hujus)_, & qui ex ductu rationis agit, scire necessariò debet se ex ductu rationis agere _(per [Prop. 43](243), p. II)_ ; qui itaque se ipsum, & consequenter _(ut jam jam ostendimus)_ omnes virtutes maximè ignorat, is minimè ex virtute agit, hoc est _(ut ex [Defin. 8](4d8) hujus patet)_, maximè animo est impotens ; atque adeò _(per [Prop. præced.](455))_ maxima superbia, vel abjectio maximam animi impotentiam indicat. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "456c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc clarissimè sequitur, superbos, & abjectos maximè affectibus esse obnoxios."
					},
					{
						"id": "456sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Abjectio tamen faciliùs corrigi potest, quàm superbia, quandoquidem hæc Lætitiæ, illa autem Tristitiæ est affectus ; atque adeò _(per [Prop. 18](418) hujus)_ hæc illâ fortior est."
					}
				]
			},
			{
				"id": "457",
				"title": "PROPOSITIO 57",
				"text": "_Superbus parasitorum, seu adulatorum præsentiam amat, generosorum autem odit._",
				"childs": [
					{
						"id": "457d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Superbia est Lætitia orta ex eo, quòd homo de se plùs justo sentit _(per Defin. [28](3ad28) & [6](3ad6) Affect.)_, quam opinionem homo superbus, quantùm potest, fovere conabitur _(vide [Schol. Prop. 13](313sc), p. III)_ ; adeóque superbi, parasitorum, vel adulatorum _(horum Definitiones omisi, quia nimis noti sunt)_ præsentiam amabunt, & generosorum, qui de ipsis, ut par est, sentiunt, fugient. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "457sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Nimis longum foret, hîc omnia Superbiæ mala enumerare, quandoquidem omnibus affectibus obnoxii sunt superbi ; sed nullis minùs, quàm affectibus Amoris, & Misericordiæ. Sed hîc minimè tacendum est, quòd ille etiam superbus vocetur, qui de reliquis minùs justo sentit, atque adeò hoc sensu Superbia definienda est, quòd sit Lætitia orta ex falsâ opinione, quòd homo se supra reliquos esse putat. Et Abjectio huic Superbiæ contraria definienda esset Tristitia orta ex falsâ opinione, quòd homo se infra reliquos esse credit. At hoc posito facilè concipimus, superbum necessariò esse invidum _(vide [Schol. Prop. 55](355c1sc), p. III)_, & eos maximè odio habere, qui maximè ob virtutes laudantur, nec facilè eorum Odium Amore, aut beneficio vinci _(vide [Schol. Prop. 41](341sc), p. III)_, & eorum tantummodò præsentiâ delectari, qui animo ejus impotenti morem gerunt, & ex stulto insanum faciunt.  \nAbjectio, quamvis Superbiæ sit contraria, est tamen abjectus superbo proximus. Nam, quandoquidem ejus Tristitia ex eo oritur, quòd suam impotentiam ex aliorum potentiâ, seu virtute judicat, levabitur ergo ejus Tristitia, hoc est, lætabitur, si ejus imaginatio in alienis vitiis contemplandis occupetur, unde illud proverbium natum : _solamen miseris socios habuisse malorum_, & contrà eò magis contristabitur, quò se magis infra reliquos esse crediderit ; unde fit, ut nulli magis ad Invidiam sint proni, quàm abjecti ; & ut isti maximè hominum facta observare conentur ad carpendum magis, quàm ad eadem corrigendum, & ut tandem solam Abjectionem laudent, eâque glorientur ; sed ità, ut tamen abjecti videantur. Atque hæc ex hoc affectu tam necessariò sequuntur, quàm ex naturâ trianguli, quòd ejus tres anguli æquales sint duobus rectis ; & jam dixi me hos, & similes affectûs malos vocare, quatenus ad solam humanam utilitatem attendo. Sed naturæ leges communem naturæ ordinem, cujus homo pars est, respiciunt ; quod hîc in transitu monere volui, ne quis putaret me hîc hominum vitia, & absurda facta narrare, non autem rerum naturam, & proprietates demonstrare voluisse. Nam, ut in [Præfatione](3pr) Partis Tertiæ dixi, humanos affectûs, eorumque proprietates perinde considero, ac reliqua naturalia. Et sanè humani affectûs, si non humanam, naturæ saltem potentiam, & artificium non minùs indicant, quàm multa alia, quæ admiramur, quorumque contemplatione delectamur. Sed pergo de affectibus ea notare, quæ hominibus utilitatem adferunt, vel quæ iisdem damnum inferunt."
					}
				]
			},
			{
				"id": "458",
				"title": "PROPOSITIO 58",
				"text": "_Gloria rationi non repugnat, sed ab eâ oriri potest._",
				"childs": [
					{
						"id": "458d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex [Defin. 30](3ad30) Affect. & ex definitione Honesti, quam vide in [Schol. 1 Prop. 37](437sc1) hujus."
					},
					{
						"id": "458sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Vana, quæ dicitur, gloria est acquiescentia in se ipso, quæ solâ vulgi opinione fovetur, eâque cessante, cessat ipsa acquiescentia, hoc est _(per [Schol. Prop. 52](452sc) hujus)_, summum bonum, quod unusquisque amat ; unde fit, ut qui vulgi opinione gloriatur, quotidianâ curâ anxius nitatur, faciat, experiatur, ut famam conservet. Est namque vulgus varius, & inconstans, atque adeò, nisi conservetur fama, citò abolescit ; imò quia omnes vulgi captare applausûs cupiunt, facilè unusquisque alterius famam reprimit, ex quo, quandoquidem de summo, quod æstimatur, bono certatur, ingens libido oritur se invicem quocunque modo opprimendi, & qui tandem victor evadit, gloriatur magis, quòd alteri obfuit, quàm quòd sibi profuit. Est igitur hæc gloria, seu acquiescentia reverâ vana, quia nulla est.  \nQuæ de Pudore notanda sunt, colliguntur facilè ex iis, quæ de Misericordiâ, & Pœnitentiâ diximus. Hoc tantùm addo, quòd ut Commiseratio, sic etiam Pudor, quamvis non sit virtus, bonus tamen est, quatenus indicat, homini, qui Pudore suffunditur, cupiditatem inesse honestè vivendi, sicut dolor, qui eatenus bonus dicitur, quatenus indicat, partem læsam nondum esse putrefactam ; quare, quamvis homo, quem facti alicujus pudet, reverâ sit tristis, est tamen perfectior impudenti, qui nullam habet honestè vivendi cupiditatem.  \nAtque hæc sunt, quæ de affectibus Lætitiæ, & Tristitiæ notare susceperam. Ad cupiditates quod attinet, hæ sanè bonæ, aut malæ sunt, quatenus ex bonis, aut malis affectibus oriuntur. Sed omnes reverâ, quatenus ex affectibus, qui passiones sunt, in nobis ingenerantur, cæcæ sunt _(ut facilè colligitur ex iis, quæ in [Schol. Prop. 44](444sc) hujus diximus)_, nec ullius usûs essent, si homines facilè duci possent, ut ex solo rationis dictamine viverent, ut jam paucis ostendam. "
					}
				]
			},
			{
				"id": "459",
				"title": "PROPOSITIO 59",
				"text": "_Ad omnes actiones, ad quas ex affectu, qui passio est, determinamur, possumus absque eo à ratione determinari._",
				"childs": [
					{
						"id": "459d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex ratione agere nihil aliud est _(per [Prop. 3](303) & [Defin. 2](3ad2), p. III)_, quàm ea agere, quæ ex necessitate nostræ naturæ, in se solâ consideratæ, sequuntur. At Tristitia eatenus mala est, quatenus hanc agendi potentiam minuit, vel coërcet _(per [Prop. 41](441) hujus)_ ; ergo ex hoc affectu ad nullam actionem possumus determinari, quam non possemus agere, si ratione duceremur. Præterea Lætitia eatenus mala est, quatenus impedit, quominùs homo ad agendum sit aptus _(per Prop. [41](441) & [43](443) hujus)_, atque adeò eatenus etiam ad nullam actionem determinari possumus, quam non possemus agere, si ratione duceremur. Denique quatenus Lætitia bona est, eatenus cum ratione convenit (consistit enim in eo, quòd hominis agendi potentia augetur, vel juvatur), nec passio est, nisi quatenus hominis agendi potentia non eò usque augetur, ut se, suasque actiones adæquatè concipiat _(per [Prop. 3](303), p. III cum ejus [Schol.](303sc))_. Quare si homo Lætitiâ affectus ad tantam perfectionem duceretur, ut se, suasque actiones adæquatè conciperet, ad easdem actiones, ad quas jam ex affectibus, qui passiones sunt, determinatur, aptus, imò aptior esset. At omnes affectûs ad Lætitiam, Tristitiam, vel Cupiditatem referuntur _(vide [Explicationem quartæ Aff. Defin.](3ad4))_, & Cupiditas _(per 1 Affect. [Defin.](3ad1))_ nihil aliud est, quàm ipse agendi conatus ; ergo ad omnes actiones, ad quas ex affectu, qui passio est, determinamur, possumus absque eo solâ ratione duci. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "459a",
						"type": "_Aliter_",
						"text": "Actio quæcunque eatenus dicitur mala, quatenus ex eo oritur, quòd Odio, aut aliquo malo affectu affecti sumus _(vide [Coroll. 1 Prop. 45](445c1) hujus)_. At nulla actio, in se solâ considerata, bona, aut mala est _(ut in [Præfatione](4pr) hujus ostendimus)_ : sed una, eademque actio jam bona, jam mala est ; ergo ad eandem actionem, quæ jam mala est, sive quæ ex aliquo malo affectu oritur, ratione duci possumus _(per [Prop. 19](419) hujus)_. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "459sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Explicantur hæc clariùs exemplo. Nempe verberandi actio, quatenus physicè consideratur, & ad hoc tantùm attendimus, quòd homo brachium tollit, manum claudit, totumque brachium vi deorsum movet, virtus est, quæ ex Corporis humani fabricâ concipitur. Si itaque homo, Irâ, vel Odio commotus, determinatur ad claudendam manum, vel brachium movendum, id, ut in Parte Secundâ ostendimus, fit, quia una, eademque actio potest jungi quibuscunque rerum imaginibus ; atque adeò tam ex iis imaginibus rerum, quas confusè, quàm quas clarè, & distinctè concipimus, ad unam, eandemque actionem determinari possumus. Apparet itaque, quòd omnis Cupiditas, quæ ex affectu, qui passio est, oritur, nullius esset usûs, si homines ratione duci possent. Videamus jam, cur Cupiditas, quæ ex affectu, qui passio est, oritur, cæca à nobis appellatur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "460",
				"title": "PROPOSITIO 60",
				"text": "_Cupiditas, quæ oritur ex Lætitiâ, vel Tristitiâ, quæ ad unam, vel ad aliquot, non autem ad omnes Corporis partes refertur, rationem utilitatis totius hominis non habet._",
				"childs": [
					{
						"id": "460d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ponatur ex. gr. Corporis pars A vi alicujus causæ externæ ità corroborari, ut reliquis prævaleat _(per [Prop. 6](406) hujus)_, hæc pars vires suas amittere propterea non conabitur, ut reliquæ Corporis partes suo fungantur officio. Deberet enim vim, seu potentiam habere vires suas amittendi, quòd _(per [Prop. 6](406), p. III)_ est absurdum. Conabitur itaque illa pars, & consequenter _(per Prop. [7](307) & [12](312), p. III)_ Mens etiam illum statum conservare ; adeóque Cupiditas, quæ ex tali affectu Lætitiæ oritur, rationem totius non habet. Quòd si contra supponatur pars A coërceri, ut reliquæ prævaleant, eodem modo demonstratur, quòd nec Cupiditas, quæ ex Tristitiâ oritur, rationem totius habeat. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "460sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Cùm itaque Lætitia plerumque _(per [Schol. Prop. 44](444sc) hujus)_ ad unam Corporis partem referatur, cupimus ergo plerumque nostrum esse conservare, nullâ habitâ ratione integræ nostræ valetudinis : ad quod accedit, quòd Cupiditates, quibus maximè tenemur _(per [Coroll. Prop. 9](409c) hujus)_, temporis tantùm præsentis, non autem futuri habent rationem."
					}
				]
			},
			{
				"id": "461",
				"title": "PROPOSITIO 61",
				"text": "_Cupiditas, quæ ex ratione oritur, excessum habere nequit._",
				"childs": [
					{
						"id": "461d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cupiditas _(per [Defin. 1](3ad1) Affect.)_, absolutè considerata, est ipsa hominis essentia, quatenus quocumque modo determinata concipitur ad aliquid agendum ; adeóque Cupiditas, quæ ex ratione oritur, hoc est _(per [Prop. 3](303), p. III)_, quæ in nobis ingeneratur, quatenus agimus, est ipsa hominis essentia, seu natura, quatenus determinata concipitur ad agendum ea, quæ per solam hominis essentiam adæquatè concipiuntur _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_ : si itaque hæc Cupiditas excessum habere posset, posset ergo humana natura, in se solâ considerata, se ipsam excedere, sive plus posset, quàm potest, quod manifesta est contradictio ; ac proinde hæc Cupiditas excessum habere nequit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "462",
				"title": "PROPOSITIO 62",
				"text": "_Quatenus Mens ex rationis dictamine res concipit, æquè afficitur, sive idea sit rei futuræ, vel præteritæ, sive præsentis._",
				"childs": [
					{
						"id": "462d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quicquid Mens ducente ratione concipit, id omne sub eâdem æternitatis, seu necessitatis specie concipit _(per [Coroll. 2 Prop. 44](244c2), p. II)_, eademque certitudine afficitur _(per [Prop. 43](243), p. II & ejus [Schol.](243sc))_. Quare, sive idea sit rei futuræ, vel præteritæ, sive præsentis, Mens eâdem necessitate rem concipit, eâdemque certitudine afficitur, &, sive idea sit rei futuræ, vel præteritæ, sive præsentis, erit nihilominùs æquè vera _(per [Prop. 41](241), p. II)_, hoc est _(per [Defin. 4](2d4), p.II)_, habebit nihilominùs semper easdem ideæ adæquatæ proprietates ; atque adeò quatenus Mens ex rationis dictamine res concipit, eodem modo afficitur, sive idea sit rei futuræ, vel præteritæ, sive præsentis. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "462sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Si nos de rerum duratione adæquatam cognitionem habere, earumque existendi tempora ratione determinare possemus, eodem affectu res futuras, ac præsentes contemplaremur, & bonum, quod Mens ut futurum conciperet, perinde, ac præsens, appeteret, & consequenter bonum præsens minus pro majori bono futuro necessariò negligeret, & quod in præsenti bonum esset, sed causa futuri alicujus mali, minimè appeteret, ut mox demonstrabimus. Sed nos de duratione rerum _(per [Prop. 31](231), p. II)_ non nisi admodùm inadæquatam cognitionem habere possumus, & rerum existendi tempora _(per [Schol. Prop. 44](244sc), p. II)_ solâ imaginatione determinamus, quæ non æquè afficitur imagine rei præsentis, ac futuræ ; unde fit, ut vera boni, & mali cognitio, quam habemus, non nisi abstracta, sive universalis sit, & judicium, quod de rerum ordine, & causarum nexu facimus, ut determinare possimus, quid nobis in præsenti bonum, aut malum sit, sit potius imaginarium, quàm reale ; atque adeò mirum non est, si Cupiditas, quæ ex boni, & mali cognitione, quatenus hæc futurum prospicit, oritur, faciliùs rerum Cupiditate, quæ in præsentiâ suaves sunt, coërceri potest, de quo vide [Propositionem 16](416) hujus Partis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "463",
				"title": "PROPOSITIO 63",
				"text": "_Qui Metu ducitur, & bonum, ut malum vitet, agit, is ratione non ducitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "463d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Omnes affectûs, qui ad Mentem, quatenus agit, hoc est _(per [Prop. 3](303), p. III)_, qui ad rationem referuntur, nulli alii sunt, quàm affectûs Lætitiæ, & Cupiditatis _(per [Prop. 59](359), p. III)_ ; atque adeò _(per [Defin. 13](3ad13) Affect.)_ qui Metu ducitur, & bonum timore mali agit, is ratione non ducitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "463sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Superstitiosi, qui vitia exprobrare magis, quàm virtutes docere nôrunt, & qui homines non ratione ducere, sed Metu ità continere student, ut malum potiùs fugiant, quàm virtutes ament, nil aliud intendunt, quàm ut reliqui æquè, ac ipsi, fiant miseri, & ideò non mirum, si plerumque molesti, & odiosi sint hominibus."
					},
					{
						"id": "463c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Cupiditate, quæ ex ratione oritur, bonum directè sequimur, & malum indirectè fugimus."
					},
					{
						"id": "463cd",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam Cupiditas, quæ ex ratione oritur, ex solo Lætitiæ affectu, quæ passio non est, oriri potest _(per [Prop. 59](359), p. III)_, hoc est, ex Lætitiâ, quæ excessum habere nequit _(per [Prop. 61](461) hujus)_ ; non autem ex Tristitiâ, ac proinde hæc Cupiditas _(per [Prop. 8](408) hujus)_ ex cognitione boni, non autem mali oritur ; atque adeò ex ductu rationis bonum directè appetimus, & eatenus tantùm malum fugimus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "463csc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Explicatur hoc Corollarium exemplo ægri, & sani. Comedit æger id, quod aversatur, timore mortis ; sanus autem cibo gaudet, & vitâ sic meliùs fruitur, quàm si mortem timeret, eamque directè vitare cuperet. Sic judex, qui non Odio, aut Irâ, &c., sed solo Amore salutis publicæ reum mortis damnat, solâ ratione ducitur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "464",
				"title": "PROPOSITIO 64",
				"text": "_Cognitio mali cognitio est inadæquata._",
				"childs": [
					{
						"id": "464d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Cognitio mali _(per [Prop. 8](408) hujus)_ est ipsa Tristitia, quatenus ejusdem sumus conscii. Tristitia autem est transitio ad minorem perfectionem _(per [Defin. 3](3ad3) Affect.)_, quæ propterea per ipsam hominis essentiam intelligi nequit _(per Prop. [6](306) & [7](307))_ ; ac proinde _(per [Defin. 2](3d2), p. III)_ passio est, quæ _(per [Prop. 3](303), p. III)_ ab ideis inadæquatis pendet, & consequenter _(per [Prop. 29](229), p. II)_ ejus cognitio, nempe mali cognitio, est inadæquata. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "464c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quòd si Mens humana non, nisi adæquatas, haberet ideas, nullam mali formaret notionem."
					}
				]
			},
			{
				"id": "465",
				"title": "PROPOSITIO 65",
				"text": "_De duobus bonis majus, & de duobus malis minus ex rationis ductu sequemur._",
				"childs": [
					{
						"id": "465d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Bonum, quod impedit, quominùs majore bono fruamur, est reverâ malum ; malum enim, & bonum _(ut in [Præfat.](4pr) hujus ostendimus)_ de rebus dicitur, quatenus easdem ad invicem comparamus, & _(per eandem rationem)_ malum minus reverâ bonum est, quare _(per [Coroll. Prop. 63](463c) hujus)_ ex rationis ductu bonum tantùm majus, & malum minus appetemus, seu sequemur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "465c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Malum minus pro majore bono ex rationis ductu sequemur, & bonum minus, quod causa est majoris mali, negligemus. Nam malum, quod hic dicitur minus, reverâ bonum est, & bonum contrà malum, quare _(per [Coroll. Prop. 63](463c) hujus)_ illud appetemus, & hoc negligemus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "466",
				"title": "PROPOSITIO 66",
				"text": "_Bonum majus futurum præ minore præsenti, & malum præsens minus præ majori futuro ex rationis ductu appetemus._",
				"childs": [
					{
						"id": "466d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si Mens rei futuræ adæquatam posset habere cognitionem, eodem affectu erga rem futuram, ac erga præsentem afficeretur _(per [Prop. 62](462) hujus)_ ; quare quatenus ad ipsam rationem attendimus, ut in hâc Propositione nos facere supponimus, res eadem est, sive majus bonum, vel malum futurum, sive præsens supponatur ; ac proinde _(per [Prop. 65](465) hujus)_ bonum futurum majus præ minore præsenti &c. appetemus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "466c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Malum præsens minus, quod est causa majoris futuri boni, ex rationis ductu appetemus, & bonum præsens minus, quod causa est majoris futuri mali, negligemus. Hoc Coroll. se habet ad [præced. Prop.](466) ut [Coroll. Prop. 65](465c) ad ipsam [Prop. 65](465)."
					},
					{
						"id": "466sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Si igitur hæc cum iis conferantur, quæ in hâc Parte usque ad [Propositionem 18](418) de affectuum viribus ostendimus, facilè videbimus, quid homo, qui solo affectu, seu opinione, homini, qui ratione ducitur, intersit. Ille enim, velit nolit, ea, quæ maximè ignorat, agit ; hic autem nemini, nisi sibi, morem gerit, & ea tantùm agit, quæ in vitâ prima esse novit, quæque propterea maximè cupit, & ideò illum servum, hunc autem liberum voco, de cujus ingenio, & vivendi ratione pauca adhuc notare libet."
					}
				]
			},
			{
				"id": "467",
				"title": "PROPOSITIO 67",
				"text": "_Homo liber de nullâ re minùs, quàm de morte cogitat, & ejus sapientia non mortis, sed vitæ meditatio est._",
				"childs": [
					{
						"id": "467d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Homo liber, hoc est, qui ex solo rationis dictamine vivit, mortis Metu non ducitur _(per [Prop. 63](463) hujus)_ ; sed bonum directè cupit _(per [Coroll.](463c) ejusdem Prop.)_, hoc est _(per [Prop. 24](424) hujus)_, agere, vivere, suum esse conservare ex fundamento proprium utile quærendi ; atque adeò nihil minùs, quàm de morte cogitat ; sed ejus sapientia vitæ est meditatio. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "468",
				"title": "PROPOSITIO 68",
				"text": "_Si homines liberi nascerentur, nullum boni, & mali formarent conceptum, quamdiu liberi essent._",
				"childs": [
					{
						"id": "468d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Illum liberum esse dixi, qui solâ ducitur ratione ; qui itaque liber nascitur, & liber manet, non nisi adæquatas ideas habet, ac proinde mali conceptum habet nullum _(per [Coroll. Prop. 64](464c) hujus)_, & consequenter (nam bonum, & malum correlata sunt) neque boni. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "468sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hujus Propositionis Hypothesin falsam esse, nec posse concipi, nisi quatenus ad solam naturam humanam, seu potiùs ad Deum attendimus, non quatenus infinitus, sed quatenus tantummodò causa est, cur homo existat, patet ex [Propositione 4](404) hujus Partis. Atque hoc, & alia, quæ jam demonstravimus, videntur à Mose significari in illâ primi hominis historiâ. In eâ enim nulla alia Dei potentia concipitur, quàm illa, quâ hominem creavit, hoc est, potentia, quâ hominis solummodò utilitati consuluit, atque eatenus narratur, quòd Deus homini libero prohibuerit, ne de arbore cognitionis boni, & mali comederet, & quòd, simulac de eâ comederet, statim mortem metueret potiùs, quàm vivere cuperet. Deinde, quòd inventâ ab homine uxore, quæ cum suâ naturâ prorsùs conveniebat, cognovit nihil posse in naturâ dari, quod ipsi posset illâ esse utilius ; sed quòd, postquam bruta sibi similia esse credidit, statim eorum affectûs imitari inceperit _(vide [Prop. 27](327), p. III)_, & libertatem suam amittere, quam Patriarchæ postea recuperaverunt, ducti Spiritu Christi, hoc est, Dei ideâ, à quâ solâ pendet, ut homo liber sit, & ut bonum, quod sibi cupit, reliquis hominibus cupiat, ut suprà _(per [Prop. 37](437) hujus)_ demonstravimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "469",
				"title": "PROPOSITIO 69",
				"text": "_Hominis liberi virtus æquè magna cernitur in declinandis, quàm in superandis periculis._",
				"childs": [
					{
						"id": "469d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus coërceri, nec tolli potest, nisi affectu contrario, & fortiore affectu coërcendo _(per [Prop. 7](407) hujus)_. At cæca Audacia & Metus affectûs sunt, qui æquè magni possunt concipi _(per Prop. [5](405) & [3](403) hujus)_. Ergo æquè magna animi virtus, seu fortitudo _(hujus Definitionem vide in [Schol. Prop. 59](359sc), p. III)_ requiritur ad Audaciam, quàm ad Metum coërcendum, hoc est _(per Defin. [40](3ad40) & [41](3ad41) Affect.)_, homo liber eâdem animi virtute pericula declinat, quâ eadem superare tentat. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "469c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Homini igitur libero æquè magnæ Animositati fuga in tempore, ac pugna ducitur : sive homo liber eâdem Animositate, seu animi præsentiâ, quâ certamen, fugam eligit."
					},
					{
						"id": "469sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quid Animositas sit, vel quid per ipsam intelligam, in [Scholio Prop. 59](359sc) p. III explicui. Per periculum autem id omne intelligo, quod potest esse causa alicujus mali, nempe Tristitiæ, Odii, Discordiæ, &c."
					}
				]
			},
			{
				"id": "470",
				"title": "PROPOSITIO 70",
				"text": "_Homo liber, qui inter ignaros vivit, eorum, quantum potest, beneficia declinare studet._",
				"childs": [
					{
						"id": "470d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Unusquisque ex suo ingenio judicat, quid bonum sit _(vide [Schol. Prop. 39](339sc) p. III)_ ; ignarus igitur, qui in aliquem beneficium contulit, id ex suo ingenio æstimabit, & si minoris ab eo, cui datum est, æstimari videt, contristabitur _(per [Prop. 42](342), p. III)_. At homo liber reliquos homines amicitiâ sibi jungere _(per [Prop. 37](437) hujus)_, nec paria hominibus beneficia ex eorum affectu referre, sed se, & reliquos libero rationis judicio ducere, & ea tantùm agere studet, quæ ipse prima esse novit : ergo homo liber, ne ignaris odio sit, & ne eorum appetitui, sed soli rationi obsequatur, eorum beneficia, quantum potest, declinare conabitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "470sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Dico _quantum potest_. Nam quamvis homines ignari sint, sunt tamen homines, qui in necessitatibus humanum auxilium, quo nullum præstabilius est, adferre queunt ; atque adeò sæpe fit, ut necesse sit ab iisdem beneficium accipere, & consequenter iisdem contrà ex eorum ingenio congratulari ; ad quòd accedit, quod etiam in declinandis beneficiis cautio esse debet, ne videamur eosdem contemnere, vel præ Avaritiâ remunerationem timere, atque ità dum eorum Odium fugimus, eo ipso in eorum offensionem incurramus. Quare in declinandis beneficiis ratio utilis, & honesti habenda est."
					}
				]
			},
			{
				"id": "471",
				"title": "PROPOSITIO 71",
				"text": "_Soli homines liberi erga invicem gratissimi sunt._",
				"childs": [
					{
						"id": "471d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Soli homines liberi sibi invicem utilissimi sunt, & maximâ amicitiæ necessitudine invicem junguntur _(per [Prop. 35](435) hujus, & ejus [Coroll. 1](435c1))_, parique amoris studio sibi invicem benefacere conantur _(per [Prop. 37](437) hujus)_ ; adeóque _(per Affect. [Defin. 34](3ad34))_ soli homines liberi erga se invicem gratissimi sunt. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "471sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Gratia, quam homines, qui cæcâ Cupiditate ducuntur, invicem habent, mercatura, seu aucupium potiùs, quàm gratia plerumque est. Porrò ingratitudo affectus non est. Est tamen ingratitudo turpis, quia plerumque hominem nimio Odio, Irâ, vel Superbiâ, vel Avaritiâ &c. affectum esse indicat. Nam qui præ stultitiâ dona compensare nescit, ingratus non est, & multò minùs ille, qui donis non movetur meretricis, ut ipsius libidini inserviat, nec furis, ut ipsius furta celet, vel alterius similis. Nam hic contrà animum habere constantem ostendit, qui scilicet se nullis donis ad suam, vel communem perniciem patitur corrumpi."
					}
				]
			},
			{
				"id": "472",
				"title": "PROPOSITIO 72",
				"text": "_Homo liber nunquam dolo malo, sed semper cum fide agit._",
				"childs": [
					{
						"id": "472d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si liber homo quicquam dolo malo, quatenus liber est, ageret, id ex dictamine rationis ageret (nam eatenus tantùm liber à nobis appellatur) : atque adeò dolo malo agere virtus esset _(per [Prop. 24](424) hujus)_, & consequenter _(per eandem [Prop.](424))_ unicuique ad suum esse conservandum consultius esset, dolo malo agere, hoc est _(ut per se notum)_, hominibus consultius esset verbis solummodò convenire, re autem invicem esse contrarios, quod _(per [Coroll. Prop. 31](431c) hujus)_ est absurdum. Ergo homo liber &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "472sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Si jam quæratur, quid si homo se perfidiâ à præsenti mortis periculo posset liberare, an non ratio suum esse conservandi omninò suadet, ut perfidus sit? Respondebitur eodem modo, quòd si ratio id suadeat, suadet ergo id omnibus hominibus, atque adeò ratio omninò suadet hominibus, ne nisi dolo malo paciscantur, vires conjungere, & jura habere communia, hoc est, ne reverâ jura habeant communia, quod est absurdum."
					}
				]
			},
			{
				"id": "473",
				"title": "PROPOSITIO 73",
				"text": "_Homo qui ratione ducitur, magis in civitate, ubi ex communi decreto vivit, quàm in solitudine, ubi sibi soli obtemperat, liber est._",
				"childs": [
					{
						"id": "473d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Homo, qui ratione ducitur, non ducitur Metu ad obtemperandum _(per [Prop. 63](463) hujus)_ ; sed quatenus suum esse ex rationis dictamine conservare conatur, hoc est _(per [Schol. Prop. 66](466sc) hujus)_, quatenus liberè vivere conatur, communis vitæ, & utilitatis rationem tenere _(per [Prop. 37](437) hujus)_, & consequenter _(ut in [Schol. 2 Prop. 37](437sc2) hujus ostendimus)_ ex communi civitatis decreto vivere cupit. Cupit ergo homo, qui ratione ducitur, ut liberiùs vivat, communia civitatis jura tenere. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "473sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc, & similia, quæ de verâ hominis libertate ostendimus, ad Fortitudinem, hoc est _(per [Schol. Prop. 59](359sc), p. III)_ ad Animositatem, & Generositatem referuntur. Nec operæ pretium duco, omnes Fortitudinis proprietates hîc seperatim demonstrare, & multò minùs, quòd vir fortis neminem odio habeat, nemini irascatur, invideat, indignetur, neminem despiciat, minimeque superbiat. Nam hæc, & omnia, quæ ad veram vitam, & Religionem spectant, facilè ex Propositione [37](437) & [46](446) hujus Partis convincuntur ; nempe quòd Odium Amore contrà vincendum sit, & quòd unusquisque, qui ratione ducitur, bonum, quod sibi appetit, reliquis etiam ut sit, cupiat. Ad quod accedit id, quod in [Scholio Propositionis 50](450sc) hujus Partis, & aliis in locis notavimus, quòd scilicet vir fortis hoc apprimè consideret, nempe quòd omnia ex necessitate divinæ naturæ sequantur, ac proinde quicquid molestum, & malum esse cogitat, & quicquid præterea impium, horrendum, injustum, & turpe videtur, ex eo oritur, quòd res ipsas perturbatè, mutilatè, & confusè concipit ; & hâc de causâ apprimè conatur res, ut in se sunt, concipere, & vexæ cognitionis impedimenta amovere, ut sunt Odium, Ira, Invidia, Irrisio, Superbia, & reliqua hujusmodi, quæ in præcedentibus notavimus ; atque adeò, quantùm potest, conatur, uti diximus, benè agere, & lætari. Quòusque autem humana virtus ad hæc consequenda se extendat, & quid possit, in sequenti Parte demonstrabo."
					}
				]
			},
			{
				"id": "4ap",
				"title": "APPENDIX",
				"text": "_Quæ in hâc Parte de rectâ vivendi ratione tradidi, non sunt ità disposita, ut uno aspectu videri possint ; sed dispersè à me demonstrata sunt, prout scilicet unum ex alio faciliùs deducere potuerim. Eadem igitur hîc recolligere, & ad summa capita redigere proposui._",
				"childs": [
					{
						"id": "4c1",
						"type": "CAPUT 1",
						"text": "Omnes nostri conatûs, seu Cupiditates ex necessitate nostræ naturæ ità sequuntur, ut vel per ipsam solam, tanquam per proximam suam causam, possint intelligi, vel quatenus naturæ sumus pars, quæ per se absque aliis individuis non potest adæquatè concipi."
					},
					{
						"id": "4c2",
						"type": "CAPUT 2",
						"text": "Cupiditates, quæ ex nostrâ naturâ ita sequuntur, ut per ipsam solam possit intelligi, sunt illæ, quæ ad Mentem referuntur, quatenus hæc ideis adæquatis constare concipitur ; reliquæ verò Cupiditates ad Mentem non referuntur, nisi quatenus res inadæquatè concipit, & quarum vis, & incrementum non humanâ, sed rerum, quæ extra nos sunt, potentiâ definiri debet ; & ideò illæ rectè actiones, hæ autem passiones vocantur ; illæ namque nostram potentiam semper indicant, & hæ contra nostram impotentiam, & mutilatam cognitionem."
					},
					{
						"id": "4c3",
						"type": "CAPUT 3",
						"text": "Nostræ actiones, hoc est, Cupiditates illæ, quæ hominis potentiâ, seu ratione definiuntur, semper bonæ sunt, reliquæ autem tam bonæ, quàm malæ possunt esse."
					},
					{
						"id": "4c4",
						"type": "CAPUT 4",
						"text": "In vitâ itaque apprimè utile est, intellectum, seu rationem, quantùm possumus, perficere, & in hoc uno summa hominis felicitas, seu beatitudo consistit ; quippe beatitudo nihil aliud est, quàm ipsa animi acquiescentia, quæ ex Dei intuitivâ cognitione oritur : at intellectum perficere nihil etiam aliud est, quàm Deum, Deique attributa, & actiones, quæ ex ipsius naturæ necessitate consequuntur, intelligere. Quare hominis, qui ratione ducitur, finis ultimus, hoc est, summa Cupiditas, quâ reliquas omnes moderari studet, est illa, quâ fertur ad se, resque omnes, quæ sub ipsius intelligentiam cadere possunt, adæquatè concipiendum."
					},
					{
						"id": "4c5",
						"type": "CAPUT 5",
						"text": "Nulla igitur vita rationalis est sine intelligentiâ, & res eatenus tantùm bonæ sunt, quatenus hominem juvant, ut Mentis vitâ fruatur, quæ intelligentiâ definitur. Quæ autem contrà impediunt, quominùs homo rationem perficere, & rationali vitâ frui possit, eas solummodò malas esse dicimus."
					},
					{
						"id": "4c6",
						"type": "CAPUT 6",
						"text": "Sed quia omnia illa, quorum homo efficiens est causa, necessariò bona sunt, nihil ergo mali homini evenire potest, nisi à causis externis ; nempe quatenus pars est totius naturæ, cujus legibus humana natura obtemperare, & cui infinitis modis penè sese accommodare cogitur."
					},
					{
						"id": "4c7",
						"type": "CAPUT 7",
						"text": "Nec fieri potest, ut homo non sit naturæ pars, & communem ejus ordinem non sequatur ; sed si inter talia individua versetur, quæ cum ipsius hominis naturâ conveniunt, eo ipso hominis agendi potentia juvabitur, & fovebitur. At si contrà inter talia sit, quæ cum ipsius naturâ minimè conveniunt, vix absque magnâ ipsius mutatione iisdem sese accommodare poterit."
					},
					{
						"id": "4c8",
						"type": "CAPUT 8",
						"text": "Quicquid in rerum naturâ datur, quod judicamus malum esse, sive posse impedire, quominùs existere, & vitâ rationali frui queamus, id à nobis removere eâ viâ, quæ securior videtur, licet, & quicquid contrà datur, quod judicamus bonum, sive utile esse ad nostrum esse conservandum, & vitâ rationali fruendum, id ad nostrum usum capere, & eo quocumque modo uti nobis licet ; & absolutè id unicuique summo naturæ jure facere licet, quod ad ipsius utilitatem conferre judicat."
					},
					{
						"id": "4c9",
						"type": "CAPUT 9",
						"text": "Nihil magis cum naturâ alicujus rei convenire potest, quàm reliqua ejusdem speciei individua ; adeóque _(per [Caput 7](4c7))_ nihil homini ad suum esse conservandum, & vitâ rationali fruendum utilius datur, quàm homo, qui ratione ducitur. Deinde quin inter res singulares nihil novimus, quòd homine, qui ratione ducitur, sit præstantius, nullâ ergo re magis potest unusquisque ostendere, quantùm arte, & ingenio valeat, quàm in horninibus ità educandis, ut tandem ex proprio rationis imperio vivant."
					},
					{
						"id": "4c10",
						"type": "CAPUT 10",
						"text": "Quatenus homines Invidiâ, aut aliquo Odii affectu in se invicem feruntur, eatenus invicem contrarii sunt, & consequenter eò magis tirnendi, quò plùs possunt, quàm reliqua naturæ individua."
					},
					{
						"id": "4c11",
						"type": "CAPUT 11",
						"text": "Animi tamen non armis, sed Amore, & Generositate vincuntur."
					},
					{
						"id": "4c12",
						"type": "CAPUT 12",
						"text": "Hominibus apprimè utile est, consuetudines jungere, seseque iis vinculis astringere, quibus aptiùs de se omnibus unum efficiant, & absolutè ea agere, quæ firmandis amicitiis inserviunt."
					},
					{
						"id": "4c13",
						"type": "CAPUT 13",
						"text": "Sed ad hæc ars, & vigilantia requiritur. Sunt enim homines varii (nam rari sunt, qui ex rationis præscripto vivunt), & tamen plerumque invidi, & magis ad vindictam, quàm ad Misericordiam proclives. Unumquemque igitur ex ipsius ingenio ferre, & sese continere, ne eorum affectûs imitetur, singularis animi potentiæ opus est. At qui contrà homines carpere, & vitia potiùs exprobrare, quàm virtutes docere, & hominum animos non firmare, sed frangere nôrunt, ii & sibi, & reliquis molesti sunt ; unde multi præ nimiâ scilicet animi impatientiâ, falsoque religionis studio, inter bruta potiùs, quàm inter homines vivere maluerunt ; ut pueri, vel adolescentes, qui parentum jurgia æquo animo ferre nequeunt, militatum confugiunt, & incommoda belli, & imperium tyrannidis præ domesticis commodis, & paternis admonitionibus eligunt, & quidvis oneris sibi imponi patiuntur, dummodò parentes ulciscantur."
					},
					{
						"id": "4c14",
						"type": "CAPUT 14",
						"text": "Quamvis igitur homines omnia plerumque ex suâ libidine moderentur, ex eorum tamen communi societate multò plura commoda, quàm damna sequuntur. Quare satiùs est eorum injurias æquo animo ferre, & studium iis adhibere, quæ concordiæ, & amicitiæ conciliandæ inserviunt."
					},
					{
						"id": "4c15",
						"type": "CAPUT 15",
						"text": "Quæ concordiam gignunt, sunt illa, quæ ad justitiam, æquitatem, & honestatem referuntur. Nam homines præter id, quod injustum, & iniquum est, etiam ægrè ferunt, quod turpe habetur, sive quod aliquis receptos civitatis mores aspernatur. Amori autem concilitando illa apprimè necessaria sunt, quæ ad Religionem, & Pietatem spectant. De quibus vide Schol. [1](437sc1) & [2](437sc2) Prop. 37 & [Schol. Prop. 46](446sc) & [Schol. Prop. 73](473sc) p. IV."
					},
					{
						"id": "4c16",
						"type": "CAPUT 16",
						"text": "Solet præterea concordia ex Metu plerumque gigni, sed sine fide. Adde, quòd Metus ex animi impotentiâ oritur, & propterea ad rationis usum non pertinet ; ut nec Commiseratio, quamvis Pietatis speciem præ se ferre videatur."
					},
					{
						"id": "4c17",
						"type": "CAPUT 17",
						"text": "Vincuntur præterea homines etiam largitate, præcipuè ii, qui non habent, unde comparare possint illa, quæ ad vitam sustentandam necessaria sunt. Attamen unicuique indigenti auxilium ferre, vires & utilitatem viri privati longè superat. Divitiæ namque viri privati longè impares sunt ad id suppeditandum. Unius præterea viri facultas limitatior est, quàm ut omnes sibi possit amicitiâ jungere ; quare pauperum cura integræ societati incumbit, & ad communem tantùm utilitatem spectat."
					},
					{
						"id": "4c18",
						"type": "CAPUT 18",
						"text": "In beneficiis accipiendis, & gratiâ referendâ alia prorsùs debet esse cura, de quâ vide [Schol. Prop. 70](470sc) & [Schol. Prop. 71](471sc) p. IV."
					},
					{
						"id": "4c19",
						"type": "CAPUT 19",
						"text": "Amor præterea meretricius, hoc est, generandi libido, quæ ex formâ oritur, & absolutè omnis Amor, qui aliam causam præter animi libertatem agnoscit, facilè in Odium transit, nisi, quod pejus est, species delirii sit, atque tum magis discordiâ, quam concordiâ fovetur. Vide [Schol. Prop. 31](331sc) p. III."
					},
					{
						"id": "4c20",
						"type": "CAPUT 20",
						"text": "Ad matrimonium quod attinet, certum est, ipsum cum ratione convenire, si Cupiditas miscendi corpora non ex solâ formâ, sed etiam ex Amore liberos procreandi, & sapienter educandi, ingeneretur ; & præterea, si utriusque, viri scilicet & fœminæ, Amor, non solam formam, sed animi præcipuè libertatem pro causâ habeat."
					},
					{
						"id": "4c21",
						"type": "CAPUT 21",
						"text": "Gignit præterea adulatio concordiam, sed foedo servitutis crimine, vel perfidiâ ; nulli quippe magis adulatione capiuntur, quàm superbi, qui primi esse volunt, nec sunt."
					},
					{
						"id": "4c22",
						"type": "CAPUT 22",
						"text": "Abjectioni falsa pietatis, & religionis species inest. Et quamvis Abjectio Superbiæ sit contraria, est tamen abjectus superbo proximus. Vide [Schol. Prop. 57](457sc) p. IV."
					},
					{
						"id": "4c23",
						"type": "CAPUT 23",
						"text": "Confert præterea concordiæ Pudor in iis tantùm, quæ celari non possunt. Deinde, quia ipse Pudor species est Tristitiæ, ad rationis usum non spectat."
					},
					{
						"id": "4c24",
						"type": "CAPUT 24",
						"text": "Cæteri Tristitiæ erga homines affectûs directè justitiæ, æquitati, honestati, pietati, & religioni opponuntur, &, quamvis Indignatio æquitatis speciem præ se ferre videatur, ibi tamen sine lege vivitur, ubi unicuique de factis alterius judicium ferre, & suum, vel alterius jus vindicare licet."
					},
					{
						"id": "4c25",
						"type": "CAPUT 25",
						"text": "Modestia, hoc est, Cupiditas hominibus placendi, quæ ex ratione determinatur, ad Pietatem (ut in [Schol. 1 Prop. 37](437sc1) p. IV diximus) refertur. Sed, si ex affectu oriatur, Ambitio est, sive Cupiditas, quâ homines falsâ Pietatis imagine plerumque discordias, & seditiones concitant. Nam qui reliquos consilio, aut re juvare cupit, ut simul summo fruantur bono, is apprimè studebit, eorum sibi Amorem conciliare ; non autem eos in admirationem traducere, ut disciplina ex ipso habeat vocabulum, nec ullas absolutè Invidiæ causas dare. In communibus deinde colloquiis cavebit hominum vitia referre, & de humanâ impotentiâ non nisi parcè loqui curabit : at largiter de humanâ virtute, seu potentiâ, & quâ viâ possit perfici, ut sic homines, non ex Metu, aut aversione, sed solo Lætitiæ affectu moti, ex rationis præscripto, quantùm in se est, conentur vivere."
					},
					{
						"id": "4c26",
						"type": "CAPUT 26",
						"text": "Præter homines nihil singulare in naturâ novimus, cujus Mente gaudere, & quod nobis amicitiâ, aut aliquo consuetudinis genere jungere possumus ; adeóque quicquid in rerum naturâ extra homines datur, id nostræ utilitatis ratio conservare non postulat ; sed pro ejus vario usu conservare, destruere, vel quocunque modo ad nostrum usum adaptare nos docet."
					},
					{
						"id": "4c27",
						"type": "CAPUT 27",
						"text": "Utilitas, quam ex rebus, quæ extra nos sunt, capimus, est præter experientiam, & cognitionem, quam acquirimus ex eo, quòd easdem observamus, & ex his formis in alias mutamus, præcipua corporis conservatio ; & hâc ratione res illæ imprimis utiles sunt, quæ Corpus ità alere, & nutrire possunt, ut ejus omnes partes officio suo rectè fungi queant. Nam quò Corpus aptius est, ut pluribus modis possit affici, & corpora externa pluribus modis afficere, eò Mens ad cogitandum est aptior (vide Prop. [38](438) & [39](439) p. IV). At hujus notæ perpauca in naturâ esse videntur, quare ad Corpus, ut requiritur, nutriendum necesse est multis naturæ diversæ alimentis uti. Quippe humanum Corpus ex plurimis diversæ naturæ partibus componitur, quæ continuo alimento indigent, & vario, ut totum Corpus ad omnia, quæ ex ipsius naturâ sequi possunt, æquè aptum sic, & consequenter ut Mens etiam æquè apta sit ad plura concipiendum."
					},
					{
						"id": "4c28",
						"type": "CAPUT 28",
						"text": "Ad hæc autem comparandum vix uniuscujusque vires sufficerent, nisi homines operas mutuas traderent. Verum omnium rerum compendium pecunia attulit, unde factum, ut ejus imago Mentem vulgi maximè occupare soleat ; quia vix ullam Lætitiæ speciem imaginari possunt, nisi concomitante nummorum ideâ, tanquam causâ."
					},
					{
						"id": "4c29",
						"type": "CAPUT 29",
						"text": "Sed hoc vitium eorum tantùm est, qui non ex indigentiâ, nec propter necessitates nummos quærunt ; sed quia lucri artes didicerunt, quibus se magnificè efferunt. Cæterum corpus ex consuetudine pascunt ; sed parcè, quia tantum de suis bonis se perdere credunt, quantum sui Corporis conservationi impendunt. At qui verum nummorum usum nôrunt, & divitiarum modum ex solâ indigentiâ moderantur, paucis contenti vivunt."
					},
					{
						"id": "4c30",
						"type": "CAPUT 30",
						"text": "Cùm igitur res illæ sint bonæ, quæ Corporis partes juvant, ut suo officio fungantur, & Lætitia in eo consistat, quòd hominis potentia, quatenus Mente & Corpore constat, juvatur, vel augetur, sunt ergo illa omnia, quæ Lætitiam afferunt, bona. Attamen, quoniam contrà non eum in finem res agunt, ut nos Lætitiâ afficiant, nec earum agendi potentia, ex nostrâ utilitate temperatur, & denique, quoniam Lætitia plerumque ad unam Corporis partem potissimùm refertur, habent ergo plerumque Lætitiæ affectûs (nisi ratio, & vigilantia adsit), & consequenter Cupiditates etiam, quæ ex iisdem generantur, excessum ; ad quod accedit, quòd ex affectu id primum habeamus, quod in præsentiâ suave est, nec futura æquali animi affectu æstimare possumus. Vide [Schol. Prop. 44](444sc) & [Schol. Prop. 60](460sc) p. IV."
					},
					{
						"id": "4c31",
						"type": "CAPUT 31",
						"text": "At superstitio id contrà videtur statuere bonum esse, quod Tristitiam, & id contrà malum, quod Lætitiam affert. Sed, ut jam diximus _(vide [Schol. Prop. 45](445sc) p. IV)_, nemo, nisi invidus, meâ impotentiâ, & incommodo delectatur. Nam quò majori Lætitiâ afficimur, eò ad majorem perfectionem transimus ; & consequenter eò magis de naturâ divinâ participamus, nec Lætitia unquam mala esse potest, quam nostræ utilitatis vera ratio moderatur. At qui contrà Metu ducitur, & bonum, ut malum vitet, agit, is ratione non ducitur."
					},
					{
						"id": "4c32",
						"type": "CAPUT 32",
						"text": "Sed humana potentia admodùm limitata est, & à potentiâ causarum externarum infinitè superatur ; atque adeò potestatem absolutam non habemus, res, quæ extra nos sunt, ad nostrum usum aptandi. Attamen ea, quæ nobis eveniunt contra id, quod nostræ utilitatis ratio postulat, æquo animo feremus, si conscii simus nos functos nostro officio fuisse, & potentiam, quam habemus, non potuisse se eò usque extendere, ut eadem vitare possemus, nosque partem totius naturæ esse, cujus ordinem sequimur. Quod si clarè, & distinctè intelligamus, pars illa nostri, quæ intelligentiâ definitur, hoc est, pars melior nostri in eo planè acquiescet, & in eâ acquiescentiâ perseverare conabitur. Nam, quatenus intelligimus, nihil appetere, nisi id, quod necessarium est, nec absolutè, nisi in veris acquiescere possumus ; adeóque quatenus hæc rectè intelligimus, eatenus conatus melioris partis nostri cum ordine totius naturæ convenit."
	                }
				]
			},
			{
				"title":"_Fin de la Quatrième Partie._",
				"type":"filet"
			}
		]
	},
	{
		"index": 5,
		"id": "p5",
		"title": "_Pars Quinta_, DE Potentiâ Intellectûs, _seu de_ Libertate Humanâ.",
		"enonces": [
			{
				"id": "5pr",
				"title": "PRÆEFATIO",
				"text": "_Transeo tandem ad alteram Ethices Partem, quæ est de modo, sive viâ, quæ ad Libertatem ducit. In hâc ergo de potentiâ rationis agam, ostendens, quid ipsa ratio in affectûs possit, & deinde, quid Mentis Libertas seu beatitudo sit, ex quibus videbimus, quantum sapiens potior sit ignaro. Quomodò autem, & quâ viâ debeat intellectus perfici, & quâ deinde arte Corpus sit curandum, ut possit suo officio rectè fungi, huc non pertinet ; hoc enim ad Medicinam, illud autem ad Logicam spectat. Hic igitur, ut dixi, de solâ Mentis, seu rationis potentiâ agam, & ante omnia, quantum, & quale imperium in affectûs habeat, ad eosdem coërcendum, & moderandum, ostendam. Nam nos in ipsos imperium absolutum non habere, jam suprà demonstravimus. Stoici tamen putârunt, eosdem à nostra voluntate absolutè pendêre, nosque iis absolutè imperare posse. Attamen ab experientiâ reclamante, non verò ex suis principiis coacti sunt fateri, usum, & studium non parvum requiri ad eosdem corcendum, & moderandum ; quod quidam exemplo duorum canum (si rectè memini), unius scilicet domestici, alterius venatici, conatus est ostendere ; nempe quia usu efficere tandem potuit, ut domesticus venari, venaticus contrà à leporibus sectandis abstinere assuesceret. Huic opinioni non parùm favet Cartesius. Nam statuit Animam, seu Mentem unitam præcipuè esse cuidam parti cerebri, glandulæ scilicet pineali dictæ, cujus ope Mens motûs omnes, qui in corpore excitantur, & objecta externa sentit, quamque Mens eo solo, quòd vult, variè movere potest. Hanc glandulam in medio cerebri ità suspensam esse statuit, ut minimo spirituum animalium motu possit moveri. Deinde statuit, quòd hæc glans tot variis modis in medio cerebro suspendatur, quot variis modis spiritûs animales in eandem impingunt, & quòd præterea tot varia vestigia in eâdem imprimantur, quot varia objecta externa ipsos spiritûs animales versùs eandem propellunt, unde fit, ut si glans postea ab Animæ voluntate, illam diversimodè movente, hoc, aut illo modo suspendatur, quo semel fuit suspensa à spiritibus, hoc, aut illo modo agitatis, tum ipsa glans ipsos spiritûs animales eodem modo propellet, & determinabit, ac antea à simili glandulæ suspensione repulsi fuerant. Præterea statuit, unamquamque Mentis voluntatem naturâ esse unitam certo cuidam glandis motui. Ex. gr. si quis voluntatem habet objectum remotum intuendi, hæc voluntas efficiet, ut pupilla dilatetur ; sed si de solâ dilatandâ pupillâ cogitet, nihil proderit ejus rei habere voluntatem, quia natura non junxit motum glandis, qui inservit impellendis spiritibus versùs nervum Opticum modo conveniente dilatandæ, vel contrahendæ pupillæ cum voluntate eandem dilatandi, vel contrahendi ; sed demum cum voluntate intuendi objecta remota, vel proxima. Denique statuit, quòd, etsi unusquisque motus hujus glandulæ videatur connexus esse per naturam singulis ex nostris cogitationibus ab initio nostræ vitæ, aliis tamen per habitum possunt jungi, quod probare conatur art. 50 p. I de Pass. Animæ. Ex his concludit, nullam esse tam imbecillem Animam, quæ non possit, cùm bene dirigitur, acquirere potestatem absolutam in suas Passiones. Nam hæ, ut ab eo definiuntur, sunt perceptiones, aut sensûs, aut commotiones animæ, quæ ad eam speciatim referuntur, quæque NB. producuntur, conservantur, & corroborantur, per aliquem motam spirituum (vide art. 27 p. I, Pass. Anim.). At quandoquidem cuilibet voluntati possumus jungere motum quemcunque glandis, & consequenter spirituum ; & determinatio voluntatis à solâ nostrâ potestate pendet ; si igitur nostram voluntatem certis, & firmis judiciis, secundùm quæ nostræ vitæ actiones dirigere volumus, determinemus, & motûs passionum, quas habere volumus, hisce judiciis jungamus, imperium acquiremus absolutum in nostras Passiones. Hæc est clarissimi hujus Viri sententia (quantum ex ipsius verbis conjicio), quam ego vix credidissem à tanta Viro pralatam esse, si minùs acuta fuisset. Profectò mirari satis non possum, quòd vir Philosophus, qui firmiter statuerat, nihil deducere, nisi ex principiis per se notis, & nihil affirmare, nisi quod clarè, & distinctè perciperet, & qui toties Scholasticos reprehenderat, quòd per occultas qualitates res obscuras voluerint explicare, Hypothesin sumat omni occultâ qualitate occuitiorem. Quid quæso, per Mentis, & Corporis unionem intelligit? quem, inquam, clarum, & distinctum conceptum habet cogitationis arctissimè unitæ cuidam quantitatis portiunculæ? Vellem sanè, ut hanc unionem per proximam suam causam explicuisset. Sed ille Mentem à Corpore adeò distinctam conceperat, ut nec hujus unionis, nec ipsius Mentis ullam singularem causam assignare potuerit ; sed necesse ipsi fuerit, ad causam totius Universi, hoc est, ad Deum recurrere. Deinde pervelim scire, quot motûs gradûs potest glandulæ isti pineali Mens tribuere, & quantâ cum vi eandem suspensam tenere potest. Nam nescio, an hæc glans tardiùs, vel celeriùs à Mente circumagatur, quàm à spiritibus animalibus, & an motûs Passionum, quos firmis judiciis arctè junximus, non possint ab iisdem iterùm à causis corporeis disjungi, ex quo sequeretur, ut, quamvis Mens firmiter proposuerit contra pericula ire, atque huic decreto motûs audaciæ junxerit, viso tamen periculo, glans ità suspendatur, ut Mens non, nisi de fugâ, possit cogitare ; & sanè, cùm nulla detur ratio voluntatis ad motum, nulla etiam datur comparatio inter Mentis, & Corporis potentiam, seu vires ; & consequenter hujus vires nequaquam viribus illius determinari possunt. His adde, quòd nec hæc glans ità in medio cerebro sita reperiatur, ut tam facile, totque modis circumagi possit, & quòd non omnes nervi ad cavitates usque cerebri protendantur. Denique omnia, quæ de voluntate, ejusque libextate asserit, omitto, quandoquidem hæc falsa esse, satis superque ostenderim. Igitur quia Mentis potentia, ut suprà ostendi, solâ intelligentiâ definitur, affectuum remedia, quæ omnes experiri quidem, sed non accuratè observare, nec distinctè videre credo, solâ Mentis cognitione determinabimus, & ex eâdem illa omnia, quæ ad ipsius beatitudinem spectant, deducemus._",
				"childs": []
			},
			{
				"title":"AXIOMATA",
				"type":"title"
			},

			{
				"id": "5a1",
				"title": "I.",
				"text": "Si in eodem subjecto duæ contrariæ actiones excitentur, debebit necessariò vel in utrâque, vel in unâ solâ mutatio fieri, donec desinant contrariæ esse.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "5a2",
				"title": "II.",
				"text": "Effectûs potentia definitur potentiâ ipsius causæ, quatenus ejus essentia per ipsius causæ essentxam explicatur, vel definitur.  \nPatet hoc Axioma ex [Prop. 7](307), p. III.",
				"childs": []
			},
			{
				"id": "501",
				"title": "PROPOSITIO 1",
				"text": "_Prout cogitationes, rerumque ideæ ordinantur, & concatenantur in Mente, ità corporis affectiones, seu rerum imagines ad amussim ordinantur, & concatenantur in Corpore._",
				"childs": [
					{
						"id": "501d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ordo, & connexio idearum idem est _(per [Prop. 7](207), p. II)_, ac ordo, & connexio rerum, & vice versâ, ordo, & connexio rerum idem est _(per Coroll. Prop. [6](206c) & [7](207c), p. II)_, ac ordo, & connexio idearum. Quare sicuti ordo, & connexio idearum in Mente fit secundùm ordinem, & concatenationem affectionum Corporis _(per [Prop. 18](218), p. II)_, sic vice versâ _(per [Prop. 2](302), p. III)_ ordo, & connexio affectionum Corporis fit, prout cogitationes, rerumque ideæ ordinantur, & concatenantur in Mente. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "502",
				"title": "PROPOSITIO 2",
				"text": "_Si animi commotionem, seu affectum à causæ externæ cogitatione amoveamus, & aliis jungamus cogitationibus, tum Amor, seu Odium erga causam externam, ut & animi fluctuationes, quæ ex his affectibus oriuntur, destruentur._",
				"childs": [
					{
						"id": "502d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Id enim, quod formam Amoris, vel Odii constituit, est Lætitia, vel Tristitia, concomitante ideâ causæ externæ _(per Defin. [6](3ad6) & [7](3ad7) Affect.)_, hâc igitur sublatâ, Amoris, vel Odii forma simul tollitur ; adeóque hi affectus, & qui ex his oriuntur, destruuntur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "503",
				"title": "PROPOSITIO 3",
				"text": "_Affectus, qui passio est, desinit esse passio, simulatque ejus claram, & distinctam formamus ideam._",
				"childs": [
					{
						"id": "503d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus, qui passio est, idea est confusa _(per [gen. Affect. Defin.](3agd))_. Si itaque ipsius affectûs claram, & distinctam formemus ideam, hæc idea ab ipso affectu, quatenus ad solam Mentem refertur, non nisi ratione distinguetur _(per [Prop. 21](221), p. II cum ejusdem [Schol.](221sc))_ ; adeóque _(per [Prop. 3](303), p. III)_ affectus desinet esse passio. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "503c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Affectus igitur eò magis in nostrâ potestate est, & Mens ab eo minùs patitur, quò nobis est notior."
					}
				]
			},
			{
				"id": "504",
				"title": "PROPOSITIO 4",
				"text": "_Nulla est Corporis affectio, cujus aliquem clarum, & distinctum non possumus formare conceptum._",
				"childs": [
					{
						"id": "504d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quæ omnibus communia sunt, non possunt concipi nisi adæquatè _(per [Prop. 38](238), p. II)_, adeóque _(per [Prop. 12](212) & [Lem. 2](213l2), quod habetur post Schol. Prop. 13 p. II)_ nulla est Corporis affectio, cujus aliquem clarum, & distinctum non possumus formare conceptum. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "504c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, nullum esse affectum, cujus non possumus aliquem clarum, & distinctum formare conceptum. Est namque affectus Corporis affectionis idea _(per [gen. Affect. Defin.](3agd)))_, quæ propterea _(per [Prop. præced.](504))_ aliquem clarum, & distinctum involvere debet conceptum."
					},
					{
						"id": "504sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quandoquidem nihil datur, ex quo aliquis effectus non sequatur _(per [Prop. 36](136), p. I)_, & quicquid ex ideâ, quæ in nobis est adæquata, sequitur, id omne clarè, & distinctè intelligimus _(per [Prop. 40](240), p. II)_ ; hinc sequitur, unumquemque potestatem habere se, suosque affectûs, si non absolutè, ex parte saltem clarè, & distinctè intelligendi, & consequenter efficiendi, ut ab iisdem minùs patiatur. Huic igitur rei præcipuè danda est opera, ut unumquemque affectum, quantùm fieri potest, clarè, & distinctè cognoscamus, ut sic Mens ex affectu ad illa cogitandum determinetur, quæ clarè, & distinctè percipit, & in quibus planè acquiescit ; atque adeò, ut ipse affectus à cogitatione causæ externæ separetur, & veris jungatur cogitationibus ; ex quo fiet, ut non tantùm Amor, Odium, &c. destruantur _(per [Prop. 2](502) hujus)_, sed ut etiam appetitûs, seu Cupiditates, quæ ex tali affectu oriri solent, excessum habere nequeant _(per [Prop. 61](461), p. IV)_. Nam apprimè notandum est, unum, eundemque esse appetitum, per quem homo tam agere, quàm pati dicitur. Ex. gr. cum naturâ humanâ ità comparatum esse ostendimus, ut unusquisque appetat, ut reliqui ex ipsius ingenio vivant _(vide [Coroll. Prop. 31](331c), p. III)_ ; qui quidem appetitus in homine, qui ratione non ducitur, passio est, quæ Ambitio vocatur, nec multùm à Superbiâ discrepat ; & contrà in homine, qui ex rationis dictamine vivit, actio, seu virtus est quæ Pietas appellatur _(vide [Schol. 1 Prop. 37](437sc1), p. IV & [Demonstrat. 2](437a) ejusdem Prop.)_. Et hoc modo omnes appetitûs, seu Cupiditates eatenus tantùm passiones sunt, quatenus ex ideis inadæquatis oriuntur ; atque eædem virtuti accensentur, quando ab ideis adæquatis excitantur, vel generantur. Nam omnes Cupiditates, quibus ad aliquid agendum determinamur, tam oriri possunt ab adæquatis, quàm ab inadæquatis ideis _(vide [Prop. 59](459), p. IV)_. Atque hôc (ut eò, unde digressus sum, revertar) affectuum remedio, quod scilicet in eorum verâ cognitione consistit, nullum præstantius aliud, quod à nostrâ potestate pendeat, excogitari potest, quandoquidem nulla alia Mentis potentia datur, quàm cogitandi, & adæquatas ideas formandi, ut suprà _(per [Prop. 3](303), p. III)_ ostendimus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "505",
				"title": "PROPOSITIO 5",
				"text": "_Affectus erga rem, quam simpliciter, & non ut necessariam, neque ut possibilem, neque ut contingentem imaginamur, cæteris paribus, omnium est maximus._",
				"childs": [
					{
						"id": "505d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus erga rem, quàm liberam esse imaginamur, major est, quàm erga necessariam _(per [Prop. 49](349), p. III)_, & consequenter adhuc major, quàm erga illam, quam ut possibilem, vel contingentem imaginamur _(per [Prop. 11](411), p. IV)_. At rem aliquam ut liberam imaginari nihil aliud esse potest, quàm quòd rem simpliciter imaginamur, dum causas, à quibus ipsa ad agendum determinata fuit, ignoramus _(per illa, quæ in [Schol. Prop. 35](235sc), p. II ostendimus)_ ; ergo affectus erga rem, quam simpliciter imaginamur, cæteris paribus major est, quàm erga necessariam, possibilem, vel contingentem, & consequenter maximus. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "506",
				"title": "PROPOSITIO 6",
				"text": "_Quatenus Mens res omnes, ut necessarias intelligit, eatenus majorem in affectus potentiam habet, seu minùs ab iisdem patitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "506d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens res omnes necessarias esse intelligit _(per [Prop. 29](129), p. I)_, & infinito causarum nexu determinari ad existendum, & operandum _(per [Prop. 28](128), p. I)_ ; adeóque _(per [Prop. præced.](505))_ eatenus efficit, ut ab affectibus, qui ex iis oriuntur, minùs patiatur, & _(per [Prop. 48](348), p. III)_ minùs erga ipsas afficiatur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "506sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quò hæc cognitio, quòd scilicet res necessariæ sint, magis circa res singulares, quas distinctiùs, & magis vividè imaginamur, versatur, eò hæc Mentis in affectûs potentia major est, quòd ipsa etiam experientia testatur. Videmus enim Tristitiam boni alicujus, quod periit, mitigari, simulac homo, qui id perdidit, considerat bonum illud servari nullâ ratione potuisse. Sic etiam videmus, quòd nemo miseretur infantis, propterea quòd nescit loqui, ambulare, ratiocinari, & quòd denique tot annos quasi sui inscius vivat. At si plerique adulti, & unus, aut alter infans nascerentur, tum unumquemque misereret infantum, quia tum ipsam infantiam, non ut rem naturalem, & necessariam, sed ut naturæ vitium, seu peccatum consideraret ; & ad hunc modum plura alia notare possemus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "507",
				"title": "PROPOSITIO 7",
				"text": "Affectûs, qui ex ratione oriuntur, vel excitantur, si ratio temporis habeatur, potentiores sunt iis, qui ad res singulares referuntur, quas ut absentes contemplamur.",
				"childs": [
					{
						"id": "507d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Rem aliquam ut absentem non contemplamur ex affectu, quo eandem imaginamur ; sed ex eo, quòd Corpus alio afficitur affectu, qui ejusdem rei existentiam secludit _(per [Prop. 17](217), p. II)_. Quare affectus, qui ad rem, quam ut absentem contemplamur, refertur, ejus naturæ non est, ut reliquas hominis actiones, & potentiam superet _(de quibus vide [Prop. 6](406), p. IV)_ ; sed contrà ejus naturæ est, ut ab iis affectionibus, quæ existentiam externæ ejus causæ secludunt, coërceri aliquo modo possit _(per [Prop. 9](409), p. IV)_. At affectus, qui ex ratione oritur, refertur necessariò ad communes rerum proprietates _(vide rationis Defin. in [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_, quas semper ut præsentes contemplamur (nam nihil dari potest, quod earum præsentem existentiam secludat), & quas semper eodem modo imaginamur _(per [Prop. 38](238), p. II)_ : Quare talis affectus idem semper manet, & consequenter _(per [Axiom. 1](5a1) hujus)_ affectûs, qui eidem sunt contrarii, quique à suis causis externis non foventur, eidem magis magisque sese accomodare debebunt, donec non ampliùs sint contrarii, & eatenus affectus, qui ex ratione oritur, est potentior. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "508",
				"title": "PROPOSITIO 8",
				"text": "_Quò affectus aliquis à pluribus causis simul concurrentibus excitatur, eò major est._",
				"childs": [
					{
						"id": "508d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Plures causæ simul plùs possunt, quàm si pauciores essent _(per [Prop. 7](307), p. III)_ : adeóque _(per [Prop. 5](405), p. IV)_, quò affectus aliquis à pluribus causis simul excitatur, eò fortior est. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "508sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc Propositio patet etiam ex [Axiomate 2](5a2) hujus Partis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "509",
				"title": "PROPOSITIO 9",
				"text": "_Affectus, qui ad plures, & diversas causas refertur, quas Mens cum ipso affectu simul contemplatur, minùs noxius est, & minùs per ipsum patimur, & erga unamquamque causam minùs afficimur, quàm alius æquè magnus affectus, qui ad unam solam, vel pauciores causas refertur._",
				"childs": [
					{
						"id": "509d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectus eatenus tantùm malus, seu noxius est, quatenus Mens ab eo impeditur, quominùs possit cogitare _(per Prop. [26](426) & [27](427), p. IV)_ : adeóque ille affectus, à quo Mens ad plura simul objecta contemplandum determinantur, minùs noxius est, quam alius æquè magnus affectus, qui Mentem in solâ unius, aut pauciorum objectorum contemplatione ità detinet, ut de aliis cogitare nequeat, quod erat primum. Deinde, quia Mentis essentia, hoc est _(per [Prop. 7](307), p. III)_, potentia in solâ cogitatione consistit _(per [Prop. 11](211), p. II)_, ergo Mens per affectum, à quo ad plura simul contemplandum determinatur, minùs patitur, quàm per æquè magnum affectum, qui Mentem in solâ unius, aut pauciorum objectorum contemplatione occupatum tenet, quod erat secundum. Denique hic affectus _(per [Prop. 48](348), p. III)_, quatenus ad plures causas externas refertur, est etiam erga unamquamque minor. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "510",
				"title": "PROPOSITIO 10",
				"text": "_Quamdiu affectibus, qui nostræ naturæ sunt contrarii, non conflictamur, tamdiu potestatem habemus ordinandi, & concatenandi Corporis affectiones secundùm ordinem ad intellectum._",
				"childs": [
					{
						"id": "510d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Affectûs, qui nostræ naturæ sunt contrarii, hoc est _(per [Prop. 30](430), p. IV)_, qui mali sunt, eatenus mali sunt, quatenus impediunt, quominùs Mens intelligat _(per [Prop. 27](427), p. IV)_. Quamdiu igitur affectibus, qui nostræ naturæ contrarii sunt, non conflictamur, tamdiu Mentis & potentia, quâ res intelligere conatur _(per [Prop. 26](426), p. IV)_ non impeditur, atque adeò tamdiu potestatem habet claras, & distinctas ideas formandi, & alias ex aliis deducendi _(vide [Schol. 2 Prop. 40](240sc2) & [Schol. Prop. 47](247sc), p. II)_ ; & consequenter _(per [Prop. 1](501) hujus)_, tamdiu potestatem habemus ordinandi, & concatenandi affectiones Corporis secundùm ordinem ad intellectum. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "510sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hâc potestate rectè ordinandi, & concatenandi Corporis affectiones efficere possumus, ut non facilè malis affectibus afficiamur. Nam _(per [Prop. 7](507) hujus)_ major vis requiritur ad Affectûs, secundùm ordinem ad intellectum ordinatos, & concatenatos coërcendum, quàm incertos, & vagos. Optimum igitur, quod efficere possumus, quamdiu nostrorum affectuum perfectam cognitionem non habemus, est rectam vivendi rationem, seu certa vitæ dogmata concipere, eaque memoriæ mandare, & rebus particularibus, in vitâ frequenter obviis, continuò applicare, ut sic nostra imaginatio latè iisdem afficiatur, & nobis in promptu sint semper. Ex. gr. inter vitæ dogmata posuimus _(vide [Prop. 46](446), p. IV cum ejusdem [Schol.](446sc))_, Odium Amore, seu Generositate vincendum, non autem reciproco Odio compensandum. Ut autem hoc rationis præscriptum semper in promptu habeamus, ubi usus erit, cogitandæ, & sæpe meditandæ sunt communes hominum injuriæ, & quomodò, & quâ viâ Generositate optimè propulsentur ; sic enim imaginem injuriæ imaginationi hujus dogmatis jungemus, & nobis _(per [Prop. 18](218), p. II)_ in promptu semper erit, ubi nobis injuria afferetur. Quòd si etiam in promptu habuerimus rationem nostri veri utilis, ac etiam boni, quod ex mutuâ amicitiâ, & communi societate sequitur, & præterea quòd ex rectâ vivendi ratione summa animi acquiescentia oriatur _(per [Prop. 52](452), p. IV)_, & quòd homines, ut reliqua, ex naturæ necessitate agant : tum injuria, sive Odium, quod ex eâdem oriri solet, minimam imaginationis partem occupabit, & facilè superabitur ; vel si Ira, quæ ex maximis injuriis oriri solet, non adeò facilè superetur, superabitur tamen, quamvis non sine animi fluctuatione, longè minore temporis spatio, quàm si hæc non ità præmeditata habuissemus, ut patet ex Propositione [6](506), [7](507) & [8](508) hujus Partis. De Animositate ad Metum deponendum eodem modo cogitandum est ; enumeranda scilicet sunt, & sæpe imaginanda communia vitæ pericula, & quomodò animi præsentiâ, & fortitudine optimè vitari, & superari possunt. Sed notandum, quòd nobis in ordinandis nostris cogitationibus, & imaginibus semper attendendum est _(per [Coroll. Prop. 63](463c), p. IV & [Prop. 59](359), p. III)_ ad illa, quæ in unâquâque re bona sunt, ut sic semper ex Lætitiæ affectu ad agendum determinemur. Ex. gr. si quis videt, se nimis gloriam sectari, de ejus recto usu cogitet, & in quem finem sectanda sit, & quibus mediis acquiri possit ; sed non de ipsius abusu, & vanitate, & hominum inconstantiâ, vel aliis hujusmodi, de quibus nemo, nisi ex animi ægritudine, cogitat ; talibus enim cogitationibus maxime ambitiosi se maximè afflictant, quando de assequendo honore, quem ambiunt, desperant ; &, dum Iram evomunt, sapientes videri volunt. Quare certum est, eos gloriæ maximè esse cupidos, qui de ipsius abusu, & mundi vanitate maximè clamant. Nec hoc ambitiosis proprium, sed omnibus commune est, quibus fortuna est adversa, & qui animo impotentes sunt. Nam pauper etiam avarus de abusu pecuniæ, & divitum vitiis non cessat loqui ; quo nihil aliud efficit, quàm se afflictare, & aliis ostendere, se non tantùm paupertatem suam, sed etiam aliorum divitias iniquo animo ferre. Sic etiam, qui malè ab amasiâ excepti sunt, nihil cogitant, quàm de mulierum inconstantiâ, & fallaci animo, & reliquis earundem decantatis vitiis, quæ omnia statim oblivioni tradunt, simulac ab amasiâ iterum recipiuntur. Qui itaque suos affectûs, & appetitûs ex solo Libertatis amore moderari studet, is, quantùm potest, nitetur, virtutes, earumque causas noscere, & animum gaudio, quod ex earum verâ cognitione oritur, implere ; at minimè hominum vitia contemplari, hominesque obtrectare, & falsa libertatis specie gaudere. Atque hæc qui diligenter observabit (neque enim difficilia sunt), & exercebit, næ ille brevi temporis spatio actiones suas ex rationis imperio plerumque dirigere poterit."
					}
				]
			},
			{
				"id": "511",
				"title": "PROPOSITIO 11",
				"text": "_Quò imago aliqua ad plures res refertur, eò frequentior est, seu sæpiùs viget, & Mentem magis occupat._",
				"childs": [
					{
						"id": "511d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quò enim imago, seu affectus ad plures res refertur, eò plures dantur causæ, à quibus excitari, & foveri potest, quas omnes Mens _(per Hypothesin)_ ex ipso affectu simul contemplatur ; atque adeò affectus eo frequentior est, seu sæpius viget, & _(per [Prop. 8](508) hujus)_ Mentem magis occupat. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "512",
				"title": "PROPOSITIO 12",
				"text": "_Rerum imagines faciliùs imaginibus, quæ ad res referuntur, quas clarè, & distinctè intelligimus, junguntur, quàm aliis._",
				"childs": [
					{
						"id": "512d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Res, quas clarè, & distinctè intelligimus, vel rerum communes proprietates sunt, vel quæ ex iis deducuntur _(vide rationis Defin. in [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_, & consequenter sæpius _(per [Prop. præced.](511))_, in nobis excitantur ; adeóque faciliùs fieri potest, ut res alias simul cum his, quàm cum aliis contemplemur, & consequenter _(per [Prop. 18](218), p. II)_ ut faciliùs cum his, quàm cum aliis, jungantur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "513",
				"title": "PROPOSITIO 13",
				"text": "_Quò imago aliqua pluribus aliis juncta est, eò sæpiùs viget._",
				"childs": [
					{
						"id": "513d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nam, quò imago aliqua pluribus aliis juncta est, eò _(per [Prop. 18](218) p. II)_ plures causæ dantur, à quibus excitari potest. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "514",
				"title": "PROPOSITIO 14",
				"text": "_Mens efficere potest, ut omnes Corporis affectiones, seu rerum imagines ad Dei ideam referantur._",
				"childs": [
					{
						"id": "514d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Nulla est Corporis affectio, cujus aliquem clarum, & distinctum non possit Mens formare conceptum _(per [Prop. 4](504) hujus)_ ; adeóque efficere potest _(per [Prop. 15](115), p. I)_, ut omnes ad Dei ideam referuntur. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "515",
				"title": "PROPOSITIO 15",
				"text": "_Qui se, suosque affectûs clarè, & distinctè intelligit, Deum amat, & eò magis, quò se, suosque affectûs magis intelligit._",
				"childs": [
					{
						"id": "515d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui se, suosque affectûs clarè, & distinctè intelligit, lætatur _(per [Prop. 53](353), p. III)_, idque concomitante ideâ Dei _(per [Prop. præced.](514))_ ; atque adeò _(per [Defin. 6](3ad6) Affect.)_ Deum amat, & _(per eandem rationem)_ eò magis, quò se, suosque affectûs magis intelligit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "516",
				"title": "PROPOSITIO 16",
				"text": "_Hic erga Deum Amor Mentem maximè occupare debet._",
				"childs": [
					{
						"id": "516d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Est enim hic Amor junctus omnibus Corporis affectionibus _(per [Prop. 14](514) hujus)_, quibus omnibus fovetur _(per [Prop. 15](515) hujus)_ ; atque adeò _(per [Prop. 11](511) hujus)_ Mentem maximè occupare debet. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "517",
				"title": "PROPOSITIO 17",
				"text": "_Deus expers est passionum, nec ullo Lætitiæ, aut Tristitiæ affectu afficitur._",
				"childs": [
					{
						"id": "517d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ideæ omnes, quatenus ad Deum referuntur, veræ sunt _(per [Prop. 32](232), p. II)_, hoc est _(per [Defin. 4](2d4), p. II)_, adæquatæ ; atque adeò _(per [gen. Affect. Defin.](3agd))_ Deus expers est passionum. Deinde Deus neque ad majorem, neque ad minorem perfectionem transire potest _(per [Coroll. 2 Prop. 20](120c2), p. I)_ ; adeóque _(per Defin. [2](3ad2) & [3](3ad3) Affect.)_ nullo Lætitiæ, neque Tristitiæ affectu afficitur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "517c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Deus propriè loquendo neminem amat, neque odio habet. Nam Deus _(per [Prop. præced.](517))_ nullo Lætitiæ, neque Tristitiæ affectu afficitur, & consequenter _(per Defin. [6](3ad6) & [7](3ad7) Affect.)_ neminem etiam amat, neque odio habet"
					}
				]
			},
			{
				"id": "518",
				"title": "PROPOSITIO 18",
				"text": "_Nemo potest Deum odio habere._",
				"childs": [
					{
						"id": "518d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Idea Dei, quæ in nobis est, est adæquata, & perfecta _(per Prop. [46](246) & [47](247), p. II)_ ; adeóque quatenus Deum contemplamur, eatenus agimus _(per [Prop. 3](303), p. III)_, & consequenter _(per [Prop. 59](359), p. III)_ nulla potest dari Tristitia concomitante ideâ Dei, hoc est, _(per [Defin. 7](3ad7) Affect.)_ nemo Deum odio habere potest. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "518c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Amor erga Deum in odium verti nequit."
					},
					{
						"id": "518sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "At objici potest, quòd dum Deum omnium rerum causam intelligimus, eo ipso Deum Tristitiæ causam consideramus. Sed ad hoc respondeo, quòd quatenus Tristitiæ causas intelligimus, eatenus _(per [Prop. 3](503) hujus)_ ipsa desinit esse passio, hoc est _(per [Prop. 59](359), p. III)_, eatenus desinit esse Tristitia ; atque adeò, quatenus Deum Tristitiæ causam esse intelligimus, eatenus lætamur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "519",
				"title": "PROPOSITIO 19",
				"text": "_Qui Deum amat, conari non potest, ut Deus ipsum contra amet._",
				"childs": [
					{
						"id": "519d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Si homo id conaretur, cuperet ergo _(per [Coroll. Prop. 17](517c) hujus)_, ut Deus, quem amat, non esset Deus, & consequenter _(per [Prop. 19](319), p. III)_, contristari cuperet, quod _(per [Prop. 28](328), p. III)_ est absurdum. Ergo, qui Deum amat, &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "520",
				"title": "PROPOSITIO 20",
				"text": "_Hic erga Deum Amor, neque Invidiæ, neque Zelotypiæ affectu inquinari potest ; sed eò magis fovetur, quò plures homines eodem Amoris vinculo cum Deo junctos imaginamur._",
				"childs": [
					{
						"id": "520d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hic erga Deum Amor summum bonum est, quod ex dictamine rationis appetere possumus _(per [Prop. 28](428), p. IV)_, & omnibus hominibus commune est _(per [Prop. 36](436), p. IV)_, & omnes, ut eodem gaudeant, cupimus _(per [Prop. 37](437), p. IV)_ ; atque adeò _(per [Defin. 23](3ad23) Affect.)_ Invidiæ affectu maculari nequit, neque etiam _(per [Prop. 18](518) hujus, & Defin. Zelotypiæ, quam vide in [Schol. Prop. 35](335sc), p. III)_ Zelotypiæ affectu ; sed contrà _(per [Prop. 31](331), p. III)_ eò magis foveri debet, quò plures homines eodem gaudere imaginamur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "520sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Possumus hoc eodem modo ostendere, nullum dari affectum, qui huic Amori directè sit contrarius, à quo hic ipse Amor possit destrui ; atque adeò concludere possumus, hunc erga Deum Amorem omnium affectuum esse constantissimum, nec, quatenus ad Corpus refertur, posse destrui, nisi cum ipso Corpore. Cujus autem naturæ sit, quatenus ad solam Mentem refertur, postea videbimus.  \nAtque his omnia affectuum remedia, sive id omne, quod Mens, in se solâ considerata, adversùs affectûs potest, comprehendi ; ex quibus apparet, Mentis in affectûs potentiam consistere: I. In ipsâ affectuum cognitione _(vide [Schol. Prop. 4](504sc) hujus)_. II. In eo, quòd affectûs à cogitatione causæ externæ, quam confusè imaginamur, separat _(vide [Prop. 2](502)  cum eodem [Schol. Prop. 4](504sc) hujus)_. III. In tempore, quo affectiones, quæ ad res, quas intelligimus, referuntur, illas superant, quæ ad res referuntur, quas confusè, seu mutilatè concipimus _(vide [Prop. 7](507) hujus)_. IV. In multitudine causarum, à quibus affectiones, quæ ad rerum communes proprietates, vel ad Deum referuntur, foventur _(vide Prop. [9](509) & [11](511) hujus)_. V. Denique in ordine, quo Mens suos affectûs ordinare, & invicem concatenare potest _(vide [Schol. Prop. 10](510sc) & insuper Prop. [12](512), [13](513) & [14](514) hujus)_. Sed ut hæc Mentis in affectûs potentia meliùs intelligatur, venit apprimè notandum, quòd affectûs à nobis magni appellantur, quando unius hominis affectum cum affectu alterius comparamus, & unum magis, quàm alium eodem affectu conflictari videmus ; vel quando unius, ejusdemque hominis affectûs ad invicem comparamus, eundemque uno affectu magis, quàm alio affici, sive moveri comperimus: Nam _(per [Prop. 5](405), p. IV)_ vis cujuscunque affectûs definitur potentiâ causæ externæ cum nostrâ comparatâ. At Mentis potentia solâ cognitione definitur ; impotentia autem, seu passio à solâ cognitionis privatione, hoc est, ab eo, per quod ideæ dicuntur inadæquatæ, æstimatur ; ex quo sequitur, Mentem illam maximè pati, cujus maximam partem ideæ inadæquatæ constituunt, ità ut magis per id, quod patitur, quàm per id, quod agit, dignoscatur ; & illam contrà maximè agere, cujus maximam partem ideæ adæquatæ constituunt, ità ut, quamvis huic tot inadæquatæ ideæ, quàm illi insint, magis tamen per illas, quæ humanæ virtuti tribuuntur, quàm per has, quæ humanam impotentiam arguunt, dignoscatur. Deinde notandum, animi ægritudines, & infortunia potissimum originem trahere ex nimio Amore erga rem, quæ multis variationibus est obnoxia, & cujus nunquam compotes esse possumus. Nam nemo de re ullâ, nisi quam amat, sollicitus, anxiusve est, neque injuriæ, suspiciones, inimicitiæ, &c. oriuntur, nisi ex Amore erga res, quarum nemo potest reverâ esse compos. Ex his itaque facilè concipimus, quid clara, & distincta cognitio, & præcipuè tertium illud cognitionis genus _(de quo vide [Schol. Prop. 47](247sc), p. II)_, cujus fundamentum est ipsa Dei cognitio, in affectûs potest, quos nempe, quatenus passiones sunt, si non absolutè tollit _(vide [Prop. 3](503) cum [Schol. Prop. 4](504sc) hujus)_, saltem efficit, ut minimam Mentis partem constituant _(vide [Prop. 14](514) hujus)_. Deinde Amorem gignit erga rem immutabilem, & æternam _(vide [Prop. 15](515) hujus)_, & cujus reverâ sumus compotes _(vide [Prop. 45](245), p. II)_, & qui propterea nullis vitiis, quæ in communi Amore insunt, inquinari, sed semper major, ac major esse potest _(per [Prop. 15](515) hujus)_, & Mentis maximam partem occupare _(per [Prop. 16](516) hujus)_, lateque afficere. Atque his omnia, quæ præsentem hanc vitam spectant, absolvi. Nam quod in hujus Scholii principio dixi, me his paucis omnia affectuum remedia amplexum esse, facilè poterit unusquisque videre, qui ad hæc, quæ in hoc Scholio diximus, & simul ad Mentis, ejusque affectuum definitiones, & denique ad Propositiones [1](301) & [3](303) Partis III attenderit. Tempus igitur jam est, ut ad illa transeam, quæ ad Mentis durationem sine relatione ad Corpus pertinent."
					}
				]
			},
			{
				"id": "521",
				"title": "PROPOSITIO 21",
				"text": "_Mens nihil imaginari potest, neque rerum præteritarum recordari, nisi durante Corpore._",
				"childs": [
					{
						"id": "521d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens actualem sui Corporis existentiam non exprimit, neque etiam Corporis affectiones, ut actuales, concipit, nisi durante Corpore _(per [Coroll. Prop. 8](208c), p. II)_, & consequenter _(per [Prop. 26](226), p. II)_ nullum corpus, ut actu existens, concipit, nisi durante suo Corpore, ac proinde nihil imaginari _(vide Imaginat. Defin. in [Schol. Prop. 17 p. II](217sc), p. II)_, neque rerum præteritarum recordari potest, nisi durante Corpore _(vide Defin. Memoriæ in [Schol. Prop.18](218sc), p. II)_. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "522",
				"title": "PROPOSITIO 22",
				"text": "_In Deo tamen datur necessariò idea, quæ hujus, & illius Corporis humani essentiam sub æternitatis specie exprimit._",
				"childs": [
					{
						"id": "522d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Deus non tantùm est causa hujus, & illius Corporis humani existentiæ, sed etiam essentiæ _(per [Prop. 25](125), p. I)_, quæ propterea per ipsam Dei essentiam necessariò debet concipi _(per [Axiom. 4](1a4), p. I)_, idque æternâ quâdam necessitate _(per [Prop. 16](116), p. I)_, qui quidem conceptus necessariò in Deo dari debet _(per [Prop. 3](203), p. II)_. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "523",
				"title": "PROPOSITIO 23",
				"text": "_Mens humana non potest cum Corpore absolutè destrui ; sed ejus aliquid remanet, quod æternum est._",
				"childs": [
					{
						"id": "523d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "In Deo datur necessariò conceptus, seu idea, quæ Corporis humani essentiam exprimit _(per [Prop. præced.](522))_, quæ propterea aliquid necessariò est, quod ad essentiam Mentis humanæ pertinet _(per [Prop. 13](213), p. II)_. Sed Menti humanæ nullam durationem, quæ tempore definiri potest, tribuimus, nisi quatenus Corporis actualem existentiam, quæ per durationem explicatur, & tempore definiri potest, exprimit, hoc est _(per [Coroll. Prop. 8](208c), p. II)_, ipsi durationem non tribuimus, nisi durante Corpore. Cum tamen aliquid nihilominùs sit id, quod æternâ quâdam necessitate per ipsam Dei essentiam concipitur _(per [Prop. præced.](522))_, erit necessariò hoc aliquid, quod ad Mentis essentiam pertinet, æternum. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "523sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Est, uti diximus, hæc idea, quæ Corporis essentiam sub specie æternitatis exprimit, certus cogitandi modus, qui ad Mentis essentiam pertinet, quique necessariò æternus est. Nec tamen fieri potest, ut recordemur nos ante Corpus exstitisse, quandoquidem nec in corpore ulla ejus vestigia dari, ner æternitas tempore definiri, nec ullam ad tempus relationem habere potest. At nihilominùs sentimus, experimurque, nos æternos esse. Nam Mens non minùs res illas sentit, quas intelligendo concipit, quàm quas in memoriâ habet. Mentis enim oculi, quibus res videt, observatque, sunt ipsæ demonstrationes. Quamvis itaque non recordemur nos ante Corpus exstitisse, sentimus tamen Mentem nostram, quatenus Corporis essentiam sub æternitatis specie involvit, æternam esse, & hanc ejus existentiam tempore definiri, sive per durationem explicari non posse. Mens igitur nostra eatenus tantùm potest dici durare, ejusque existentia certo tempore definiri potest, quatenus actualem Corporis existentiam involvit, & eatenus tantùm potentiam habet rerum existentiam tempore determinandi, easque sub duratione concipiendi."
					}
				]
			},
			{
				"id": "524",
				"title": "PROPOSITIO 24",
				"text": "_Quò magis res singulares intelligimus, eò magis Deum intelligimus._",
				"childs": [
					{
						"id": "524d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet ex [Coroll. Prop. 25](125c) p. I."
					}
				]
			},
			{
				"id": "525",
				"title": "PROPOSITIO 25",
				"text": "_Summus Mentis conatus, summaque virtus est res intelligere tertio cognitionis genere._",
				"childs": [
					{
						"id": "525d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Tertium cognitionis genus procedit ab adæquatâ ideâ quorumdam Dei attributorum ad adæquatam cognitionem essentiæ rerum _(vide hujus Defin. in [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_ ; & quò magis hôc modo res intelligimus, eò magis _(per [Prop. præced.](524))_ Deum intelligimus, ac proinde _(per [Prop. 28](428), p. IV)_ summa Mentis virtus, hoc est _(per [Defin. 8](4d8), p. IV)_, Mentis potentia, seu natura, sive _(per [Prop. 7](307), p. III)_ summus conatus est res intelligere tertio cognitionis genere. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "526",
				"title": "PROPOSITIO 26",
				"text": "_Quò Mens aptior est ad res tertio cognitionis genere intelligendum, eò magis cupit, res eodem hôc cognitionis genere intelligere._",
				"childs": [
					{
						"id": "526d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Patet. Nam quatenus concipimus Mentem aptam esse ad res hôc cognitionis genere intelligendum, eatenus eandem determinatam concipimus ad res eodem cognitionis genere intelligendum, & consequenter _(per [Defin. 1](3ad1) Affect.)_, quò Mens ad hoc aptior est, eò magis hoc cupit. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "527",
				"title": "PROPOSITIO 27",
				"text": "_Ex hôc tertio cognitionis genere summa, quæ dari potest, Mentis acquiescentia oritur._",
				"childs": [
					{
						"id": "527d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Summa Mentis virtus est Deum cognoscere _(per [Prop. 28](428), p. IV)_, sive res tertio cognitionis genere intelligere _(per [Prop. 25](525) hujus)_ ; quæ quidem virtus eò major est, quò Mens hôc cognitionis genere magis res cognoscit _(per [Prop. 24](524) hujus)_ ; adeóque qui res hôc cognitionis genere cognoscit, is ad summam humanam perfectionem transit, & consequenter _(per [Defin. 2](3ad2) Affect.)_, summâ Lætitiâ afficitur, idque _(per [Prop. 43](243), p. II)_ concomitante ideâ sui, suæque virtutis, ac proinde _(per [Defin. 25](3ad25) Affect.)_ ex hôc cognitionis genere summa, quæ dari potest, oritur acquiescentia. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "528",
				"title": "PROPOSITIO 28",
				"text": "_Conatus, seu Cupiditas cognoscendi res tertio cognitionis genere, oriri non potest ex primo ; at quidem ex secundo cognitionis genere._",
				"childs": [
					{
						"id": "528d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hæc Propositio per se patet. Nam quicquid clarè, & distinctè intelligimus, id vel per se, vel per aliud, quod per se concipitur, intelligimus, hoc est, ideæ, quæ in nobis claræ, & distinctæ sunt, sive quæ ad tertium cognitionis genus referuntur _(vide [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_, non possunt sequi ex ideis mutilatis, & confusis, quæ _(per idem [Schol.](240sc2))_ ad primum cognitionis genus referuntur, sed ex ideis adæquatis, sive _(per idem [Schol.](240sc2))_ ex secundo, & tertio cognitionis genere ; ac proinde _(per [Defin. 1](3ad1) Affect.)_ Cupiditas cognoscendi res tertio cognitionis genere non potest oriri ex primo, at quidem ex secundo. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "529",
				"title": "PROPOSITIO 29",
				"text": "_Quicquid Mens sub specie æternitatis intelligit, id ex eo non intelligit, quód Corporis præsentem actualem existentiam concipit, sed ex eo, quód Corporis essentiam concipit sub specie æternitatis._",
				"childs": [
					{
						"id": "529d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quatenus Mens præsentem sui Corporis existentiam concipit, eatenus durationem concipit, quæ tempore determinari potest, & eatenus tantùm potentiam habet concipiendi res cum relatione ad tempus _(per [Prop. 21](521) hujus & [Prop. 26](226), p. II)_. At æternitas per durationem explicari nequit _(per [Defin. 8](1d8), p. I & ipsius [explicatio](1d8e))_. Ergo Mens eatenus potestatem non habet concipiendi res sub specie æternitatis ; sed quia de naturâ rationis est res sub specie æternitatis concipere _(per [Coroll. 2 Prop. 44](244c2), p. II)_, & ad Mentis naturam etiam pertinet Corporis essentiam sub specie æternitatis concipere _(per [Prop. 23](523) hujus)_, & præter hæc duo nihil aliud ad Mentis essentiam pertinet _(per [Prop. 13](213), p. II)_ ; ergo hæc potentia concipiendi res sub specie æternitatis ad Mentem non pertinet, nisi quatenus Corporis essentiam sub specie æternitatis concipit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "529sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Res duobus modis à nobis ut actuales concipiuntur, vel quatenus easdem cum relatione ad certum tempus, & locum existere, vel quatenus ipsas in Deo contineri, & ex naturæ divinæ necessitate consequi concipimus. Quæ autem hôc secundo modo ut veræ, seu reales concipiuntur, eas sub æternitatis specie concipimus, & earum ideæ æternam, & infinitam Dei essentiam involvunt, ut [Propositione 45](245) Partis II ostendimus, cujus etiam [Scholium](245sc) vide."
					}
				]
			},
			{
				"id": "530",
				"title": "PROPOSITIO 30",
				"text": "_Mens nostra, quatenus se, & Corpus sub æternitatis specie cognoscit, eatenus Dei cognitionem necessarió habet, scitque se in Deo esse, & per Deum concipi._",
				"childs": [
					{
						"id": "530d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Aeternitas est ipsa Dei essentia, quatenus hæc necessariam involvit existentiam _(per [Defin. 8](1d8), p. I)_. Res igitur sub specie æternitatis concipere, est res concipere, quatenus per Dei essentiam, ut entia realia, concipiuntur, sive quatenus per Dei essentiam involvunt existentiam ; adeóque Mens nostra, quatenus se, & Corpus sub specie æternitatis concipit, eatenus Dei cognitionem necessariò habet, scitque &c. _Q.E.D._"
					}
				]
			},
			{
				"id": "531",
				"title": "PROPOSITIO 31",
				"text": "_Tertium cognitionis genus pendet à Mente, tanquam à formali causâ, quatenus Mens ipsa æterna est._",
				"childs": [
					{
						"id": "531d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mens nihil sub æternitatis specie concipit, nisi quatenus sui Corporis essentiam sub æternitatis specie concipit _(per [Prop. 29](529) hujus)_, hoc est _(per Prop. [21](521) & [23](523) hujus)_, nisi quatenus æterna est ; adeóque _(per [Prop. præced.](530))_ quatenus æterna est, Dei habet cognitionem, quæ quidem cognitio est necessariò adæquata _(per [Prop. 46](246), p. II)_, ac proinde Mens, quatenus æterna est, ad illa omnia cognoscendum est apta, quæ ex datâ hâc Dei cognitione consequi possunt _(per [Prop. 40](240), p. II)_, hoc est, ad res tertio cognitionis genere cognoscendum _(vide hujus Defin. in [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_, cujus propterea Mens _(per [Defin. 1](3d1), p. III)_, quatenus æterna est, causa est adæquata, seu formalis. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "531sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quò igitur unusquisque hoc cognitionis genere plùs pollet, eò melius sui, & Dei conscius est, hoc est, eò est perfectior, & beatior, quod adhuc clariùs ex seqq. patebit. Sed hîc notandum, quòd, tametsi jam certi sumus, Mentem æternam esse, quatenus res sub æternitatis specie concipit, nos tamen, ut ea, quæ ostendere volumus, faciliùs explicentur, & meliùs intelligantur, ipsam, tanquam jam inciperet esse, & res sub æternitatis specie intelligere jam inciperet, considerabimus, ut huc usque fecimus ; quod nobis absque ullo erroris periculo facere licet, modò nobis cautio sit nihil concludere, nisi ex perspicuis præmissis."
					}
				]
			},
			{
				"id": "532",
				"title": "PROPOSITIO 32",
				"text": "_Quicquid intelligimus tertio cognitionis genere, eo delectamur, & quidem concomitante idea Dei, tanquam causâ._",
				"childs": [
					{
						"id": "532d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Ex hôc cognitionis genere summa, quæ dari potest, Mentis acquiescentia _(per [Prop. 27](527) hujus)_, hoc est _(per [Defin. 25](3ad25) Affect.)_, Lætitia oritur, eaque concomitante ideâ sui, & consequenter _(per [Prop. 30](530) hujus)_ concomitante etiam idea a Dei, tanquam causa. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "532c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Ex tertio cognitionis genere oritur necessariò Amor Dei intellectualis. Nam ex hôc cognitionis genere oritur _(per [Prop. præced.](532))_ Lætitia concomitante ideâ Dei, tanquam causâ, hoc est _(per [Defin. 6](3ad6) Affect.)_, Amor Dei, non quatenus ipsum ut præsentem imaginamur _(per [Prop. 29](529) hujus)_, sed quatenus Deum æternum esse intelligimus, & hoc est, quod amorem Dei intellectualem voco."
					}
				]
			},
			{
				"id": "533",
				"title": "PROPOSITIO 33",
				"text": "_Amor Dei intellectualis, qui ex tertio cognitionis genere oritur, est æternus_.",
				"childs": [
					{
						"id": "533d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Tertium enim cognitionis genus _(per [Prop. 31](531) hujus, & [Axiom. 3](1a3), p. I)_ est æternum ; adeóque _(per idem [Axiom.](1a3), p. I)_ Amor, qui ex eodem oritur, est etiam necessariò æternus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "533sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quamvis hic erga Deum Amor principium non habuerit _(per [Prop. præced.](533))_, habet tamen omnes Amoris perfectiones, perinde ac si ortus fuisset, sicut in [Coroll. Prop. præced.](532c) finximus. Nec ulla hîc est differentia, nisi quòd Mens easdem has perfectiones, quas eidem jam accedere finximus, æternas habuerit, idque concomitante ideâ Dei tanquam causâ æternâ. Quòd si Lætitia in transitione ad majorem perfectionem consistit, beatitudo sanè in eo consistere debet, quòd Mens ipsâ perfectione sit prædita."
					}
				]
			},
			{
				"id": "534",
				"title": "PROPOSITIO 34",
				"text": "_Mens non nisi durante corpore obnoxia est affectibus, qui ad passiones referuntur._",
				"childs": [
					{
						"id": "534d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Imaginatio est idea, quâ Mens rem aliquam ut præsentem contemplatur _(vide ejus Defin. in [Schol. Prop. 17](217sc), p. II)_, quæ tamen magis Corporis humani præsentem constitutionem, quàm rei externæ naturam indicat _(per [Coroll. 2 Prop. 16](216c2), p. II)_. Est igitur affectus _(per [gen. Affect. Defin.](3agd))_ imaginatio, quatenus Corporis præsentem constitutionem indicat ; atque adeò _(per [Prop. 21](521) hujus)_ Mens non nisi durante corpore obnoxia est affectibus, qui ad passiones referuntur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "534c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur nullum Amorem præter Amorem intellectualem esse æternum"
					},
					{
						"id": "534sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Si ad hominum communem opinionem attendamus, videbimus, eos suæ Mentis æternitatis esse quidem conscios ; sed ipsos eandem cum duratione confundere, eamque imaginationi, seu memoriæ tribuere, quam post mortem remanere credunt."
					}
				]
			},
			{
				"id": "535",
				"title": "PROPOSITIO 35",
				"text": "_Deus se ipsum Amore intellectuali infinito amat._",
				"childs": [
					{
						"id": "535d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Deus est absolutè infinitus _(per [Defin. 6](1d6), p. I)_, hoc est _(per [Defin. 6](2d6), p. II)_, Dei natura gaudet infinitâ perfectione, idque _(per [Prop. 3](203), p. II)_ concomitante ideâ sui, hoc est _(per [Prop. 11](111) & [Defin. 1](1d1), p. I)_, ideâ suæ causæ, & hoc est, quod in [Coroll. Prop. 32](532c) hujus Amorem intellectualem esse diximus."
					}
				]
			},
			{
				"id": "536",
				"title": "PROPOSITIO 36",
				"text": "_Mentis Amor intellectualis erga Deum est ipse Dei Amor, quo Deus se ipsum amat, non quatenus infinitus est, sed quatenus per essentiam humanæ Mentis, sub specie æternitatis consideratam, explicari potest, hoc est, Mentis erga Deum Amor intellectualis pars est infiniti amoris, quo Deus se ipsum amat._",
				"childs": [
					{
						"id": "536d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hic Mentis Amor ad Mentis actiones referri debet _(per [Coroll. Prop. 32](532c) hujus, & per [Prop. 3](303), p. III)_, qui proinde actio est, quâ Mens se ipsam contemplatur, concomitante ideâ Dei tanquam causâ _(per [Prop. 32](532) hujus, & ejus [Coroll.](532c))_, hoc est _(per [Coroll. Prop. 25](125c), p. I & [Coroll. Prop. 11](211c), p. I)_, actio, quâ Deus, quatenus per Mentem humanam explicari potest, seipsum contemplatur, concomitante ideâ sui ; atque adeò _(per [Prop. præced.](535))_ hic Mentis Amor pars est infiniti amoris, quo Deus seipsum amat. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "536c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur, quòd Deus, quatenus seipsum amat, homines amat, & consequenter quòd amor Dei erga homines, & Mentis erga Deum Amor intellectualis unum, & idem sit."
					},
					{
						"id": "536sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Ex his clarè intelligimus, quâ in re nostra salus, seu beatitudo, seu Libertas consistit, nempe in constanti, & æterno erga Deum Amore, sive in Amore Dei erga homines. Atque hic Amor, seu beatitudo in Sacris codicibus Gloria appellatur, nec immeritò. Nam sive hic Amor ad Deum referatur, sive ad Mentem, rectè animi acquiescentia, quæ reverâ à Gloriâ _(per Defin. [25](3ad25) & [30](3ad30) Affect.)_ non distinguitur, appellari potest. Nam quatenus ad Deum refertur, est _(per [Prop. 35](535) hujus)_ Lætitia, liceat hôc adhuc vocabulo uti, concomitante ideâ sui, ut & quatenus ad Mentem refenur _(per [Prop. 27](527) hujus)_. Deinde quia nostræ Mentis essentia in solâ cognitione consistit, cujus principium, & fundamentum Deus est _(per [Prop. 15](115), p. I & [Schol. Prop. 47](247sc), p. II)_ : hinc perspicuum nobis fit, quomodò, & quâ ratione Mens nostra secundùm essentiam, & existentiam ex naturâ divinâ sequatur, & continuò à Deo pendeat ; quod hîc notare operæ pretium duxi, ut hôc exemplo ostenderem, quantùm rerum singularium cognitio, quam intuitivam, sive tertii generis appellavi _(vide [Schol. 2 Prop. 40](240sc2), p. II)_, polleat, potiorque sit cognitione universali, quam secundi generis esse dixi. Nam quamvis in Primâ Parte generaliter ostenderim, omnia (& consequenter Mentem etiam humanam) à Deo secundùm essentiam, & existentiam pendêre, illa tamen demonstratio, tametsi legitima sit, & extra dubitationis aleam posita, non ità tamen Mentem nostram afficit, quàm quando id ipsum ex ipsâ essentiâ rei cujuscunque singularis, quam à Deo pendêre dicimus, concluditur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "537",
				"title": "PROPOSITIO 37",
				"text": "_Nihil in naturâ datur, quod huic Amori intellectuali sit contrarium, sive quod ipsum possit tollere._",
				"childs": [
					{
						"id": "537d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Hic intellectualis Amor ex Mentis naturâ necessariò sequitur, quatenus ipsa, ut æterna veritas, per Dei naturam consideratur _(per Prop. [33](533) & [29](529) hujus)_. Siquid ergo daretur, quod huic Amori esset contrarium, id contrarium esset vero, & consequenter id, quod hunc Amorem posset tollere, efficeret, ut id, quod verum est, falsum esset, quod _(ut per se notum)_ est absurdum. Ergo nihil in naturâ datur, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "537sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Partis Quartæ [Axioma](4a) res singulares respicit, quatenus cum relatione ad certum tempus, & locum considerantur, de quo neminem dubitare credo."
					}
				]
			},
			{
				"id": "538",
				"title": "PROPOSITIO 38",
				"text": "Quò plures res secundo, & tertio cognitionis genere Mens intelligit, eò minùs ipsa ab affectibus, qui mali sunt, patitur, & mortem minùs timet.",
				"childs": [
					{
						"id": "538d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Mentis essentia in cognitione consistit _(per [Prop. 11](211), p. II)_ ; quò igitur Mens plures res cognoscit secundo, & tertio cognitionis genere, eò major ejus pars remanet _(per Prop. [23](523) & [29](529) hujus)_, & consequenter _(per [Prop. præced.](537))_ eò major ejus pars non tangitur ab affectibus, qui nostræ naturæ sunt contrarii, hoc est _(per [Prop. 30](430), p. IV)_, qui mali sunt. Quò itaque Mens plures res secundo, & tertio cognitionis genere intelligit, eò major ejus pars illæsa manet, & consequenter minus ab affectibus patitur, &c. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "538sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hinc intelligimus id, quod in [Schol. Prop. 39](439sc) p. IV attigi, & quod in hâc Parte explicare promisi ; nempe, quòd mors eò minùs est noxia, quò Mentis clara, & distincta cognitio major est, & consequenter, quò Mens magis Deum amat. Deinde, quia _(per [Prop. 27](527) hujus)_ ex tertio cognitionis genere summa, quæ dari potest, oritur acquiescentia, hinc sequitur Mentem humanam posse ejus naturæ esse, ut id, quod ejus cum corpore perire ostendimus _(vide [Prop. 21](521) hujus)_, in respectu ad id, quod ipsius remanet, nullius sit momenti. Sed de his mox prolixiùs."
					}
				]
			},
			{
				"id": "539",
				"title": "PROPOSITIO 39",
				"text": "_Qui Corpus ad plurima aptum habet, is Mentem habet, cujus maxima pars est æterna._",
				"childs": [
					{
						"id": "539d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Qui Corpus ad plurima agendum aptum habet, is minimè affectibus, qui mali sunt, conflictatur _(per [Prop. 38](438), p. IV)_, hoc est _(per [Prop. 30](430), p. IV)_, affectibus, qui naturæ nostræ sunt contrarii, atque adeò _(per [Prop. 10](510) hujus)_ potestatem habet ordinandi, & concatenandi Corporis affectiones secundùm ordinem ad intellectum, & consequenter efficiendi _(per [Prop. 14](514) hujus)_, ut omnes Corporis affectiones ad Dei ideam referantur, ex quò fiet _(per [Prop. 15](515) hujus)_, ut erga Deum afficiatur Amore, qui _(per [Prop. 16](516) hujus)_ Mentis maximam partem occupare, sive constituere debet, ac proinde _(per [Prop. 33](533) hujus)_ Mentem habet, cujus maxima pars est æterna. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "539sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Quia Corpora humana ad plurima apta sunt, non dubium est, quin ejus naturæ possint esse, ut ad Mentes referantur, quæ magnam sui, & Dei habeant cognitionem, & quarum maxima, seu præcipua pars est æterna, atque adeò ut mortem vix timeant. Sed ut hæc clariùs intelligantur, animadvertendum hîc est, quòd nos in continuâ vivimus variatione, & prout in melius, sive in pejus mutamur, eò felices, aut infelices dicimur. Qui enim ex infante, vel puero in cadaver transiit, infelix dicitur, & contrà id felicitati tribuitur, quòd totum vitæ spatium Mente sanâ in Corpore sano percurrere potuerimus. Et reverâ qui Corpus habet, ut infans, vel puer, ad paucissima aptum, & maximè pendens à causis externis, Mentem habet, quæ in se solâ considerata nihil ferè sui, nec Dei, nec rerum sit conscia ; & contrà, qui Corpus habet ad plurima aptum, Mentem habet, quæ in se solâ considerata multum sui, & Dei, & rerum sit conscia. In hâc vitâ igitur apprimè conamur, ut Corpus infantiæ in aliud, quantùm ejus natura patitur, eique conducit, mutetur, quod ad plurima aptum sit, quodque ad Mentem referatur, quæ sui, & Dei, & rerum plurimùm sit conscia ; atque ità ut id omne, quod ad ipsius memoriam, vel imaginationem refertur, in respectu ad intellectum vix alicujus sit momenti, ut in [Schol. Prop. præced.](538sc) jam dixi."
					}
				]
			},
			{
				"id": "540",
				"title": "PROPOSITIO 40",
				"text": "_Quò unaquæque res plus perfectionis habet, eò magis agit, & minùs patitur, & contrà, quò magis agit, eò perfectior est._",
				"childs": [
					{
						"id": "540d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Quò unaquæque res perfectior est, eò plus habet realitatis _(per [Defin. 6](2d6), p. II)_, & consequenter _(per [Prop. 3](303), p. III cum ejus [Schol.](303sc))_ eò magis agit, & minùs patitur ; quæ quidem Demonstratio inverso ordine eodem modo procedit, ex quo sequitur, ut res contrà eò sit perfectior, quò magis agit. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "540c",
						"type": "COROLLARIUM",
						"text": "Hinc sequitur partem Mentis, quæ remanet, quantacunque ea sit, perfectiorem esse reliquâ. Nam pars Mentis æterna _(per Prop. [23](523) & [29](529) hujus)_ est intellectus, per quem solum nos agere dicimur _(per [Prop. 3](303), p. III)_ ; illa autem, quam perire ostendimus, est ipsa imaginatio _(per [Prop. 21](521) hujus)_, per quam solam dicimur pati _(per [Prop. 3](303), p. III & [gen. Affect. Defin.](3agd))_, atque adeò _(per [Prop. præced.](540))_ illa, quantacunque ea sit, hac est perfectior. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "540sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "Hæc sunt, quæ de Mente, quatenus sine relatione ad Corporis existentiam consideratur, ostendere constitueram ; ex quibus, & simul ex [Prop. 21](121) p. I &. aliis apparet, quòd Mens nostra, quatenus intelligit, æternus cogitandi modus sit, qui alio æterno cogitandi modo determinatur, & hic iterum ab alio, & sic in infinitum ; ità ut omnes simul Dei æternum, & infinitum intellectum constituant."
					}
				]
			},
			{
				"id": "541",
				"title": "PROPOSITIO 41",
				"text": "_Quamvis nesciremus, Mentem nostram æternam esse, Pietatem tamen, & Religionem, & absolutè omnia, quæ ad Animositatem, & Generositatem referri ostendimus in Quartâ Parte, prima haberemus._",
				"childs": [
					{
						"id": "541d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Primum, & unicum virtutis, seu rectè vivendi rationis fundamentum _(per [Coroll. Prop. 22](422c) & per [Prop. 24](424), p. IV)_ est suum utile quærere. Ad illa autem determinandum, quæ ratio utilia esse dictat, nullam rationem habuimus Mentis æternitatis, quam demum in hâc Quinta Parte novimus. Quamvis igitur tum temporis ignoraverimus, Mentem esse æternam, illa tamen, quæ ad Animositatem, & Generositatem referri ostendimus, prima habuimus ; atque adeò, quamvis etiam nunc hoc ipsum ignoraremus, eadem tamen rationis præscripta prima haberemus. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "541sc",
						"type": "SCHOLIM",
						"text": "Communis vulgi persuasio alia videtur esse. Nam plerique videntur credere, se eatenus liberos esse, quatenus libidini parere licet, & eatenus de suo jure cedere, quatenus ex legis divinæ præscripto vivere tenentur. Pietatem igitur, & Religionem, & absolutè omnia, quæ ad animi Fortitudinem referuntur, onera esse credunt, quæ post mortem deponere, & pretium servitutis, nempe Pietatis, & Religionis accipere sperant, nec hâc spe solâ ; sed etiam, & præcipuè metu, ne diris, scilicet suppliciis post mortem puniantur, inducuntur, ut ex legis divinæ præscripto, quantùm eorum fert tenuitas, & impotens animus, vivant ; & nisi hæc Spes, & Metus hominibus inessent, at contrà si crederent, mentes cum corpore interire, nec restare miseris, Pietatis onere confectis, vivere longiùs, ad ingenium redirent, & ex libidine omnia moderari, & fortunæ potiùs, quàm sibi parere, vellent. Quæ mihi non minùs absurda videntur, quàm si quis propterea, quòd non credit, se posse bonis alimentis corpus in æternum nutrire, venenis potiùs, & lethiferis se exsaturare vellet ; vel quia videt Mentem non esse æternam, seu immortalem, ideò amens mavult esse, & sine ratione vivere : quæ adeò absurda sunt, ut vix recenseri mereantur."
					}
				]
			},
			{
				"id": "542",
				"title": "PROPOSITIO 42",
				"text": "_Beatitudo non est virtutis præmium, sed ipsa virtus ; nec eâdem gaudemus, quia libidines coercemus ; sed contrà quia eâdem gaudemus, ideò libidines coërcere possumus._",
				"childs": [
					{
						"id": "542d",
						"type": "DEMONSTRATIO",
						"text": "Beatitudo in Amore erga Deum consistit _(per [Prop. 36](536) hujus, & ejus [Schol.](536sc))_, qui quidem Amor ex tertio cognitionis genere oritur _(per [Coroll. Prop. 32](532c) hujus)_, atque adeò hic Amor _(per Prop. [59](359) & [3](303), p. III)_ ad Mentem, quatenus agit, referri debet ; ac proinde _(per [Defin. 8](4d8), p. IV)_ ipsa virtus est, quod erat primum. Deinde quò Mens hoc Amore divino, seu beatitudine magis gaudet, eò plus intelligit _(per [Prop. 32](532) hujus)_, hoc est _(per [Coroll. Prop. 3](503c) hujus)_, eò majorem in affectûs habet potentiam, & _(per [Prop. 38](538) hujus)_ eoò minùs ab affectibus, qui mali sunt, patitur ; atque adeò ex eo, quòd Mens hoc Amore divino, seu beatitudine gaudet, potestatem habet libidines coërcendi ; & quia humana potentia ad coërcendos affectûs in solo intellectu consistit, ergo nemo beatitudine gaudet, quia affectûs coërcuit ; sed contrà potestas libidines coërcendi ex ipsâ beatitudine oritur. _Q.E.D._"
					},
					{
						"id": "542sc",
						"type": "SCHOLIUM",
						"text": "His omnia, quæ de Mentis in affectûs potentiâ, quæque de Mentis Libertate ostendere volueram, absolvi. Ex quibus apparet, quantum Sapiens polleat, potiorque sit ignaro, qui solâ libidine agitur. Ignarus enim, præterquam quod à causis externis, multis modis agitatur, nec unquam verâ animi acquiescentiâ potitur, vivit præterea sui, & Dei, & rerum quasi inscius, & simulac pati desinit, simul etiam esse desinit. Cùm contrà sapiens, quatenus ut talis consideratur, vix animo movetur ; sed sui, & Dei, & rerum æternâ quâdam necessitate conscius, nunquam esse desinit ; sed semper verâ animi acquiescentiâ potitur. Si jam via, quam ad hæc ducere ostendi, perardua videatur, inveniri tamen potest. Et sanè arduum debet esse, quod adeò rarò reperitur. Quî enim posset fieri, si salus in promptu esset, & sine magno labore reperiri posset, ut ab omnibus ferè negligeretur? Sed omnia præclara tam difficilia, quàm rara sunt."
					}
				]
			},
			{
				"title":"_FINIS._",
				"type":"title"
			}
		]
	}
]